چرا با مالزی، چین و کره فاصله پیدا کردیم؟

جهانگیری، وزیر سابق صنایع و معادن کشور در گفت‌وگو با «سایت پیمانه اقتصاد ایران» درباره اینکه چرا فاصله زیادی در بسیاری از حوزه‌های صنعتی با کشورهایی مثل مالزی، چین، کره و... که زمانی همسطح ما بودند، پیدا کرده‌ایم، گفت : منهای بحث دولت‌ها از نظر مبنایی مهمترین عاملی که تاکنون موجب شده است که ایران نتواند مساوی با کشورهایی که همراه با آن توسعه صنعتی را شروع کردند، رشد کند به نظر من نفت است. به نظر می‌آید که همه سیاست‌هایی که برای پیشرفت و توسعه صنعتی طی سالیان متمادی در نظر گرفته شده بود تحت تاثیر قیمت نفت رها شد. یعنی آن بیماری که به عنوان بیماری هلندی مطرح است و مرتبط با کشورهای دارای منابع طبیعی است، در خیلی از کشورها از جمله ایران آثار منفی خودش را بر جای می‌گذارد، اما سایر کشورها که دچار این بیماری نبودند، مسیر خودشان را ادامه می‌دهند و به وضع فعلی می‌‌رسند.

وی افزود: موضوع دیگر بعد از انقلاب شکل‌گیری یک روحیه ملی‌گرایی قوی‌ تحت عنوان استقلال اقتصادی و بی‌‌نیازی از دنیا است که در سیاستگذاری ما را دچار مشکل ساخت. یعنی موضوع جدیدی به نام خودکفایی تعریف شد. هر کدام از این موضوعات ما را چند سال عقب می‌انداخت. چرا که تا بیاییم و در خصوص اینها بحث کنیم و به یک اجماع برسیم، زمان زیادی گذشته بود. تقریبا در دنیا نداریم کسی را که بگوید من در حوزه صنعت خودکفا هستم. ممکن است در یک رشته صنعتی به دلیل شرایط استراتژیکی که کشور داراست مسوولین کشوری مصلحت را در خودکفایی بدانند، اما در سایر رشته‌ها دیگر بحث خودکفایی مطرح نیست، بلکه بحث یک بحث اقتصادی است.

جهانگیری با بیان اینکه با در نظر گرفتن این دوره‌ها، مدتی طول کشید تا کشور به ثباتی از جهت سیاستگذاری توسعه دست یابد و بالاخره مدیرانش به یک تفاهم عمومی برسند، افزود: زمانی در همین کشور شما اگر می‌خواستید کارخانه کوچکی را واگذار کنید خیلی اختلاف نظر وجود داشت، قانون مالیات‌ها که در مجلس دوم تصویب شد نرخ مالیات را حدود ۶۰ درصد تعیین کرده بود، آنقدر فضا تند بود که اگر کسی پیشنهاد عدد بالاتری را می‌داد چون تصور می‌شد دارند با سرمایه‌داری مبارزه می‌‌کنند، تصویب می‌کردند. موضوع سرمایه‌گذاری خارجی و استفاده از منابع خارجی جزء ضد ارزش‌ترین کارهایی بود که ممکن بود کسی بیاید در مجلس و از آن دفاع کند. فقط برای همین استفاده از منابع خارجی ما سال‌ها در مجلس باهم بحث کردیم. شورای نگهبان هم که از طرف دیگر به اصلی از قانون اساسی اشاره می‌کرد و اجازه نمی داد.

وزیر سابق صنایع تاکید کرد :پس مدتی زمان برد تا روی این مفاهیم تفاهم شود. بعد از جنگ همه پذیرفتند سرمایه‌ گذاری خارجی و منابع خارجی چیز خوبی است. پذیرفتند مالیات‌ها باید کاهش پیدا کند تا انگیزه بخش خصوصی بالا رود. پذیرفتند که بخش خصوصی کارایی بالاتری دارد و باید به دیده احترام به آن نگاه کرد. لذا من فکر می‌کنم از یک مقطعی با صرف زمان طولانی و صرف هزینه‌‌ای که نتیجه‌اش عقب افتادن کشور بود ما به این تفاهم رسیدیم. تا جایی که رهبری احساس کرد می‌تواند سیاست‌های اصل چهل و چهار را هم اعلام کند. یعنی کارخانه‌‌های بزرگ کشور را هم می‌توان واگذار کرد. این جزء اتفاقات نادر بود. کشوری که سردخانه در آن مصادره می‌شد به یکباره می‌گوید فولاد شش میلیون تنی مبارکه را هم می‌‌توان واگذار کرد و واگذار هم کرد. وی افزود: اما به نظر من به‌رغم این اتفاق مبارک، الان دولت با آن همراه نیست. دولت می‌گوید من اصل چهل و چهار را اجرا خواهم کرد، اما درواقع دولت نمی‌داند چه سیاست اقتصادی را به مرحله اجرا بگذارد.

جهانگیری افزود: در نتیجه من فکر می‌کنم علت عقب ماندن ما عمده دو دلیل است. یک اینکه ما سیاست‌های صحیح اتخاذ نکردیم، دوم اینکه سیاست‌های صحیحی را که پس از کسب تجربیات بسیار اتخاذ کردیم دچار تغییرات تند و سریع شد. یعنی سیاست‌ها دوام نداشت. همین دو مورد در کشورهای دیگر مانند کره نقطه قوت آنها شد. سیاست‌های صحیحی اتخاذ کردند و بر اجرای آن استمرار ورزیدند.

جهانگیری درباره اینکه چرا اجرای استراتژی توسعه صنعتی با مشکل مواجه شد، گفت: دولت نهم همه برنامه‌های توسعه کشور را کنار گذاشت. علت آن هم این است که ذهنیتی بر بخشی از نیروهای کشور حاکم بود که دولت‌های گذشته به دلیل اینکه خیلی به توسعه نگاه می‌کردند از عدالت فاصله گرفته بودند و به عدالت نمی پرداختند یا ساده‌تر این است که به طرح‌های بزرگ می‌پرداختند، به زندگی روزمره مردم نمی پرداختند.