محمد عرب‌محمدی- در حالی که رشد مصرف بنزین در سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۵ در دنیا ۳/۲درصد (به جز شوروی سابق)، در آسیا ۴/۳درصد، در ژاپن نزدیک به یک‌درصد و در آمریکا ۵/۱درصد بوده است، این رقم برای ایران ۹درصد بوده است. رشد ۹درصدی مصرف بنزین در ایران در شرایطی رخ داده است که رشد تولید بنزین در سال‌های ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۴ در این کشور به ترتیب ۵/۳، ۳/۱۳، ۴/۸، ۸/۰، ۲/۲، ۵۲/۰، ۹/۶ و ۴/۲ درصد گزارش شده است. رشد ناکافی تولید بنزین نسبت رشد مصرف از طریق واردات تامین شده است؛ به طوری که واردات این محصول از ۷/۲میلیون لیتر در روز به طور متوسط در سال ۱۳۷۵ به ۸/۲۴درصد در سال ۱۳۸۴ رسیده است. با توجه به اینکه برای مصرف بنزین در ایران یارانه پرداخت می‌شود و با توجه به اینکه نوسان قیمت آن در بازارهای جهانی و همچنین رشد ارزش واردات بنزین از ۱۲هزار میلیارد ریال در سال ۱۳۷۸ به عدد ۶۶هزار ریال در سال ۱۳۸۴ رسیده است، ادامه این روند آیا ممکن است؟ به نظر می‌رسد اگر برای مهار رشد مصرف بنزین یا رشد بیشتر تولید داخلی نسبت به رشد مصرف فکری نشود، روزگاری می‌رسد که تمام امکانات مادی و زیربنایی کشور نیز برای رساندن آن به مصرف‌کننده نهایی ناکافی باشد. چه می‌توان کرد؟ یک راه این است که اجازه دهیم رشد واردات و رشد مصرف با ارقام بالا همچنان ادامه یابند و به بن‌بست برسیم که غیرعقلایی و غیرمنطقی است. راه دیگر این است که با تمهیدات از پیش اندیشیده شتاب رشد مصرف را کاهش دهیم. این راه اخیر با ۲ گزینه استفاده از ابزارهای قیمتی و ابزارهای غیرقیمتی ممکن می‌شود. آیا می‌توان امیدوار بود که در گام‌های نخست ابزارهای غیرقیمتی مفید و مثمرثمر باشند در کوتاه‌مدت به یک نقطه خوب برسیم؟ اکثریت کسانی که در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی کار کرده‌اند، اعتراف دارند که استفاده از ابزار فرهنگ و متقاعد کردن شهروندان یک مسیر طولانی است و نیاز به برنامه‌های گسترده دارد. استفاده از ابزار قیمتی اما جواب داده است و احتمال کامیابی آن در کوتاه‌مدت بیشتر است.

مجلس قانونگذاری ایران امروز در برابر این موضوع دشوار قرار گرفته است که به دولت اجازه دهد در وضعیت نه‌چندان آسان فعلی از ابزارهای قیمتی و البته با جبران بخشی از افزایش قیمت‌ها برای مصرف‌کنندگان کم‌‌درآمد استفاده کند یا نه؟ به نظر می‌رسد که اکثریت اعضای مجلس شورای اسلامی در ماه‌های گذشته با تهدیدها و خطرات ناشی از ادامه رشد مصرف و واردات کنونی برای کلیت کسب و کار در ایران آشنا شده‌اند می‌دانند اگر در برابر این سهم باد نایستند، خانه از پای بست ویران خواهد شد. نمایندگان مجلس قانونگذاری در برابر شرایط تاریخی قرار دارند که نادیده گرفتن اهمیت آن و افتادن در دام محافظه‌کاری به هر دلیل، آینده ناروشنی را در اقتصاد بنزین رقم خواهد زد.