هرتامولر دوازدهمین زن نویسنده‌ای که برنده جایزه شد
نوبل در سرزمین گوجه‌های سبز
نگاه سوم- برعکس دوسال پیش که جایزه نوبل ادبیات به یک‌ایرانی الاصل ناشناخته در ایران؛ یعنی دوریس لسینگ رسید و کسی از کتاب‌های منتشر شده‌اش چیزی نمی‌دانست، آکادمی‌نوبل امسال نویسنده‌ای را به عنوان برنده این جایزه معتبر معرفی کرد که حداقل جماعت کتابخوان خاطره سرزمین گوجه‌های سبز با ترجمه غلامحسین میرزا صالح را به یاد می‌آورند. پنج‌شنبه گذشته پیتر انگلوند ـ سخنگو و دبیر جدید آکادمی‌نوبل ـ اعلام کرد: هرتا مولر، نویسنده و شاعر ۵۶ساله رومانیایی‌الاصل مقیم آلمان برنده جایزه نوبل ادبیات سال ۲۰۰۹ است و این جمله؛ یعنی‌اینکه برای دوازدهمین بار در طول سال‌های برگزاری این جایزه معتبر یک نویسنده زن گوی سبقت را از بقیه ربوده است. نام هرتا مولر، نویسنده، شاعر و مقاله‌نویس متولد رومانی که مقیم آلمان است، در حالی به عنوان برنده سال ۲۰۰۹نوبل ادبیات مطرح شد که خیلی‌ها شانس کمتری برای او قائل بودند و از «آموس اوز» نویسنده اسرائیلی به‌عنوان شانس نخست دریافت‌این جایزه یاد می‌کردند. از حدود ۱۵ روز مانده به اعلام برنده جایزه نوبل ادبیات ۲۰۰۹ بسیاری از رسانه‌ها و محافل ادبی به گمانه‌زنی‌های گسترده در‌این زمینه دست زدند که در صدر این گمانه‌زنی‌ها نام کسانی مانند آموس اوز و آسیه جِبار مطرح بود؛ اما از دو روز قبل از اعلام نتیجه برنده نوبل ادبیات نام هرتا مولر نیز به‌این فهرست اضافه شد و بعد از آموس اوز قرار گرفت. با انتقاد پتر انگلوند، دبیر دائمی آکادمی سوئد نسبت به روند انتخاب برندگان نوبل ادبیات بسیاری انتظار داشتند برنده امسال یک آمریکایی باشد. او ۴۸ ساعت قبل از اعلام نتیجه برنده نوبل ادبیات در گفت‌وگویی با خبرگزاری آسوشیتدپرس کمیته نوبل ادبیات را متهم به «اروپا محوری» کرده بود. انگلوند گفته بود که تعداد زیادی نویسنده آمریکایی وجود دارد که شایسته دریافت‌این جایزه هستند. از سال ۱۹۹۳ که تونی موریسون از کشور آمریکا برنده نوبل ادبیات شد، تاکنون هیچ نویسنده آمریکایی‌این جایزه را کسب نکرده بود؛ اما خبرگزاری آلمان از یک روز مانده به اعلام برنده نوبل ادبیات، به صورت مکرر گزارش داد که هرتا مولر برنده نوبل ادبیات سال ۲۰۰۹ خواهد شد. این خبرگزاری نوشت: «گونتر گراس ۲۰سال برای جایزه نوبلش صبر کرد؛ اما این انتظار برای هرتا مولر سریع‌تر خواهد بود.»
مرور یک زندگی
«هرتا مولر» متولد ١٧ اوت ١٩٥٣ در شهر «نیچیدور» در خانواده‌ای کشاورز است و اگرچه در رومانی متولد شده، اما مقیم آلمان است. وی شاعر، مقاله‌نویس و نویسنده‌ای است که به‌جهت به‌تصویر‌کشیدن شرایط سخت زندگی مردم رومانی در دوران حکومت «نیکولای چائوشسکو» در کتاب‌هایش به شهرت رسید. وی در دانشگاه «تیمی‌شوارا» در رشته ادبیات رومانی و آلمانی تحصیل کرد و در سال ١٩٧٦ به عنوان مترجم برای یک شرکت مهندسی مشغول به‌کار شد؛ اما سه سال بعد به جهت خودداری از همکاری با پلیس مخفی دولت کمونیستی رومانی، از کار برکنار شد. «مولر» که پس از آن از طریق تدریس خصوصی زبان آلمانی و معلمی‌در مهدکودک امرار معاش می‌کرد، اولین کتابش را در سال ١٩٨٢ به زبان آلمانی در رومانی منتشر کرد که همچون بیشتر کتاب‌های آن دوران، با حذف بیشتر قسمت‌هایش به چاپ رسید. وی در سال ١٩٨٧ به‌همراه همسرش به آلمان سفر کرد و طی سال‌های اخیر در بسیاری از دانشگاه‌های آلمان و جهان سخنرانی کرده است. مولر که هم‌اکنون ساکن شهر برلین است، در سال ١٩٩٥ به عضویت آکادمی‌شعر و نویسندگی آلمان درآمد. «مولر» پیش‌تر جوایز ادبی متعددی چون جایزه فرانس «کافکا» در سال ١٩٩٩، جایزه ادبیات برلین در سال ٢٠٠٥ و جایزه بین‌المللی‌ایمپک دوبلین در سال ١٩٩٨ را کسب کرده بود.
هنوز نمی‌توانم باور کنم؛ احساس آزادی می‌کنم
«واقعا شگفت‌زده‌ام و هنوز نمی‌توانم باور کنم، هیچ‌چیز بیشتری نمی‌توانم بگویم.»
این نخستین جمله‌ای است که هرتا مولر پس از اعلام نتیجه نهایی عنوان کرد. نویسنده ۵۶ساله با اشاره غیرمستقیم به دوران سخت کمونیستی رومانی اظهار کرد: احساس آزادی می‌کنم، اما آن‌چیزها هنوز پاک نشده‌اند. حتی اگر آن دوران به پایان رسیده باشد، هنوز در اذهان باقی مانده‌اند. وی افزود: من در سه دهه حکومت دیکتاتوری زندگی کردم. افراد خیلی زیادی هستند که طاقت آن را نداشتند.
ارسال نظر