به خاطر سینما از تئاتر دور شدم

احمد مهران‌فر که این روزها با بازی در نمایش «همه‌چیز درباره آقای ف» روی صحنه است،درباره دوری دوساله‌اش از صحنه تئاتر می‌گوید: «شرایط تئاتر در کشور ما به‌گونه‌ای نیست که هنرمندان را از نظر مالی تامین کند. علاوه بر این، همین دستمزد اندک هم با تاخیر پرداخت می‌شود. بنابراین، این شرایط بازیگرانی را که امکان حضور در آثار تصویری دارند به آن سمت سوق می‌دهد.»

این بازیگر تئاتر و سینما می‌گوید: علاوه بر مسائل مالی، سینما در خون همه ما به نوعی وجود دارد و با فرهنگ ما آمیخته شده است. عشق به سینما حتی در ده کوره‌های ما وجود دارد و در کنار این، سینما در قیاس با تئاتر که هنر میرایی است، مدیوم گسترده‌تر و ماندگاری است؛ درحالی‌که تعداد اجراها و تماشاگران تئاتر محدود است و با پایان نمایش همه‌چیز به پایان می‌رسد؛ اما سینما ماندگار است و برخی از فیلم‌ها تا سال‌های سال توسط علاقه‌مندان این هنر دیده می‌شوند.

احمد مهران‌فر درباره‌ جذابیت‌های نقش «فرهاد شهره» در نمایش «همه‌چیز …» توضیح می‌دهد: هرچند که در این دوسال پیشنهادهای زیادی داشتم، اما به هرحال نمی‌توان این موضوع را فراموش کرد که در بسیاری از موارد بازیگران به خاطر حضور یک کارگردان یا یک گروه خوب، بازی در نمایش را می‌پذیرند. به ویژه این‌که همه ما در تئاتر، خانواده کوچکی را تشکیل می‌دهیم که تک‌تک اعضا برای یکدیگر شناخته شده هستند و با همین شناخت است که با هم همکاری می‌کنیم؛ البته در این دوسال متن و نقشی به خوبی این کار به من پیشنهاد نشد.

برخی از کارگردان‌ها، متن کامل را به بازیگران ارائه نمی‌دهند، بلکه متن را در طول تمرینات کامل می‌کنند و گاه پیش می‌آید که آن نقش نتوانسته انتظارات آن بازیگر را برآورد کند و این اتفاق در مورد برخی از کارهای من افتاده بود؛ اما بعد از خواندن این نمایشنامه، آن را بسیار پسندیدم.

او در توضیح نقاط مثبت این نمایش اضافه می‌کند: نقش را بسیار پر افت و خیز یافتم که لحظات درخشان فراوانی دارد و کار بسیار دشواری بود که نیازمند تمرینات بسیار بود، بنابراین حس کردم با بازی در این نقش پیچیده و موقعیت دشواری که این کاراکتر دارد، می‌توانم بار دیگر خود را در بوته آزمایش قرار بدهم.

مهران‌فر که برای نخستین‌بار است در نمایشی تک پرسناژه ایفای نقش می‌کند، این موضوع را یکی دیگر از ویژگی‌های وسوسه برانگیز برای بازی در این نقش می‌داند و یادآور می‌شود: دوست داشتم این تجربه را به دست بیاورم. از سوی دیگر دلم برای تئاتر خیلی تنگ شده بود و دوست داشتم حتما کار کنم، چون حس می‌کنم آدم در تئاتر به آرامش و تمرکز می‌رسد و وجه هنری کار برایش مهم‌تر می‌شود. در تمام سکوت‌ها، تاریکی‌ها، تمرین‌ها و لحظات تنهایی که برای رسیدن به نقش می‌گذرانیم، در تمام این‌ها بهتر می‌توانیم بر خودمان و مسائل پیرامون‌مان متمرکز شویم و با این شرایط است که به آن لحظه ناب خلاقه می‌رسیم؛ درحالی که در سینما این اتفاق کم‌تر رخ می‌دهد. در بسیاری موارد در سینما همه‌چیز در لحظه‌ای رخ می‌دهد که گاه در آن لحظه به خلاقیت می‌رسیم و در بسیاری موارد چنین اتفاقی نمی‌افتد.

بازیگر نمایش‌هایی همچون «خانواده تت»، «شوایک» و «مرگ فروشنده»، نمایش «همه‌چیز …» را نوعی مونو نمایش (Mono Pluy) می‌داند و اضافه می‌کند: در این شکل از نمایش، حوادث و اتفاقاتی که کنار یکدیگر چیده شده‌اند، کار را پیش می‌برند. به عنوان بازیگر با آن شکل از نمایش تک پرسناژه که به شیوه بازی در بازی اجرا می‌شود مخالفم و خوشبختانه در این نمایش، حوادث هستند که کار را پیش می‌برند و این برای من بسیار مهم بود.

احمد مهران‌فر هم که مانند تعدادی دیگر از بازیگران تئاتر در چند هفته گذشته بر صحنه نمایش حضور داشته است، درباره تاثیر شرایط آن برهه بر کار هنرمندان تئاتر می‌گوید: با دو مساله روبه‌رو بودیم که تاثیر بسیاری بر هنر زنده تئاتر دارند. در وهله نخست مساله تماشاگر است که بدون حضور او، دیگر انرژی و توانی برای بازیگر نمی‌ماند و همین موضوع بر اجرا و خلق لحظه‌های آن بسیار اثرگذار است. از سوی دیگر بازیگری فرآیندی درونی است و با روان بازیگر سروکار دارد؛ به ویژه در مورد نقش‌هایی که بر پایه روان‌شناسی شخصیت استوارند، شرایط روحی نامناسب بازیگر بر کارش حتما تاثیر منفی خواهد داشت؛ به ویژه در شرایطی که تماشاگری حضور ندارد و بازیگر حس می‌کند نتوانسته تماشاگر را جذب کند، ضمن این‌که اتفاقاتی در بیرون می‌افتد که بازیگر را غمگین می‌کند و او را به شوق نمی‌آورد؛ درحالی که هنر بازیگری، هنری ذوقی است. وقتی هیچ شوقی وجود ندارد، لحظه خلاقیت شکل نخواهد گرفت. در کنار این شرایط زمانی که با فضای امنیتی کنار مجموعه تئاترشهر روبه‌رو می‌شویم که این نیروها به ما می‌گویند از کدام طرف رفت‌وآمد کنیم دچار نوعی اضطراب می‌شویم .جامعه ما سزاوار چنین برخوردهایی نیست. می‌شد خیلی بهتر از این به این شرایط سروسامان داد، اما مشکل همیشگی ما که همان ضعف مدیریت است، در اینجا نیز خود را نشان می‌دهد و ما به همان شیوه هیاتی با مسائل برخورد می‌کنیم و این موضوع هم از نظر روانی بر ما اثرگذار بود.

احمد مهران‌فر درباره همزمان شدن اجرای این نمایش با اکران عمومی فیلم «درباره الی» و شرایط جامعه که هر دو اتفاق را تحت‌شعاع قرار داد، می‌گوید: جدیدترین کار من همین نمایش است. شرایطی به وجود آمد که در این برهه زمانی به جز این نمایش سه کار تصویری دیگر هم داشته باشم و این درحالی بود که تصور می‌کردم پخش این کارها در طول سال جاری انجام خواهد گرفت و در یک برهه کوتاه زمانی متمرکز نمی‌شود؛ البته این اتفاقات در کار بازیگری رخ می‌دهد. در این موضوع شکی نیست که اکران «درباره الی» در فصل امتحانات اتفاق خوبی نبود، اما شخصا هرگز تصور نمی‌کردم انتخابات ریاست‌جمهوری، این فیلم را تحت‌شعاع قرار بدهد.

این بازیگر سینما درباره حضور و اهمیت یکسان همه بازیگران در فیلم «درباره الی» توضیح می‌دهد: آقای فرهادی بسیار تاکید داشت که همه در این فیلم به یک اندازه دیده شوند ودر اتفاقات آن سهیم باشند. برای رسیدن به این منظور، در کنار تمرینات و اتودهایی که داشتیم فیلم‌هایی برای ما به نمایش گذاشت تا شیوه بازی مورد نظر او را با دیدن همان فیلم‌ها پیاده کنیم و همچنان‌که در کادربندی‌ها و دکوپاژ فیلم می‌بینیم، این مساله به خوبی رعایت می‌شود. وقتی یک نفر دیالوگ می‌گوید، یکی دو نفر دیگر هم در آن پلان حضور دارند و این‌چنین است که هم همه آدم‌ها دیده می‌شوند و هم به آن پلان جان داده می‌شود.