قدمی در حضور آفتاب

علی‌ طجوزی

بیش از دو سه ماه است که علاقه‌مندان به موسیقی کلاسیک یا سنتی ایران منتظرند تا آخرین آلبوم شهرام ناظری به بازار بیاید. شهرام ناظری که به نوعی خود را اولین‌کسی می‌داند که به طور جدی و مداوم در آثارش از اشعار مولانا استفاده کرده است، سه ماه قبل در گفت‌وگو با یکی از خبرگزاری‌های داخلی اعلام کرده بود که به زودی آخرین اثرش به مناسبت سال مولانا منتشر خواهد شد، اما هنوز معلوم نیست که این اثر که بارها به نام‌‌های مختلف نظیر شور روحی یا مکتب مولانا و دیگر نام‌ها خوانده شده کی قرار است به بازار بیاید؟ ولی از دیگر سو در حالی‌که طی یک‌ماه گذشته اثری آنچنان در خور به بازار موسیقی کلاسیک نیامده است، علیرضا قربانی توانست با ارائه آخرین اثرش نظر علاقه‌مندان به موسیقی را جلب کند.

طی هفته گذشته علیرضا قربانی که با آلبوم «سوگواران خموش» توانسته بود بارها نام خود را در بین پرفروش‌ها ثبت کند، این‌بار با آلبوم«روی در آفتاب» عنوان پرفروش‌ترین را به خود اختصاص دهد.

آلبوم «روی در آفتاب» به مناسبت هشتصدمین سال تولد مولانا جلال‌الدین محمد بلخی منتشر شده و توانسته است، طیف گسترده‌ای از مخاطبان را به خود جذب کند.

این اثر هم از سوی علاقه‌مندان به صدای قربانی، هم دوست‌داران مولانا و هم کسانی که به سازهای ایرانی دلبسته‌‌اند مورد استقبال قرار گرفته است؛ هم‌چنین صدای دلنشین پرویز بهرام که دکلمه اشعار بر عهده وی بوده است به جذابیت کار افزوده است. از سوی دیگر گویا انتخاب اشعار و تنظیم موسیقی و هم استفاده از ساز‌های گوناگون در قطعات این اثر حال و هوایی مولانا‌وار به شنونده می‌دهد. در این کار علاوه بر اشعار زیبای مولانا قطعاتی که دکلمه هم می‌شوند برگرفته از سخنان وی و مقالات شمس تبریزی است.این آلبوم که یک مجموعه حاوی دو سی‌دی است در دو دستگاه شور و ماهور ساخته و اجرا شده است که یکی از آنها به نام بهار و تابستان و دیگری به نام پاییز و زمستان نام‌گذاری شده‌اند.

از سوی دیگر ترکیب‌بندی سازها به نوعی است که شوریدگی خود مولانا را هم تداعی می‌کند. این کار دومین کار مشترک علیرضا قربانی با صادق چراغی در مقام آهنگساز و بنیاد رودکی به‌عنوان تهیه کننده است. پیش از این قربانی و چراغی با همکاری هم آلبوم «خشت و خاک» را ارائه داده بودند که اختصاص به اشعار فردوسی حماسه‌‌سرای بزرگ ایران داشته است.

بعد از «روی در آفتاب» نمی‌توان کار شاخصی را به عنوان پرفروش‌ترین معرفی کرد، چرا که هنوز کاری جدید به بازار نیامده است و می‌‌توان به چند آلبوم قدیمی اشاره کرد. (غوغای عشق‌بازان - شجریان)، (دریای بی‌پایان - عقیلی)، (سوگواران خموش - قربانی)، (عطر مهر - افتخاری) تقریبا دیگر آثار پرفروش هفته گذشته بودند.

در بازار موسیقی بی‌کلام کلاسیک یا ایرانی هم تغییری آنچنانی دیده نمی‌شود و پرفروش‌ها که تقریبا نسبت به ماه گذشته افت محسوسی داشته‌اند، همان کارهای گذشته هستند. (نغمه‌های خوابگرد - ضربانگ)، (ایران زمین - کامکارها)، (سازدستان - گروه دستان)، (۲۰قطعه ایرانی تار - جلیل شهناز)، (۱۸تصنیف - ذوالفنون) و (هیاهوی شماره ۲ - محبوبی) از آثار پرفروش موسیقی بی‌کلام کلاسیک در هفته گذشته بودند.

یار آسمانی در اوج

شاید کسانی که نزدیک به دو سال پیش علی‌اکبر مرادی را پس از ارائه آلبوم «نسیم گندمزار» با انتقادهای تند خود روبه‌رو کرده بودند، اکنون پشیمان هستند، چراکه مرادی، تنبورنواز برجسته ایران که اکنون چهره‌ای بین‌المللی در موسیقی ایران به شمار می‌رود با ارائه آخرین کار خود که با نوازنده‌ای ترک آن را انجام داده؛ به تمامی آنها پاسخ داده است.

«یار آسمانی» در زمینه موسیقی تلفیقی قرار می‌گیرد، هر چند که فضای این کار مقامی - محلی است، اما چون با سازی ترک هم‌نوا شده در این زمینه قرار گرفته است.«یار آسمانی» دو نوازی تنبور و باقلاما است که نوازنده‌ای از کردستان ترکیه به نام اولاش اوزدمیر، تنبور مرادی را همراهی کرده است. «یار آسمانی» نزدیک به یک ماه است که به بازار آمده و در این مدت توانسته است عنوان پرفروش‌ترین را به خود اختصاص دهد. از دیگر کارهای پرفروش تلفیقی می‌توان به (تا بیکران دوردست - کلهر، ارزنجان)، (ترنج - نامجو) و (به تماشای آب‌های سپید - علیزاده، گاسپاریان) اشاره کرد.

صدای دو تار بعد از مرگ

در بازار موسیقی محلی هم دو تار مرحوم حاج قربان سیلمانی است که همچنان پرفروش است، هر چند که این سیل تقاضا بعد از درگذشت وی خروشان شده است و تا پیش از این غیر از علاقه‌مندان به این نوع ساز حاج قربان در خارج از کشور بسیار شناخته‌تر و محبوب‌تر بود.

بعد از آلبوم دو تار حاج قربان، «ژوان» دیگر از آثار پرفروش است. از دیگر پرفروش‌های این بازار می‌توان به (ذکر یارحمن، حی‌ا... - مرحوم خلیفه غوثی)، (ذکر قادری - مرحوم خلیفه صفوتی)، (دو تار - استاد یگانه)، (دو تار - استاد سرور احمدی)، (زرنگیس)، (ذزپارت- بهیگ - مرحوم بختیاری) و (نیشتمان - کیخسرو پورناظری) اشاره کرد.

شبح در بازار پاپ

در بازار پاپ هم آخرین کار ارائه شده که مورد استقبال قرار گرفته «شبح» بهروز بهرام صفاریان است. بعد از شبح هم می‌توان از (از تودورم - فریدون)، (۱+۶-بردیا) و (سلام آخر - خواجه امیری) نام برد.

در بازار بی‌کلام پاپ هم تغییری دیده نمی‌شود و پرفروش‌ها اکثرا کارهای قدیمی هستند. زنده در یاد، تنها در باران و اشتیاق تقریبا در بازار راکد موسیقی بی‌کلام پاپ از دیگر آثار موجود پرفروش‌تر بودند.

در بازار موسیقی فیلم همچنان (زیرتیغ علیزاده)، (جایی برای زندگی - انتظامی)، (برداشت - یزدانیان) و (خیلی دور خیلی نزدیک - علیقلی) پرفروش‌ترین هستند، ضمن اینکه گاهگاهی موسیقی فیلم لاک‌پشت‌ها هم پرواز می‌کنند دیگر ساخته علیزاده جایش با یکی از این آثار عوض می‌شود.

در هر حال توزیع‌کنندگان محصولات فرهنگی شنیداری کم‌کم در حال آماده شدن برای روزهای پایانی سال هستند و این روزها را بیشتر با انبارگردانی و سفارشات شب عید سر می‌کنند.

آب دریا را اگر...

علیرضا قربانی این روزها به یکی از چهره‌های محبوب موسیقی ایران تبدیل شده است. اولین بار خیلی‌ها صدای او را در سریال شب دهم شنیدند و شاید کمتر کسی او را می‌شناخت، اما قربانی توانست با ارائه اولین کارش به نام «اشتیاق» با آهنگسازی فخرالدینی جایگاه خود را در بین بسیاری از علاقه‌مندان موسیقی تثبیت کند. شاید خیلی‌ها پس از شنیدن اشتیاق بسیاری از اشعار این آلبوم را زیر لب زمزمه می‌کردند.

اشعاری که بیشتر از دفترهای مشیری انتخاب شده بود و با ترکیب بسیار خوب آواز و موسیقی به یکی از کارهای ماندگار قربانی و کلاسیک ایران تبدیل شد. قربانی گام بعدی را نیز محکم برداشت و توانست نظر علاقه‌مندان موسیقی کلاسیک و حتی محلی را با «خشت و خاک» به خود جلب کند. قربانی در اولین کارش با مجتبی چراغی که ساخت موسیقی و تنظیم «خشت و خاک» را انجام داده بود، این بار کاری حماسی همراه با گروه ایل را به مخاطبان جدید خود ارائه کرده و برای خشت و خاک از اشعار فردوسی استفاده کرده بود و چراغی تمام قطعات را براساس قابلیت های سازهای کلاسیک و محلی ایرانی تنظیم کرده بود که به دل علاقه‌مندانش خوش نشست. قربانی کار بعدی‌اش به نام فصل باران را با مجید درخشانی عرضه کرد. این کار که از اجرای کنسرت زنده گروه خورشید به سرپرستی مجید درخشانی ضبط شده هم توانست کاری متفاوت اما زیبا را به علاقه‌مندان این سبک موسیقی عرضه کند.

قربانی بعد از کار با درخشانی دست به تجربه دیگری زد و این بار آلبوم «سوگواران خموش» را با گروه ایرانی و سرپرستی پژمان طاهری عرضه کرد که این کار هم توانست برای دوستدارانش جذاب باشد و ماه‌ها در بین پرفروش‌ها نامش دیده می‌شد.

یکی از خصیصه‌های خوب کارهای قربانی اشعاری است که برای کارهایش ارائه می‌شوند و اغلب به نوعی هستند که در ذهن می‌مانند. مثل شعر (محتاج خنده‌های توام بیشتر بخند یا یکی از اشعار دکتر شفیعی کدکنی در آلبوم فصل باران ای مهربان‌تر از صبح- در بوسه‌های باران) یا (خدا ز درد و غم رهاند ما را) در آلبوم سوگواران خموش.

حالا این روزها به مناسبت هشتصدمین سالگرد تولد مولانا، قربانی پنجمین کار خود را با همکاری مجتبی چراغی عرضه کرده است. «روی در آفتاب» که از نظر ساخت موسیقی و ترکیب سازها بی‌شباهت به «خشت و خاک» نیست، توانسته است مثل دیگر آثار وی نظر علاقه‌مندان به صدای قربانی را به خود جلب کند و در حالی که این روزها بسیار نام مولانا شنیده می‌شود و آثار گوناگون درخصوص وی چه به صورت کتاب، چاپ آثار و غیره می‌بینیم؛ کار قربانی و چراغی تلاشی است برای ادای دین هم به مولانا و به طرفداران قربانی و هم دوستداران موسیقی ایران و به قول مولانا «آب دریا را اگر نتوان کشید- هم به قدر جرعه‌ای باید چشید».