ایران؛ سرزمین گردشگری

میترا یزدچی

نگاهی به نقشه‌های جغرافیایی و دیدن اسامی مختلف قاره‌ها، کشورها، شهرها و روستاهای مختلف هر کسی را به فکر فرو می‌برد که ریشه این نام‌‌ها از کجاست؟ نمایی از جزیره مینو

در معرفی هر مکان نیز معمولا یکی از نکات جالب وجه تسمیه آن است که ما نیز از میان انبوه نام‌‌های شهرها و روستاهای زیبای کشورمان نگاهی به وجه تسمیه برخی از آنها داریم.

آب ملخ

آبادی آب ملخ در جنوب غربی شهرستان سمیرم در ۵۱درجه و ۲۲دقیقه طول جغرافیایی و ۳۱درجه و ۸دقیقه عرض جغرافیایی قرار دارد. ارتفاع آن از سطح دریا ۱۹۴۰متر است.

در مورد وجه تسمیه آن آورده‌اند که در قدیم به اعتقاد ساکنان این آبادی، اگر از آبی که از کنار این ده می‌گذرد به مزارع گندم بپاشند، دیگر ملخ به آن گندفرار نمی‌نشیند.

آستارا

آستارا، کلمه‌ای تالشی است. تالشی‌ها آن را «هسته‌رو» یا «آسته‌رو» تلفظ می‌کنند. اطلاق این نام به این علت بوده که سال‌ها پیش در این ناحیه تپه‌های شنی، برکه‌ها، مرداب‌ها و نیزارهایی وجود داشته که راه‌رفتن در آنها مستلزم احتیاط بود، و به همین خاطر «آهسته‌رو» یا «آسته‌رو» نامیده شده و به مرور زمان پس از آن که عده‌ای از اطراف اردبیل و نواحی دیگر به این شهر مهاجرت کردند و در آ‌نجا مسکن گزیدند، آن شهر را «آستارا» تلفظ کردند.

ابرقو

نام شهری در جنوب یزد است که چون در زمان ساسانیان در بالای صخره‌های کوتاه قرار داشته به آن «ابرکوه» می‌گفتند و به مرور به «ابرقو» تبدیل شده است.

باتلاق گاو خونی

نام این باتلاق در کتب قدیمی به صورت «گاو خونی» و «گاوخانه» آمده که به معنی چاه بزرگ است.

بیدخت

نام دختر یکی از پادشاهان ایرانی بود که در زمان رستم به این مکان در جنوب شرقی گناباد آمده، آن را بنا کرده و نامش را بر این مکان نهاده است.

پاپی

روستای پاپی در جنوب‌‌شرقی خرم‌آباد قرار دارد. در مورد وجه تسمیه آ‌ن در کتب قدیمی ذکری نشده است ولی کلمه «پپی» در گویش مردم ناحیه به معنی پروانه است.

تایباد

به معنی جای پاکان، نیکان و مردان نیکو است و بدین جهت «طیبات» نیز نامیده می‌شود.

تبریز

به گفته برخی مورخان، زیبند خاتون، همسر هارون‌الرشید سخت تب می‌کند و بیمار می‌شود و پزشکان از معالجه‌اش درمانده می‌شوند تا اینکه زبینده‌خاتون در ناحیه تبریز امروزی بستری می‌شود و فردای آن روز تب به کلی قطع می‌شود.

جزیره مینو

این جزیره از سال ۱۳۴۱شمسی به این نام خوانده شد.

جزیره مینو به شکل برگه بید نامنظم است و در این ایام به نام «مینو» نامیده می‌شود.

خیرآباد

چون مزارع این روستا در گذشته با برکت و حاصلخیز بوده، به «خیرآباد» معروف است.

رستم‌آباد

رستم، پهلوان نامی ایران، به منظور نجات کیکاووس از چنگ دیوان، بر آن شد که از راه گیلان به مازندران برود، اما وقتی به حدود رستم‌آباد فعلی رسید، گل‌های چسبناک که بر اثر بارندگی چند روزه پدید آمده بود، آنچنان پهلوان تاریخی ایران را درمانده ساخت که به زحمت قدم از قدم برمی‌داشت تا جایی که ناچار به بازگشت شد و از راه دماوند به مازندران رفت.

رشتخوار

«رشتخوار» را «خونخوار» معنی کرده‌اند، چون درگذشته این شهر با همسایگانش دشمنی کینه‌توزانه‌ای داشته است، به همین علت دیگران به مردم این دیار لقب رشتخوار را داده‌اند، این برداشت به تعبیری درست است، یعنی کلمه (رش) به کسر «ر» به معنی ریش، زخم و جراحت می‌شود.

زرگنده

زرگنده که در سه‌کیلومتری جنوب تجریش قرار دارد، پیش از توسعه تهران، ‌دهی مستقل بود.

زرگنده، کلمه‌ای مرکب از دو کلمه «زر» به معنی طلا و «گنده» که مخفف «آگنده» است و معنی پرکردن، انباشته شده، بزرگ و آباد می‌دهد. در مجموع زرگنده معنی «انباشته از زر» می‌دهد.

سمیرم

سمیرم در میان سه استان فارس، چهارمحال و بختیاری و کهکیلویه و بویراحمد قرار دارد و در رابطه با وجه تسمیه ‌آن آورده‌اند، به علت داشتن آب و هوای سرد، نام آن را سمیرم نهادند. زیرا «سم» به معنای سرد است و «سمیرم» به معنای جای سرد است.

و در روایتی دیگر آورده‌اند، «سمیرا میس»، ملکه بابل، به این منطقه آمده و آنجا را بنا نهاده است، بنابراین به این نام موسوم گشته است.

سی‌سخت

سی‌سخت در دامنه قله دنا در شمال‌غربی یاسوج قرار دارد و روایاتی در مورد وجه تسمیه آن آورده‌اند، از جمله، سی‌سخت را به معنی سنگ‌سخت و سنگستان نامیده‌اند؛ چرا که «سی» در زبان‌های ایرانی معنی سنگ می‌دهد.

یا اینکه گفته می‌شود، چون سی مرد سخت‌جان که از گردنه پربرف «دنا» در زمستان گذشته و سپس در این منطقه ساکن شده‌اند، آن را «سی‌سخت» نامیده‌اند.

سیه‌چشمه

«سیه‌چشمه» بین شهرستان‌های خوی و ماکو قرار گرفته است و علت نام‌گذاری آن عبور رودخانه «قره‌سو» به معنی «آب سیاه» از وسط شهر است.

شبدیز

در روزگاران پیشین قصر شیرین به نام شبدیز معروف بوده است. «شبدیز» نام اسب خسروپرویز بوده است و به همین علت آنجا را گاه شبدیز می‌نامیدند.

و در روایتی دیگر، چون رنگ آن سیاه بود، وجه تسمیه آن شب‌رنگ است؛ چرا که «دیز» به معنی رنگ است.

شهر بابک

شهر بابک از شهرستان‌های استان کرمان است و علت نام‌گذاری آن نسبت ساخت بنای آن به «بابک» پدر «اردشیر بابکان» است.

شهر سبز

«شهر سبز» لقب کازرون بوده است، زیرا که در بهار همه جلگه و شهر کازرون سبز می‌شد و حتی روی سنگ‌ها را نوعی خزه سبز می‌پوشاند.

شهسوار

تنکابن در گذشته، شهسوار خوانده می‌شد.

در مورد علت نامیده‌شدن این شهر به شهسوار روایت زیر ذکر شده است:‌

روزی آ‌قامحمدخان قاجار از سفر گیلان باز می‌گشت. کاروان شاه در قریه‌ای که در کنار ساحل قرار داشت، سکونت گزیدند پس از یک شب استراحت قریه را ترک کردند، ولی ناگهان متوجه شدند شیء قابل توجهی را در قریه‌ای که نامش به‌خاطر آنها نمانده بود، جا گذاشته‌اند. وقتی از اطرافیان تحقیق کردند، آنها نیز نام محل را نمی‌دانستند و می‌گویند در همان‌جایی که «شاهسوار» شد و بدین ترتیب نام محل مزبور«شهسوار» شد.

صلخ

«صلخ»، این روستا در جزیره قشم قرار دارد. کلمه صلخ در اصطلاح محلی به مردی اطلاق می‌شود که به شکار کوسه‌ماهی معروف به «کولی‌کر» اقدام می‌کند.

شکار «کولی کر» به سبب ناشنوایی حیوان صورت می‌گیرد و «صلخ» نیز در لغت به معنی سخت‌کر شدن آمده است، می‌توان دریافت که صلخ از «کری کوسه» گرفته شده و چون تنها مردان روستای صلخ شهامت و تهور لازم برای شکار این حیوان خطرناک را دارا بودند، نام «صلخ» را به این روستا گذاشتند.

عقدا

«عقدا» در مغرب یزد قرار دارد. در تواریخ یزد نوشته‌اند که یزدگرد فرزند بهرام، چون به دستور پدر از مداین به فارس آمد و به یزد رسید، به آبادانی یزد پرداخت. سرهنگی به نام «عقدار» در این کار همراه او بود. احداث «عقدا» را به «عقدار» به منسوب دانسته‌اند.

غارپلنگ

در ۱۲کیلومتری «کمه» از بخش سمیرم در جنوب شهرضای اصفهان قرار دارد. درون غار فضولات زیادی از پلنگ دیده می‌شود که اکثر آنها به صورت فسیل درآمده است. در انتهای غار،پلنگ عظیم‌الجثه‌ای دیده می‌شود.

غار بهرام گور

طبق روایت، بهرام گور، شاهنشاه ساسانی، دنبال گور خر به درون غار شد و دیگر پیدا نیامد.

فرح‌آباد

فرح‌‌آباد بندری باصفا در ساحل دریای خزر است. این بندر به قدری باغ‌های دلگشا و قصرهای عالی و منظره‌های زیبا داشته که آن را فرح آباد یا سرای شادمانی نامیده بودند.

قره کلیسا

قره‌کلیسا در جنوب شرقی ماکو قرار دارد. وجه تسمیه قره‌کلیسا به علت نیزه رنگی کلیسای آن است که از دور سیاه به نظر می‌آید و به این سبب آن را «قره‌کلیسا» نامند.

کبودر آ‌هنگ

کبودر آهنگ در ۵۰کیلومتری شمال همدان قرار دارد. در مورد وجه تسمیه نام آن گفته شده که در گذشته در این بخش نهرهای متعدد آب و برکه وجود داشته که کبوتران از هر طرف به آنجا روان می‌شده‌اند و به همین مناسبت کبوتر آهنگ نامیده شده است ولی در زبان ترکی رایج در این بخش«کورنگ» گفته می‌شود که به معنی نهرهای آبی است.

کیان

جزیره کیش در قدیم کیان نامیده می‌شد. در مورد نام کیان این افسانه را گویند: کیکاووس هنگامی‌که به فارس رفت، تختش در سیراف فرود آمد.

از این رو احتمال دارد نام کیان، از نام سلسله کیانیان گرفته شده باشد.

مناظر طبیعی اطراف سی سخت، شمال غربی یاسوج