داستان صنعت هنری یا هنر صنعتی
سینما معادله‌ای بزرگ و حل ناشدنی است بین هنر و صنعت
شیما رستمی
مرور تاریخ هنر به دلیل دسته‌بندی‌های زمانی‌اش و اسامی پرطمطراقی که برای هر دوره گذاشته شده همواره جذابیت خاصی برای همگان داشته است.

مکاتب و ایسم‌هایی که دهان به دهان می‌چرخد و انسان‌هایی که از ندانستن فلان ایسم و بهمان اسم شرمنده می‌شوند، اما برای هر یک از هنرها مرور تاریخ هنری از بدو پیدایشش تا امروز کار مشکلی است؛ چراکه مدت‌ها زمان صرف می‌شود تا سال‌ها و قرن‌ها از پی هم مرور شوند و به دوران معاصر و جنبش‌ها و مکاتب هنری نزدیک و آشنا با عصر خودمان برسیم.
در این میان اما هنر هفتم - سینما - استثنا است؛ چراکه عمر پیدایش آن از اولین نمایش فیلم «برادران لومیر» در زیرزمین «گراند کافه» پاریس در 1885 تا امروز بیش از 113سال نمی‌گذرد و به نوعی تحولات و اسامی آن برایمان بیگانه نیست. صرف‌نظر از اینکه عده‌ زیادی سینما را هنر به حساب نیاورده و بیشتر به وجه صنعتی آن معتقدند، این صنعت یا هنر (؟) در همین عمر کوتاه خود تحولات پربار و جنجالی‌ را پشت سر گذاشته است و امروزه از موثرترین وسایل ارتباط جمعی به شمار می‌رود.
انتخاب فیلم مناسب یکی از سوال‌های همیشگی است که با تکثر محصولات مختلف سینمایی و گسترش و تکامل سینما در کشورهای مختلف جهان روزبه‌روز بر اهمیتش افزوده می‌شود.
به طور کلی در یک جمع‌بندی آماری از نوع انتخاب تماشاگرهای حرفه‌ای سینما به چند معیار متفاوت می‌رسیم (تماشگر حرفه‌ای منظور مخاطبی است که کمی از وجه سرگرمی فاصله گرفته و علاوه‌بر آن به اهداف متعالی‌تر سینما هم نظر دارد): دسته‌ای فیلم‌هایی هستند که به دلیل ارزش تاریخی‌شان دیده می‌شوند وگرنه خیلی نمی‌توان به سرگرم‌کننده‌ای فیلم‌های صامت و سیاه و سفید دل بست!!
دیگر فیلم‌هایی که ارزش هنری دارند مثلا جریان ساز مکتبی خاص در فیلم‌سازی شده‌اند یا در سبک فیلم‌سازی خاصی، شاخص هستند.
نوع دیگری از انتخاب که امروزه هم خیلی رایج است، انتخاب فیلم‌ها براساس آمار فروششان است. در این رهگذر اضافه کنید فیلم‌هایی را که براساس هنرپیشه‌هایش دیده می‌شوند یا در شکلی دیگر براساس عوامل سازنده‌اش انتخاب می‌شوند.
و دیگر فیلم‌هایی که شاخص در نوعی ژانر هستند که در این گروه فیلم‌ها (مثلا ژانر دلهره) همواره محصولاتی با نیم‌نگاهی به اولین‌های این نوع ساخته می‌شوند. فیلم‌هایی هم هستند که براساس دریافت جوایز معروف سینمایی انتخاب می‌شوند و بالاخره فیلم‌هایی که دارای وجهی نوستالوژیک هستند و خاطرات یک نسل از یک دوره را به دوش می‌کشند.
با توجه به گسترش سینما در کشورهای مختلف و انبوه محصولات سینمایی این واقعیتی است که با فرصت کمی که در اختیار داریم باید دست به انتخاب شایسته بزنیم. البته در این بین سلیقه سینمایی افراد هم پس از گذشت زمان تکامل می‌یابد و رفته‌ رفته از خلال تجربه‌های بصری‌شان پی به سلیقه خاص خود، علایق و دلمشغولی‌هایشان می‌برند و یاد می‌گیرند که می‌توانند خیلی از آنها را در سینما جست‌وجو کنند.
بیان اینکه کدام انتخاب درست‌تر است یک جور گزافه‌گویی است، اما بی‌شک کسانی که سیر تحول سینما و فیلم‌سازان آن را از بدو شکل‌گیری در فیلم‌های صامت و سیاه و سفید تا پیشرفت‌های چشم‌گیرش در دوران معاصر مرور کرده‌اند افرادی سخت‌گیرتر هستند و انتخاب‌های شایسته‌تری می‌کنند. نوع لذتی که این افراد از این هنر می‌برند نیز متفاوت است و ارجاعات بین متنی در فیلم‌ها، شکل‌گیری فیلموسوفی و جست‌وجوی عناصر فلسفی یا رابطه سینما و معماری یا هر کدام از هنرهای دیگر همگی فرایندهای جذابی است که همین افراد به آن دامن می‌زنند.
حال با مرور این بحث به معرفی تعدادی از کتاب‌های تاریخ سینمای موجود می‌پردازیم. البته ناگفته نماند که ترجمه آثار مربوط به تاریخ سینما در ایران روندی بسیار کند دارد و تعداد آثار تالیفی هم در این زمینه بسیار محدود است. در میان کتاب‌های معرفی شده مجموعه‌ای 5جلدی راهنمای فیلم انتشارات روزنه کار، مجموعه‌ای است از معرفی حجم انبوهی از فیلم‌هایی که بر اساس هر یک از انواع علایق دیده شده‌اند.