سوءتغذیه مکمل‌های غذایی صرفه اقتصادی

فرناز قماشچی

سوءتغذیه به زبان ساده به هر گونه ناهنجاری تغذیه‌ای و وضعیت بهداشتی بد یا نامطلوب ناشی از کمبود یا مصرف بیش از حد موادمغذی گفته می‌شود. البته فقر یا عرضه ناکافی غذا به تنهایی زمینه‌ساز بروز سوءتغذیه نیست که گاهی ناآگاهی در نحوه و میزان و مصرف موادغذایی و بیماری و سوءاستفاده از داروها نیز می‌توانند منشا سوءتغذیه باشند.

در صورتی که وزن افراد با توجه به سن آنها ۷۵ تا ۸۹درصد در حد استاندارد باشد، فرد دچار سوءتغذیه ضعیف تا درجه یک شده است و اگر وزن او ۶۰ تا ۷۵ درصد نسبت به سن در حد استاندارد باشد، سوءتغذیه درجه دو یا متوسط رخ داده است و اگر این میزان به کمتر از ۶۰درصد کاهش یابد، فرد وارد مراحل بحرانی شده است که در این صورت سوءتغذیه شدید خواهد بود.

وقتی سوءتغذیه وارد مراحل بغرنج می‌شود، در صورتی که درمان نشود، ممکن است باعث افزایش بروز عفونت، کاهش توانایی سیستم ایمنی، تاخیر التیام زخم و عدم تعادل مایعات و الکترولیت‌ها شود.

سوءتغذیه و تاثیر آن در اقتصاد جامعه

سوءتغذیه که معمولا ناشی از کمبود ریزمغذی‌ها است، باید جدی گرفته شود. اگر بخواهیم به صورت ریشه‌ای به این موضوع بنگریم، در حقیقت سوءتغذیه باعث اختلاف رشد جنین شده و در آینده نیز بر عملکرد فرد تاثیر عمیقی خواهد گذاشت؛ به نحوی که موجب کاهش عملکرد اجتماعی شده و می‌تواند به عنوان عاملی در ایجاد فقر نیز به شمار رود، به این ترتیب رشد منفی در اقتصاد کشور ایجاد شده و به طریقی غیرمستقیم در نزول وضعیت اقتصادی کشور نقش ایفا کند. با توجه به این تفاسیر می‌توان نتیجه گرفت که سوءتغذیه هم بر روی اقتصاد خرد و هم بر روی اقتصاد کلان تاثیرگذار است.

بررسی سوء تغذیه در ایران و جهان

طبق آمارهای منتشر شده، حدود ۱۴۳میلیون کودک در جهان زیر وزن طبیعی هستند و بیش از ۸۵۰میلیون انسان نیز در گرسنگی به سر می‌برند؛ به طوری که سالانه میزان مرگ و میر افراد در جهان به علت سوء تغذیه بیشتر از بیماری‌هایی همچون ایدز است. سازمان ملل اعلام کرده که در هر ۵ ثانیه یک کودک به علت سوء‌تغذیه می‌میرد.

در ایران نیز ۸۰۰هزار کودک زیر ۵سال به علت سوء تغذیه دچار کوتاه قدی هستند. سوء تغذیه نه تنها توانمندی و کارآیی کشور را کاهش داده، بلکه منجر به از دست رفتن مبالغ هنگفتی از درآمد ملی کشور می‌شود.

در گذشته سوء تغذیه اصلی در ایران ناشی از کمبود بود که رفته رفته این مشکل ریشه‌کن شد. کمبود روی و آهن نیز از مسائل دیگر ایجاد کننده سوء تغذیه است که باید راهکاری برای حل این مشکل نیز در نظر گرفته شود؛ به گونه‌ای که ۵۰درصد خانم‌های ایرانی از کم‌خونی و سوء تغذیه رنج می‌برند که گاه به صورت آشکار یا پنهان است.

اما گروه‌هایی که بیشتر در معرض خطر سوء تغذیه قرار می‌گیرند کودکان، سالمندان بالای ۶۵ سال، زنان باردار، افرادی که درآمد پایینی دارند و کسانی که عادات غذایی نامناسبی دارند، هستند.

همچنین افرادی که ناگزیر به مصرف برخی از داروها هستند نیز به دلیل عوارض جانبی داروها که به کاهش اشتها یا تداخل در هضم یا جذب مواد مغذی می‌شود، در معرض خطر هستند.

راهکارهای پیشنهادی

سرمایه‌گذاری در امر بهبود تغذیه به نفع جامعه است. به عنوان مثال یکی از راه‌هایی که می‌توان با سوء تغذیه به مقابله پرداخت غنی‌کردن خاک یا آرد است که به دنبال آن نان مصرفی مردم به صورت غنی شده در دسترس مردم قرار بگیرد. کنار گذاشتن جوش شیرین از مواد اولیه نان نیز می‌تواند در حل این مشکل بسیار کارآمد و موثر باشد؛ چرا که نان جزو گروه‌های غذایی به شمار می‌رود که تقریبا بیشترین تقاضا را دارد. راهکار دیگری که می‌توان ارائه کرد، آشنا کردن افراد جامعه با فرهنگ استفاده از مکمل‌های غذایی است. سرانه مصرف مکمل‌های غذایی در ایران بسیار پایین‌تر از کشورهای دیگر است که شاید بتوان علت اولیه و اصلی آن را نداشتن آگاهی با فرهنگ استفاده از مکمل‌ها دانست. نکته بعدی، وجود سودجویی‌های متعدد در این حیطه است که تاکنون رونق داشته است؛ اگر چه در این زمینه باید اطلاعات لازم در زمینه مکمل‌ها و اهمیت مصرف آنها به اقشار مختلف جامعه ارائه داد تا ابهامات موجود در این زمینه کاملا از میان رفته و افراد با اطمینان از اینکه یک مکمل به تایید وزارت بهداشت رسیده، بتوانند بدون هر گونه نگرانی، آن مکمل را مصرف کنند.

تحقیقات حاکی از آن است که مصرف مکمل‌ها به هنگام بروز سوء تغذیه در صورتی که همراه با یک رژیم غذایی مناسب و متنوع باشد، بسیار موثرتر از زمانی خواهد بود که رژیم غذایی به تنهایی تامین‌کننده نیازهای تغذیه‌ای فرد باشد.