واگذاری تاریخی سهام به بخش خصوصی در هندوستان

مترجم: رفیعه هراتی

شرکت‌ها در کشورهای دیگر باید در فاصله قبل از عرضه سهام خود به عموم برای نخستین بار سکوت کنند. اما کم‌حرفی، شیوه هندی‌ها نیست.در آستانه نخستین عرضه عمومی (واگذاری سهام به بخش خصوصی) شرکت ریلاینس پاور این مجتمع هیچ فرصتی را برای جلب توجه از دست نداد. عرضه سهام این شرکت در ساعت ۱۰صبح روز پانزدهم ژانویه آغاز شد و در ساعت ده و یک دقیقه ثبت‌نام به حدنصاب خود رسید.

بیل‌بوردها و آگهی‌های روزنامه‌ها شعار «چراغ‌های روشن، هندوستان روشن» را نشان می‌دادند و مزیت‌های این شرکت را جار می‌زدند. این شرکت قصد دارد شش نیروگاه را بسازد و بیش از ۷۰۰۰مگاوات برق تولید کند و با ۱۱۵میلیارد روپیه (۹/۲میلیارددلار) در حال رکوردشکنی است. «چراغ‌های روشن، هندوستان روشن در تلفن‌های همراه شرکت ریلاینس لحظه‌ای قبل از پاسخگویی به تماس‌ها پخش می‌شد، حتی ۵۰۰۰کارمند شرکت مشهور دابلاوالاس در بمبئی که غذاهای خانگی را برای کارمندان شرکت در مرکز شهر می‌برند، تقاضانامه‌‌ها را کنار بسته‌های غذا قرار می‌دادند.»

آران کاپور، تاجر پارچه اهل دهلی می‌گوید: «دیوانگی است. آنها در بازار جاروجنجال زیادی به راه انداخته‌اند.» شرکت ریلاینس پاور قول داده بود ۳۰درصد از سهام خود را برای سرمایه‌گذاران جزء نگه دارد. آقای کاپور خریدار نیست؛ اما جورج شانکار که فروشنده «ساری‌های پرزرق و برق» است برای ۲۲۵سهم درخواست داده بود. این میزان حداکثر مجاز است. دوستان و خانواده او نیز برای این مقدار سهم تقاضا کرده‌اند. اگر او سهمی به دست آورد، اولین سهامی است که او خواهد داشت.

بازار سهام هندوستان تاریخچه طولانی از تبلیغات پرسروصدا دارد. یک قرن پیش سرمایه‌گذاران مشتاق «مانند ساکنان لندن که برای اولین شب نمایشی منتظر نشستن روی صندلی‌های تئاتر هستند.»برای خرید سهام شرکت آهن و فولاد تاتا صف‌آرایی کرده بودند. اما سال ۲۰۰۸ سالی فوق‌العاده خواهد بود. بنا بر اعلام شرکت تامسون فایننشال در نیمه نخست سال ۲۰۰۸، سهام ۳۴شرکت بیش از ۱۴میلیارد دلار در مقایسه با ۶/۴میلیارد دلار در همان زمان در سال ۲۰۰۷، افزایش خواهد یافت و شرکت دولتی بی‌اس‌ان‌ال بزرگترین اپراتور مخابرات هندوستان اعلام کرد، امیدوار است ۱۰درصد از سهام این شرکت را به عموم عرضه کند که این کار ارزش سهام را به ۱۰میلیارد دلار افزایش می‌دهد.آیا جنون شرکت ریلاینس قابل توجیه است؟ همان طور که این شرکت اشاره می‌کند، هنوز به شدت با کمبود برق روبه‌رو نیست. در ماه نوامبر سال ۲۰۰۷ این شرکت باید ۸۷درصد از اوج تقاضا را فراهم می‌کرد و پیش‌بینی می‌شود این تقاضا کم و بیش در ۱۰سال آینده دو برابر خواهد شد.

از قدیم، هندی‌ها ادعا می‌کردند هزینه برق خود را می‌پردازند و نیروگاه‌ها ادعا می‌کردند برق را تامین می‌کنند. خاموشی‌ها بخشی از زندگی هستند. در بازار چاندنی چوک، صدای ژنراتورها صدای خودروها و درشکه‌های اتوماتیک را تحت‌‌شعاع قرار می‌دهد. احتمالا هنوز ۲۰درصد از برق دزدیده می‌شود یا توسط سیاستمداران به ازای رای توزیع می‌شود. ۱۵درصد دیگر در فرآیند انتقال از بین می‌رود. فرو افتادن سیم‌های هوایی و دیگر حوادث در سال‌ مالی ۲۰۰۶ در گوجارات جان ۴۲۲نفر و ۵۳۸حیوان را گرفت. اما قانونی در مورد الکتریسیته در سال ۲۰۰۳ جریمه‌های سرقت را سخت‌تر و مشوق‌ها را برای اصلاح بیشتر کرده است. آجای دویودی از آژانس رتبه‌بندی سی‌ار‌آی‌اس ای ال می‌گوید: دولت آماده است هر کاری برای حفظ قدرت اقتصادی این کشور انجام دهد.

شرکت ریلاینس پاور همهمه بسیاری به راه انداخته است. اما حتی یک وات هم برق تولید نکرده است. آقای بهایا نا می‌گوید: «آنها فقط طرح می‌فروشند» اولین نیروگاه تولید را تا پایان سال ۲۰۰۹ آغاز نخواهد کرد. ذغال سنگ و ۱۴ مشتری متعهد برای بزرگ‌ترین پروژه از این ۶پروژه فراهم شده است. اما برخی دیگر از این پروژه‌ها هنوز خریدار یا تامین‌کننده سوخت پیدا نکرده‌اند.

اما شرکت ریلاینس، گروه بزرگتری که شرکت ریلاینس پاور هم بخشی از آن است، در ساخت نیروگاه‌های برق سابقه دارد. برای مثال، این شرکت پروژه نیروگاه ۶۰۰مگاواتی در هاریانا را فقط طی ۲۷ ماه در مقایسه با ۴۵ ماه معمولی به پایان رساند. مطمئنا شعبه جدید این شرکت باید سریع‌تر از شرکت‌های دولتی حرکت کنند.

این مسائل برای تاجران ساری و دیگر سرمایه‌گذاران جزء که برای به دست آوردن سهام این شرکت ازدحام کرده بودند، اهمیت ندارد. آقای شانکار می‌گوید: همه شرکت‌های ریلاینس سود خوبی به سهامداران می‌دهند»، آقای کاپور شکاک زیاد مطئمن نیست. او می‌گوید: ترجیح می‌دهم منتظر بمانم و تماشا کنم.»