چای؛ معجزه سبز
تحقیقات نشان می‌دهد که بوته چای را در حدود سه هزار سال قبل از میلاد مسیح در چین می‌شناختند.
مژگان نعیمی
تحقیقات نشان می‌دهد که بوته چای را در حدود سه هزار سال قبل از میلاد مسیح در چین می‌شناختند. گیاه چای و واریته‌های آن به حالت وحشی در شمال هند در ناحیه‌ای به نام آسام و مناطقی مانند تونیکین و لائوس می‌رویید. هم‌اکنون کشت این گیاه در کشورهای چین، هندوستان، ژاپن، سیلان، جاوه، برزیل، نواحی شمالی ایران و بسیاری از کشورهای اروپایی رواج دارد.
از نظر کاشت و مصرف چای، چین اولین محلی است که این گیاه در آنجا در حدود ۲۷۰سال قبل از میلاد مسیح کشت شده و به مصرف می‌رسیده است، مردم ایالات شان (shan) و برمه از برگ چای استفاده می‌کردند. آنگاه پس از آن به سایر کشورها منتقل شده است. هم‌اکنون کشت چای از مدار ۴۲درجه عرض شمالی تا ۳۳درجه عرض جنوبی رواج دارد. دانشمندان طبق بررسی‌ها و تحقیقات انجام شده، مکان درختان وحشی چای را در ناحیه‌ای بین یونان (یکی از ایالات جنوبی چین) و شمال هند و چین و بیرمانی و شمال شرقی هندوستان تعیین نموده‌اند. چای یک نوشیدنی حاوی کافئین است که با خیساندن برگ‌های گیاه کاملیا سیننس
(CAMELLIA SINENSIS) در آب داغ تهیه می‌شود. کشورهای عمده تولیدکننده چای عبارتند از: چین، هند، بنگلادش، پاکستان، ایران، کره، سریلانکا، تایوان، ژاپن، استرالیا، آرژانتین، کنیا، اندونزی و نپال. برگ‌های چای پس از چیدن مانند سیبی که در معرض هوا قرار می‌گیرد تغییر رنگ می‌دهد، خیلی سریع پژمرده شده و اکسیده می‌شود. علت آن تخمیر آنزیمی است که باعث تجزیه کلروفیل و آزاد شدن تانین برگ‌های چای می‌شود.
چای به چهار گروه بر اساس درجه و مدت زمان اکسیداسیون برگ‌های چای تقسیم‌بندی می‌شود. در واقع روند اکسیداسیون درهر گروه در مرحله خاصی با خارج ساختن آب برگ‌ها توسط حرارت دادن متوقف می‌شود.
۱ - چای سیاه (BLACK TEA): روند تولید آن به این نحو است که برگ‌های چای را پس از برداشت آن در دما و رطوبت کنترل‌شده رها می‌کنند تا اکسید شود.
اکسیداسیون در چای سبز قابل‌ملاحظه بوده و مدت آن ۲ هفته تا یک ماه به طول می‌انجامد. سپس برگ‌های چای خشک می‌شود تا روند اکسیداسیون متوقف شود. چای سیاه نسبت به انواع دیگر کافئین بیشتری دارد، به همین خاطر طعم آن قوی‌تر است. اما برخلاف چای سبز، چای سیاه طعم خود را پس از گذشت سال‌ها از تاریخ تولید حفظ می‌کند. این نوع چای متداول‌ترین و پرمصرف‌ترین نوع چای در دنیا است.
۲ - چای سبز(GREEN TEA): رونـد اکـسـیداسیون در ایـن نوع چای پس از حداقل اکـسید شدگی متوقف می‌شود.
پـس از چـیـدن برگ‌های چـای سـریـعا بـا بـخـــار آب داغ آنزیم‌های اکسید کـنـنـده موجود در برگ‌های چای را از میان بـرده و سـپـس برگ‌ها را خشک می‌کنند. در واقـع در چـای ســــبز مرحله اکسیداسیون حذف می‌شود. این نوع چای طعم ملایم و گیاه مانندی دارد و بیشتر در چین و ژاپن مصرف می‌شود.
۳ - چای اولانگ (OOLONG): اولانـگ بـه مـعـــنی اژدهای سبز است و مرحله اکسیداسیون آن ۲ تا ۳ روز به طول می‌انجامد. مصرف این نوع از چای در چین و ژاپن بیشتر است.
۴ - چای سفید (WHITE TEA): در تهیه آن از برگ‌های تازه روییده (جوانه‌ها) چای استفاده می‌شود که اکیسد نیز نمی‌گردند. بیشترین اثر ضد سرطانی را این نوع چای به خود اختصاص داده است. این چای در چین مصرف می‌شود.
انواع دیگر چای بر حسب ترکیبات آن
* چای یخ (ICE TEA): معمولا به چای اندکی لیمو ترش و شـیـره ذرت اضـافـه شــده و درون فنجان حاوی یخ ریخته شده و سرو می‌شود.
* سبک انگلیسی (ENGLISH STYLE): در این روش چای همراه با خامه و لیمو ترش سرو می‌شود.
* بوبا (BUBBLE TEA،BOBA): این نوشیدنی ترکیبی است از چای یخ، شـیـر و گـوی‌های صمـغ مـانـنـدی کــه بــــه مروارید موسوم بوده و از گیاه تاپوئیکا تهیه می‌شود.
* چای کیسه‌ای (TEA BAG): در چـای کـیــســه‌ای از خاک چای استفاده می‌شود کــه از نظر دوست‌داران چای زیاد محبوب نیست.
* در فرهنگ‌های مختلف چای را همراه با مواد گوناگونی مصرف می‌کنند مانند: هل، شکر، عسل، لیمو ترش، شیر، مربای میوه‌ها و چاشنی‌های دیگر.
چگونه چای را دم کنیم
* چگونگی دم کردن چای سیاه: آب رابه درجه جوش رسانده (۱۰۰درجه سانتی‌گراد) سپس روی چای می‌ریزیم- زمان دم کشیدن نباید کمتر از ۳۰ ثانیه و طولانی تر از ۵ دقیقه شود- زیرا پس ازآن تانین چای به‌تدریج آزاد شده و اثر محرک کافئین را خنثی و طعم چای را نیز تلخ می‌کند.
* چگونگی دم کردن چای سبز: دمای آب در این حالت باید ۸۵-۸۰ درجه سانتی‌گراد باشد. معمولا هر چه کیفیت چای سبز بالاتر باشد، دمای آب نیز باید کمتر باشد. بهتر است قوری چای پیش از دم کردن چای از قبل با قرار دادن درون یک کاسه حاوی آب داغ، گرم شود.
* چگونگی دم کردن چای اولانگ: همانند دم کردن چای سبز است، اما دمای آب در این نوع چای باید ۱۰۰-۹۰درجه سانتی‌گراد باشد.
* بـرای جـلوگیـری از پـخـــش شدن تفاله‌های چای درون قوری می‌توانید از وسیله‌ای به نام اینفیوزر (TEA INFUSER) اســــتفاده کنید که یک کره تو خالی مشبک است و چــای را هنـگـام دم کردن درون آن ریخـتـه و سپـــس درون قوری می‌اندازیم.
ترکیبات تشکیل‌دهنده چای
۱ - کافئین.
۲ - تیوفیلین (THEOPHYLLINE): این ماده ساختاری همچون کافئین دارد که هم در چای سبز و هم سیاه موجود است. اثرات آن در بدن عبارت است از:
شل کردن عضلات نایژه‌های ریه، افزایش جریان خون کلیه‌ها، افزایش انقباض‌پذیری و کارآیی عضلات قلب، افزایش ضربان قلب، کاهش فشار خون و اثرات ضدالتهابی.
۳ - تانین (TANNIN): یک پلی فنول تلخ مزه است که اثر آن در بدن آرام بخش سیستم عصبی مرکزی انسان است. یک عیب تانین این است که از جذب مواد معدنی به ویژه آهن ممانعت می‌کند.
۴ - تیانین (THEANINE): در چای چندین آمینو اسید وجود دارد، اما بیشترین میزان اسید آمینه چای را تیانین تشکیل می‌دهد. عمده طعم چای به خاطر وجود همین ماده است.
۵ - کاتچین(CATECHIN): این ماده بسیار مفید بوده و برای سلامتی بسیار سودمند است. کاتچین در چای سبز و سیاه وجود داشته؛ اما میزان آن در چای سبز بیشتر است. اثرات آن در بدن عبارتند از: ضد سرطانی بودن آن است، کاهش دهنده کلسترول خون، یک آنتی بیوتیک و آنتی ویروس قوی، جلوگیری از افزایش یافتن فشار خون و جلوگیری از افزایش یافتن قند خون.
۶ - ویتامین‌های E,C,B COMPLEX: ویتامین «ای» یک آنتی اکسیدان قوی است که برای بدن بسیار مفید است.
ویتامین «سی» کاهش‌دهنده استرس بوده و علائم سرماخوردگی را نیز تقلیل می‌دهد. ویتامین «ب کمپلکس» به متابولیسم کربوهیدرات‌ها کمک می‌کند.
۷ - فلوراید و فلووانوئید (FLAVONOID): فلوراید در استحکام دندان و فلووانوئید از ایجاد بوی بد دهان پیشگیری کرده و همچنین دیواره عروق خونی را تحکیم می‌کند.
۸ - همچنین چای حاوی فیبر، کربوهیدرات، لیپید و کاراتنوئید نیز است.
چای یک محرک است یا یک آرام بخش؟
هر دو. چای تا پیش از ۲دقیقه از دم کشیدن اثر محرک دارد، اما پس از این مدت به‌تدریج از خاصیت محرک بودن آن کاسته شده و به خاصیت آرام‌بخشی آن افزوده می‌شود. پس از گذشت ۵ دقیقه از دم کشیدن چای کاملا به یک آرام بخش مبدل می‌شود.
هر دو نوع چای سیاه و سبز برای سلامتی انسان مفید هستنتد، اما چای سبز به سبب آنکه عمل اکسیداسیون روی برگ‌های آن صورت نگرفته خاصیتش از چای سیاه بیشتر است.
فواید چای برای سلامتی بدن
۱ - پیشگیری، تسکین علائم و تسریع بهبودی سرماخوردگی و آنفولانزا.
۲ - پیشگیری از بوی بد دهان.
۳ - پیشگیری و کاهش اثرات دیابت نوع دوم.
۴ - کاهش علائم مواد حساسیت‌زا.
۵ - کاهش علائم عارضه پارکینسون.
۶ - گسترش عفونت ویروس HIV را در بدن کاهش می‌دهد.
۷ - حفظ‌کننده تعادل مایعات بدن.
۸ - رفع خستگی و استرس.
۹ - پیشگیری و التیام درد بیماری آرتروز.
۱۰ - پیشگیری از عارضه پوکی استخوان.
۱۱ - آسیب‌هایی که سیگار به DNA وارد می‌آورد را کاهش می‌دهد.
۱۲ - کند‌کننده روند پیری.
۱۳ - جلوگیری از لخته شدن خون.
۱۴ - یک ضد ویروس و ضد باکتری.
۱۵ - افزایش متابولیسم و کمک به کاهش وزن.
۱۶ - افزایش کارآیی سیستم ایمنی بدن.
۱۷ - اثرات ضدالتهابی دارد.
۱۸ - تصفیه خون و کنترل فشار خون و کلسترول.
۱۹ - پیشگیری از اختلالات پوستی.
ارسال نظر