گزارشی از نمایشگاه «گنجینه هنرهای از یادرفته ایران»
یاد گذشته‌ها، تقدیر داشته‌ها
در گالری صبا اما پاسخ تمام این سوال‌ها را می‌توان پیدا کرد. فضای مدرن گالری صبا میزبان آثاری است که هیچ ارتباطی به دوران ما ندارند.
قلمدان‌ها، قیچی‌ها و قاشقک‌ها، چاقو، کاسه و بشقاب‌های لاکی و لعابی، سجاده و پردهای پولک‌دوزی و گلابتون و قلمکار، جاقرآنی، اسفندان، حمایل، قلیان و تابلو فرش و... نه!
این جمله درست نیست باید بگویم این آثار تمام هویت گذشته ما را در خود دارند، هویتی که به نام مدرنیته که با دست‌های خودمان از ما گرفته شده و آخرین بازماندگان این هنر نیز شور و رمقی برای ادامه راه ندارند و در نهایت همه آنها می‌گویند ما آخرین‌ها هستیم.
بدون پشتیبان
این برای اولین بار است که نمایشگاهی از هنرهای سنتی ایران در موسسه فرهنگی صبا برگزار می‌شود. محسن زارع، مدیرعامل موسسه فرهنگی هنری صبا در ارتباط با چگونگی برپایی این نمایشگاه گفت: این نمایشگاه به‌رغم وعده‌های قبلی و بدون پشتیبانی و همکاری مراکز فرهنگی دولتی و متولیان این هنرها در کشور و تنها با مشارکت مجموعه‌داران خصوصی شکل گرفته است.
وی ادامه داد: به‌رغم وعده‌ها و هماهنگی‌ها و توافقات انجام شده قبلی برای امانت دادن آثار موزه‌های کشور متاسفانه هیچ مرکز دولتی با این نمایشگاه همکاری نکرد.
زارع گفت: ما از دوستان میراث فرهنگی گله داریم زیرا آنها در نهایت ما را تنها گذاشتند و به هیچ کدام از وعده‌هایشان عمل نکردند. نگارخانه‌ها، سالن‌ها و برنامه‌های فرهنگستان هنر، زمینه خوبی برای نیل به اهداف میراث می‌تواند فراهم سازد که امیدواریم در آینده این مشکلات فعلی حل شود.
استاد دزفولی
آرامشی که از طریق هنرهای سنتی به انسان‌ها منتقل می‌شود آرامش ظاهری نیست، بلکه آدمی را در فضایی قرار می‌دهد که به منزل و هدف نهایی آفرینش خود می‌رسد. یکی از نکات جالب نمایشگاه «گنجینه‌های هنرهای از یاد رفته ایران» برگزاری کارگاه‌های تخصصی این هنرهای از یاد رفته است که فرصتی مغتنم و کمیاب است برای رجوع به هنرهای اصیل خویش که در این دوران وازدگی راه تازه‌ای را برای ادامه راه هنر نشان می‌دهد و با دیدن کار این استادکاران در غرقه‌‌هایشان با جایگاهشان، شیوه آموزش معنویشان و سیر و سلوک معنویشان آشنا می‌شویم.
استاد حسین نقاش یکی از استادانی است که بر روی شیشه، نقاشی می‌کند، نقاشی بر روی شیشه شاید در دوران قاجاریه مورد علاقه شازدگان قجری و خانواده‌های اشراف بود که شاید این سبک کار در‌حال‌حاضر تقریبا منسوخ شده و شاید در کمتر جایی بتوان این جنس نقاشی را دید.
استاد نقاش درباره سبک کارش بر روی شیشه گفت: این هنر در خانواده ما موروثی بود، من این کار را از پدر و پدربزرگم آموختم و آنها نیز این کار را از پدرشان آموخته بودند، وی توضیح داد که من از کودکی نقاشی بر روی شیشه و پرده را می‌آموختم و تمامی کارهای خانواده ما فقط سنتی و مذهبی بود و تصاویری را نیز بر روی پرده می‌کشیدیم که تماما کارهای مذهبی بودند.
این استاد نقاشی دزفولی گفت: در زمان قدیم اگر کسی کار نقاشی می‌کرد هیچ گاه به پولی که به او می‌دادند نگاه هم نمی‌کرد، زیرا همه قانع بودند ولی با اینکه حرفه اصلی من نقاشی است اما متاسفانه برای امروز کافی نیست. من حتی این حرفه را به فرزندانم آموخته‌ام اما هیچ کدام از آنها این هنر را به عنوان حرفه خود انتخاب نکردند و در‌حال‌حاضر آنها پشتیبان و همراه من هستند.
بر سر طاقچه خانه
دکتر محمد علی رجبی، استاد محقق و نگارگر ایرانی در ارتباط با برگزاری کارگاه‌های سنتی در این نمایشگاه گفت: برپایی کارگاه‌های گنجینه هنرهای از یاد رفته توسط موسسه فرهنگی صبا از طریق انسان‌های وارسته و پاک جامعه منتقل شده که فراموشی این هنر سبب دوری از حقیقت عالم و نیز حقیقت وجود انسان می‌شود. وی گفت: ایران با تاریخ و فرهنگ غنی سنتی خود منابع سرشاری از این ودایع الهی را در اختیار دارد که با بازخوانی آنها می‌توان راه جدید پیش روی انسان‌های امروز گذاشت.
این منتقد هنرهای سنتی افزود: هنرهای سنتی بر خلاف هنرهای غربی زندگی مادی انسان را با سلوک معنوی او در هم می‌آمیزد و در رفع حوائج مادی، او را با حقیقت هستی آشنا می‌کند از این رو ما هرگز هنرهایی که صرفا برای موزه‌ها یا طاقچه و پستوی خانه‌ها یا به اصطلاح امروزی وسیله فراغت نداشتیم. هنرهای سنتی ارزش و اعتبار خود را دارد و از جان‌های پاک و خالص به ما رسیده است.
وی در پایان گفت: هنرهای از یاد رفته قرار نیست صرفا به تکنیک‌های هنری فراموش شده بپردازند، بلکه نظر هنرمندان گذشته باید به بحث و بررسی گذاشته شود تا معرفت هنری هنرمندان امروز کامل‌تر شود.
از چالش ترتالوور
یکی دیگر از کارگاه‌های این نمایشگاه متعلق بود به قفل‌سازی یکی از کهن‌ترین صنایع ایران که قدمت این صنعت به 3000سال پیش باز می‌گردد. به گفته سازنده این قفل‌ها، بسیاری از سبک‌های ساخت از یاد رفته و امروز دیگر نمونه‌های زیادی از این قفل‌ها به خاطر نبودن اساتید آن ساخته نمی‌شود. این استادکار چالش‌تری در ارتباط با چگونگی یادگیری این هنر و حفظ آن گفت: در گذشته این هنر در شهرهایی چون اصفهان، تبریز، زنجان، بروجرد و... نیز وجود داشت، اما متاسفانه در حال حاضر این حرفه فقط در خانواده ما به یادگار مانده که من برای حفظ این هنر آن را به پسرم نیز آموزش داده‌ام. وی در ارتباط با کارها و پیشینه خانوادگیش گفت: پدرم قفلی را برای موزه حضرت رضا درست کرد که جنس آن تماما از طلا بود و وزنی بیش از یک‌کیلوگرم داشت. من نیز کوچک‌ترین قفل دنیا را ساخته‌ام که 4میلیمتر است و در حال حاضر در موزه لوورپاریس نگهداری می‌شود.
این قفل‌ساز درباره حرفه‌اش توضیح داد: با اینکه این کار در گذشته می‌توانست محل کسب درآمد باشد، اما در دوران فعلی صرفا یک کار جنبی محسوب می‌شود، زیرا تنها با فروش یک قفل شاید بتوانی پول ابزارهای کار را مهیا کنی و شاید جالب باشد بدانید بسیاری از ابزارهای کار من متعلق به ۲۰۰۲سال پیش است که حتی نمونه دیگری از آن نیز در بازار وجود ندارد.
بیش از 300اثر از میراث هنری ایران در گنجینه هنرهای از یاد رفته در موسسه فرهنگی هنری صبا به نمایش درآمده که متعلق به دوران تیموریان تا صفویه و قاجار است که بسیاری از این آثار برای اولین‌بار در این موزه رونمایی شده‌اند.
در این نمایشگاه که با مشارکت مراکز فرهنگی هنری، موزه‌ها و مجموعه‌داران هنر ایران در این موسسه از روز ۲۶ آذر گشایش یافته و مجموعه آثاری متعلق به میراث هنرهای سنتی، آیینی اقلیمی و قومی این سرزمین برای اولین‌بار در قالب مجموعه‌ای وسیع به نمایش درآمده است ، در بین این آثار بدیع و منحصر به فرد آثاری نیز از استادان تراز اول نقاشی ایران چون ابراهیم نقاش‌باشی و حاج مصورالملکی نیز به چشم می‌خورد. همچنین کارگاه‌های تخصصی و نشست‌های پژوهشی، سخنرانی و نمایش فیلم از مستندسازان برجسته ایرانی از دیگر برنامه‌های این نمایشگاه بود.
قرار بود این نمایشگاه در روز گذشته به کار خود پایان دهد، اما حضور نزدیک به 20هزار بازدیدکننده از صبا و استقبال وسیع از این نمایشگاه و «نمایشگاه نقاشی میرحسین موسوی» و «تجلی نیاز غلامحسین امیرخانی» باعث شد تا فرهنگستان هنر مدت آن را به 14روز دیگر افزایش دهند.
ارسال نظر