«پل پنهان»، پنهان در افسوس
علی طجوزی
هــر چـنــد که در معـــرفی پرفروش‌ترین‌های بازار موسیقی باید سراغ جدیدترین‌ها رفت، اما گاهی لازم است از آثاری صحبت کرد که به رغم گذشت یکسال و شاید هم بیشتر از تاریخ انتشارشان، هم چنان محبوب و مورد توجه علاقه‌مندان هستند؛ چرا که هر کاری که بر دل مخاطبی خوش نشیند، گذشته از اثری که بر جان شنونده دارد، خود حامل پیامی می‌شود برای انتقال این حس و معرفی به دیگری.

برای کسی هم که اولین بار این اثر را می‌شنود زمان مطرح نیست جز افسوسی که حاصل از دیر آشنایی است. به همین دلیل است که بسیاری از آثار موسیقی، در حافظه بلندمدت شنونده می‌نشیند و شاید بارها و بارها دریچه‌ای شود برای فرار از دلتنگی و پناه بردن به سرزمینی که به تعبیر مولانا بی‌منتها است و در حافظه موسیقی ایران از این قبیل آثار کم نیستند، اما به هر حال این بار سراغ کاری رفته‌ام که پلی از موسیقی میان شرق و غرب است. «پل پنهان» و «سیاحت‌نامه» نام دو آلبوم از گروه کنستانتپنوپل (Constantinople)است. این گروه نام خود را از شهر اسطوره‌ای و قدیمی قسطنطنیه که به تعبیری مرکز برخورد هم‌زیستی فرهنگی دو فرهنگ شرق و غرب بوده، گرفته است.
این گروه با سازبندی خاص خود که از سازهای قدیمی غربی (سده‌های میانه و رنسانس) و سازهای ایرانی تشکیل شده، قطعات قدیم فرهنگ‌های مختلف را با دیدی نو، اجرا و بازسازی کرده است. در نخستین اثر این گروه که با نام «پل پنهان» به بازار آمده قطعه‌هایی از سه منبع تاریخی- جغرافیایی اجرا شده است. قطعات اول شامل موسیقی سازی دوره سده‌های میانه یا قرون وسطی، قطعات دوم موسیقی اوایل رنسانس فرانسه و قطعات سوم موسیقی رنسانس اسپانیا است.
در دومین آلبوم این گروه که با نام «سیاحت‌نامه» منتشر شده به موسیقی ناحیه وسیعی از حاشیه مدیترانه پرداخته شده است. قطعاتی که در این اثر تنظیم و اجرا شده بیشتر به عنوان موسیقی مردمی و روزمره جامعه آن دوره؛ یعنی به دوره قبل از رنسانس مربوط می‌شود. این دو آلبوم در ماه‌های ابتدایی انتشار که به بهار 85 برمی‌گردد، همواره جزو آثار پرفروش موسیقی تلفیقی بوده‌اند؛ هر چند که این روزها دیگر از آن سیل تقاضا خبری نیست، اما هنوز هم به طور نسبی از سطح استقبال و فروش خوبی برای کاری که یکسال از انتشار آن گذشته است، برخوردارند.
از سوی دیگر آنچه از گفتار و آمار توزیع‌کنندگان و فروشندگان محصولات فرهنگی- شنیداری می‌توان فهمید، استقبال مجدد از برخی کارهای قدیمی در زمینه موسیقی تلفیقی است. در هفته گذشته آلبوم‌های گفت‌وگو (مهرداد پاکباز)، به تماشای آب‌های سپید (علیزاده- گاسپاریان) آلبا (گروه نور) توانسته‌اند نام خود را در لیست پرفروش‌ها ثبت کنند و آلبوم‌هایی چون در سایه باد (شعاری) ترنج (نامجو)، زرتشت (ودجانی) را پشت سر بگذارند.
در بازار موسقی سنتی یا کلاسیک ایرانی نیز پرفروش‌ترین کار، آخرین آلبوم منتشر شده از علیرضا افتخاری است.
«رازگشا» نام جدیدترین کار افتخاری است که کمتر از دو هفته پس از «عطر مصر» به بازار آمد؛ هر چند برخی از فروشندگان اعتقاد دارند که «رازگشا» به نوعی مانع فروش بیشتر کار قبلی وی شد، اما توانست عنوان پرفروش‌ترین را طی هفته گذشته در میان آثار سنتی به نام خود ثبت کند.
موسیقی سنتی که به تازگی به بازار عرضه شده و تقریبا از فروش خوبی نیز برخوردار بوده است، آلبومی به نام «از بودن و سرودن» با صدای علی رستمیان است.
«از بودن و سرودن» تجربه‌ای جدید در زمینه ترکیب و آهنگسازی دستگاهی ایرانی بر اشعار نو یا معاصر است. در این آلبوم اشعاری از اخوان ثالث (دریچه)، ابتهاج (تاسیان)، شاملو (گل‌کو) و شفیعی کدکنی (از بودن و سرودن) براساس موسیقی کلاسیک ایرانی اجرا شده است، البته موسیقی شعر دریچه اخوان ترکیبی تلفیقی دارد. در این آلبوم همچنین یکی از غزل‌های حافظ و قطعه‌ای نیز از سیمین بهبهانی اجرا شده است.
دیگر کارهای پرفروش در زمینه موسیقی سنتی ایرانی تقریبا همان کارهای هفته گذشته هستند. بعد از این دو آلبوم (رازگشا و از بودن و سرودن) همچنان غوغای عشق‌بازان (محمدرضا شجریان)، راست پنج‌گاه (سراج)، دریای بی‌پایان (عقیلی) جزو پرفروش‌ها هستند و تنها تفاوتی که دارد این است که «سوگواران خموش» که نام آخرین کار علیرضا قربانی است، جای خود را به اولین کار وی «اشتیاق» داده است و به این ترتیب باز هم نام یکی از آثار قربانی در بین پرمخاطب‌ترین‌ها به چشم می‌خورد.
در بازار موسیقی بی‌کلام سنتی نیز نغمه‌های خوابگرد (گروه ضربانگ) ایران زمین (کامکارها) بال در بال (لطفی- قوی حلم) دو نوازی دف (برادران سامان) ثنا (ابراهیمی) ۱۸ تصنیف (ذوالفنون) همچنین پرفروش‌ترین هستند و در این میان نسبت فروش بال در بال که در قطعاتی از آن شعر‌خوانی برخی از اشعار ابتهاج به صدای خودش شنیده می‌شود، همراه با نغمه‌های خوابگرد از سطح بالاتری برخوردار بوده‌اند. بال در بال برگزیده‌ای از کنسرتی به همین نام است که بیش از ده سال پیش توسط محمدرضا لطفی و محمد قوی حلم در لندن اجرا شده است و توانسته علاقه‌مندان به تار لطفی، تنبک قوی حلم و ابتهاج را به خود جلب کند. «نغمه‌های خوابگرد» نیز توانسته است نظر بسیار مساعد علاقه‌مندان به ساز‌های کوبه‌ای را به خود جلب کند. این کنسرت که تلفیقی از ساز‌های کوبه‌ای به همراهی سنتور است، براساس قطعات از پیش ساخته شده و بداهه‌نوازی در سال ۲۰۰۶ در شهر مونیخ آلمان اجرا شده است.
همچنان «سلام آخر»
عنوان پرفروش‌ترین آلبوم درزمینه موسیقی پاپ هم همچنان در دستان «سلام آخر» احسان خواجه‌امیری است. سلام آخر کماکان بدون رقیب به رغم گذشت نزدیک به سه ماه از انتشار، فروش قابل قبولی دارد. دیگر کارهای پرفروش در این بازار موسیقی پاپ تیک‌وتیک (گروه کپ)، خدا تورو ببخشه (خشایار اعتمادی)، سونامی (مهدی مقدم) و فقط به تو نگاه می‌کنم (حامی) و نریمان (نریمان) هستند.
پرفروش‌های پاپ بی‌کلام نیز با توجه به عرضه نشدن کاری جدید، همان برترین‌های هفته گذشته هستند. آلبوم‌های اشتیاق (راوی)، تنها در باران (هومن‌راد)، ییلاق (پویان احمد‌زاده) کهنه‌های همیشه نو (بهزاد خدارحمی) که پرفروش‌ترین‌های موسیقی پاپ بی‌کلام در هفته گذشته هستند، تقریبا از سطح فروش یکسانی برخوردارند.
علاقه‌مندان به موسیقی محلی نیز همچنان با استقبال خود «کانی‌سپی» کامکارها، ژوان (فرج پوری)، دزپارت (مسعود بختیاری)، عالم قاسم اف (عالم قاسم اف) را به عنوان پرفروش‌ترین‌های موسیقی محلی معرفی می‌کند. ضمن اینکه کارهایی در زمینه موسیقی مقامی محلی همچون حی‌ا... (مرحوم استاد میرزآغه‌غوثی) سماع و ذکر قادری کردستان (مرحوم استاد خلیفه کریم صفوتی)، دونلی (شیرمحمد اسپندار) دوتار نوازی‌های استادان بزرگ شهرهای استان خراسان را با توجه به خاص بودن مخاطبان این نوع کار می‌توان در زمره پرفروش‌ها قرار داد. در بازار موسیقی متن فیلم نیز آلبوم‌های زیر تیغ (علیزاده)، گذر (پیمان یزدانیان)، جایی برای زندگی (انتظامی) خیلی دور خیلی نزدیک (عقیلی) و میم مثل مادر (آریا عظیمی‌پور) پرفروش‌ها هستند.
عنوان پرفروش‌ترین موسیقی فیلم خارجی هم در اختیار ساخته‌های انیوموریکونه، جان بارین و میشل ژار قرار دارد. البته از این سه آهنگساز بزرگ، اخیرا مجموعه‌ای منتخب از آثارشان در سه سی‌دی منتشر شده است که توانسته‌ است نظر دوستداران آنان را به خود جلب کند.
علاقه‌مندان به موسیقی‌های آرام که بیشتر از آنها در زمینه موسیقی درمانی استفاده می‌شود، در هفته گذشته شاهد حضور دو آلبوم جدید به بازار بودند.
آلبوم‌های «خیال در بیشه‌زار» و «آب درخشان» حاوی نمونه‌هایی از اصوات ضبط شده از طبیعت هستند که هنگام گوش دادن ذهن را آرام می‌سازد و با توجه به کمبود وقت و نداشتن اوقات فراغت زیاد و دوری از طبیعت این نوع کارها می‌تواند تاثیری مثبت و آرامش‌بخش در مخاطب خود بگذارد. اما مساله‌ای که این روزها ذهن اغلب فروشندگان محصولات فرهنگی- شنیداری را به خود مشغول کرده است، گرانی تدریجی محصولات عرضه شده به بازار است که به‌رغم آنان می‌تواند در فروش تاثیر بگذارد.