مذاکرات برای تامین تدارکات افغانستان از طریق ایران

عکس: AFP

دنیای اقتصاد- خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی (ایرنا) خبر از آن داده است که اعضای ناتو از جمله آلمان تمایل خود را برای ارسال مواد غذایی و تدارکات لجستیک از طریق خاک ایران به افغانستان مطرح کرده‌اند و این موضوع در دستور کار مذاکرات ایران و آلمان قرار دارد. هر چند برخی خبرگزاری‌های غربی با دیده شک و تردید به خبر خبرگزاری ایرنا نگریسته‌اند، اما با این حال به مشکلات متعدد ارسال تدارکات به نیروی ناتو در افغانستان اشاره کرده‌اند که ظاهرا یکی از راه‌های رفع چنین مشکلی استفاده از خاک ایران است. افغانستان محصور در خشکی است و هیچ مرز دریایی ندارد. افغانستان با کشورهایی چون پاکستان، برخی جمهوری‌های سابق شوروی و ایران هم مرز است، اما آنگونه که روزنامه نیویورک تایمز گزارش داده است، امکان انتقال تدارکات نیروهای ناتو در افغانستان از طریق ایران مورد بررسی قرار گرفته است. این روزنامه نوشته است: آمریکا در تلاش است راهی بیابد تا محموله‌های تدارکاتی از طریق روسیه به افغانستان ارسال نشود.

این خبر در شرایطی منتشر شده که ناتو با ناامن شدن گذرگاه خیبر در پاکستان و حملات پیکارجویان به محموله‌های در حال انتقال از این گذرگاه و از دست دادن پایگاه هوایی آمریکا در مناس در قرقیزستان، ناچار به یافتن راهی جدید برای ارسال محموله‌های خود شده و به نوشته نیویورک تایمز آمریکا نگران است که روسیه از نفوذ خود در منطقه قفقاز برای ایجاد مانع در راه ارسال تدارکات به افغانستان استفاده کند.

به گزارش بی‌.بی.سی جزئیات گزینه ارسال تدارکات از طریق روسیه در هفته جاری و در جریان کنفرانسی به میزبانی ارتش آمریکا در باکو، پایتخت آذربایجان مطرح شد که در آن مسوولان امور حمل و نقل و پیمانکاران خصوصی کشورهای جمهوری آذربایجان، گرجستان و ترکیه حضور داشتند.

نیویورک تایمز به نقل از منابع خود در پنتاگون و ارتش آمریکا تاکید کرده که انتقال تدارکات از طریق جاده‌های زمینی ایران به هیچ وجه مورد بررسی مسوولان نظامی این کشور قرار ندارد و حتی چنین مساله‌ای به عنوان موضوع حاشیه‌ای هم در علائمی که در هفته‌های اخیر از سوی دولت آمریکا به ایران ارسال شده، مورد اشاره قرار نگرفته است.

با این حال به نوشته این روزنامه آمریکایی برنامه‌ریزان ناتو و پنتاگون در بررسی کلیه گزینه‌های موجود، امکان ارسال تدارکات از طریق بندر چابهار به افغانستان و سپس انتقال محموله‌ها از جاده‌هایی را که اخیرا هند در غرب افغانستان ساخته، نیز بررسی کرده‌اند که «مسیری کوتاه‌تر و امن‌تر از مسیر پاکستان محسوب می‌شود.»

اما نیویورک تایمز به نقل از جف مورل، مسوول روابط عمومی پنتاگون صرفا بر جنبه فنی بررسی انجام شده تاکید می‌کند و می‌نویسد: «در این بررسی بیشتر مساله قابلیت اجرا مد نظر قرار گرفته تا حقایق سیاسی.» این روزنامه آمریکایی با تاکید بر روابط بد دولت ایران با گروه طالبان، احتمال مطرح شدن پیشنهاد همکاری از سوی ایران و فراهم کردن مسیری برای انتقال تدارکات را کم نمی‌داند.

نیویورک تایمز معتقد است: «احتمالا انتقال تدارکات از جاده‌های ایران از سوی آن دسته از اعضای ناتو که با ایران رابطه دارند مطرح شده» و همچنین اظهارات ژنرال کراداک، فرمانده ارشد نیروهای ائتلاف ناتو را به عنوان مستندی بر این عقیده مطرح می‌کند. کراداک که یک نظامی آمریکایی است اخیرا در گفت‌وگویی با آسوشیتدپرس گفته بود: «تصمیم (درباره انتقال تدارکات از مسیر ایران) یک تصمیم ملی است.»

او گفت ناتو با مراوده اعضای خود با ایران در این زمینه مخالفت نمی‌کند و افزود: «ناتو باید به گونه‌ای رفتار کند که با منافع ملی اعضای آن و توانایی آنها در رساندن مایحتاج به نیروهای خود هماهنگ باشد.»

در چنین شرایطی خبری منتشر شد مبنی بر اینکه بر اساس برخی شواهد همکاری ایران با آلمان برای انتقال تدارکات نیروهای آلمانی در افغانستان در آستانه ورود به مرحله‌ای جدید قرار گرفته است.

به گزارش بی‌.بی.سی به نقل از ایرنا، خبرگزاری رسمی ایران، توسط خبرنگار خود در برلین اظهارات «یک سخنگوی ارتش آلمان» را منعکس کرده است که مذاکره نمایندگان شرکت‌های خصوصی آلمانی با ایران «برای انتقال بخشی از تجهیزات غیرنظامی مورد نیاز نیروهای آلمانی مستقر در افغانستان» را تایید می‌کند. این سخنگو که نام او اعلام نشده در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا تاکید کرده که دولت آلمان و ناتو که سربازان آلمانی به عنوان بخشی از نیروی این سازمان در افغانستان مستقر هستند، دخالتی در این مذاکرات نداشته‌اند.

در واکنش، روابط عمومی وزارت خارجه و دفاع آلمان در پاسخ به پرسش بخش فارسی بی.بی.سی در این باره، حاضر به تایید گزارش «مذاکره» میان شرکت‌های آلمانی و مقام‌های ایران نشدند.

روابط عمومی وزارت خارجه آلمان تایید کرد که دو شرکت «سوپریم» و «نوردیک کمپ لجستیکز»، به ترتیب در امر انتقال غذا و سوخت «به نیروهای ناتو در افغانستان» فعالیت می‌کنند.

وزارت دفاع آلمان با تاکید بر خصوصی بودن این دو شرکت، در واکنش تنها تایید کرد اخباری درباره مذاکره مسوولان این شرکت‌ها با ایران دریافت کرده، اما حاضر به نظر دادن درباره صحت یا سقم این اخبار نشد. با این وجود روابط عمومی این وزارتخانه و وزارت خارجه آلمان تاکید کردند که مذاکره به خواست دولت آلمان یا ناتو انجام نشده است و اگر تدارکاتی هم به‌وسیله این شرکت‌ها «برای نیروهای ناتو» از طریق ایران به افغانستان منتقل شود، این امر به خواست دولت آلمان یا ناتو نبوده و تنها به تصمیم این دو شرکت انجام گرفته است.

نگاه ایران به آلمان در آینه محدب؟

این خبر دو روز پس از آن منتشر شدکه روزنامه فرانکفورتر آلگماینه به نقل از تامس کسندی، نماینده حزب دموکرات مسیحی در پارلمان آلمان نوشته بود دو شرکت خصوصی آلمانی مشغول بررسی امکان انتقال تدارکات (غذا و سوخت) از طریق خاک ایران برای نیروهای خارجی در افغانستان هستند.

از کسندی نقل شده بود که برای حمل تدارکات نیروهای ناتو دو مسیر جاده‌ای (از بندر چابهار در جنوب ایران به شهر زرنج در ولایت مرزی نیمروز در جنوب افغانستان) و راه آهن (تهران-هرات) مد نظر قرار دارد.

این اظهارات در شرایطی منتشر شد که مهدی آخوندزاده معاون وزیر خارجه ایران در کنفرانس «آینده افغانستان» در شهر لاهه هلند تایید کرد که ایران ظرفیت باراندازهای خود در بندر چابهار را که نزدیک‌ترین بندر ایران به افغانستان است، افزایش می‌دهد تا تدارکات غیرنظامی از طریق خاک ایران به افغانستان حمل شود.

کنفرانس ایتالیا

در این میان، قرار است نمایندگان ایران و آمریکا در کنفرانس بین‌المللی افغانستان که در ایتالیا برگزار می‌شود، شرکت کنند. آلفردومانتیکا معاون وزیر خارجه در دیدار با ایگورچودینوف، نخست وزیر قرقیزستان گفت: ویژگی این کنفرانس در آن است که برای اولین بار نمایندگان آمریکا و ایران پشت یک میز مذاکره به بررسی مسائل افغانستان خواهند پرداخت. به گفته تحلیل‌گران آب شدن یخ روابط واشنگتن و تهران می‌تواند به تلاش‌ها برای بازسازی مجدد افغانستان و برقراری ثبات در این کشور کمک کند. روزنامه‌ کریستین ساینس مانیتور در یک گزارش تحلیلی با ابراز این ادعا که در کنفرانس بین‌المللی اخیر درباره‌ افغانستان در لاهه مقامات ایرانی پیشنهاد همکاری با آمریکا را برای توسعه و بازسازی افغانستان دادند، افزوده است: اگرچه بی‌اعتمادی عمیقی همچنان بین دو کشور وجود دارد، اما این اقدام نشان‌دهنده‌ آب شدن یخ روابط دو کشور بوده و می‌تواند تلاش‌های واشنگتن جهت تغییر وضعیت افغانستان را تسهیل بخشد.

ماروین واینبوم، یک تحلیلگر سابق وزارت خارجه‌ آمریکا در زمینه‌ امور افغانستان و پاکستان که در حال حاضر در موسسه‌ خاورمیانه در واشنگتن فعالیت می‌کند، گفت: این کنفرانس تمایل ایران به داشتن نقشی موثر را نشان داده و می‌تواند سیاست باراک اوباما، رییس‌جمهور آمریکا برای دریافت حمایت بیشتر از کل منطقه را تقویت کند. همکاری بیشتر بین واشنگتن و تهران می‌تواند به تلاش‌ها برای توسعه‌ افغانستان کمک کند. برای مثال طبق گزارش اخیری که با عنوان «دیگر همسایگان افغانستان: ایران، آسیای مرکزی و چین» که توسط مرکز گفت‌وگوی بین‌المللی هالینگز منتشر شد، آمریکا احتمالا به دلیل روابط خصمانه‌ای که بین واشنگتن و تهران وجود دارد پیمانکارانی را که قصد ساخت یک بزرگراه را در افغانستان داشتند از خرید آسفالت ارزان‌تر از ایران منع کرد. به گفته‌ واینبوم، حمایت ایران امری حیاتی است، زیرا تهران منافع اقتصادی، سیاسی و فرهنگی درازمدتی در افغانستان دارد. برای مثال تهران از سال ۲۰۰۱ تاکنون مشغول کار بر یک طرح توسعه در نزدیکی مرز مشترکش با افغانستان و نیز شمال ایران و سایر شهرهای بزرگ این کشور بوده است.