حاکمیت تحجر باعث پیدایش سکولاریسم می‌‌‌شود

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمد خاتمی‌‌‌‌گفت: اصلاحات باید در عرصه دین هم حضور داشته باشد، البته با معیارها و موازینی که وجود دارد و جنبه علمی‌‌‌‌و روش‌مندی حرکت فکری اصلاح باید حفظ شود، چرا که بزرگ‌ترین عامل پیدایش سکولاریسم در یک جامعه، حاکمیت تحجر بر آن است. به گزارش پایگاه خبری بنیاد باران، رییس بنیاد باران که در چهارمین نشست تبیین مبانی اصلاحات سخن می‌گفت، با یادآوری بحث‌های مطرح شده در سه جلسه قبلی گفت:« از تبار اصلاحات صحبت شد و این‌که اصلاحات یک حرکت ناگهانی در عرصه حیات اجتماعی نیست و راه درست هم همین است؛ اما از این حرکت باید اصول راهنما را استنباط و اتخاذ کرد و کوشید آنچه در عمق خواست ملت بوده به بخش خودآگاه و وجدان جامعه آورده شود تا حرکت را معنادار، آگاهانه‌تر و مطمئن‌تر کند.» خاتمی‌‌‌‌با طرح این سوال که آیا اصلاحات حوزه دین را هم شامل می‌شود؟ گفت:«اینکه دین اصلاح شود، به این معنا نیست که پناه بر خدا دین خدا ناقص است و کمبود دارد و بشر باید آن را اصلاح کند. دین خدا نقص ندارد که نیاز به اصلاح داشته باشد.» به گزارش روابط عمومی‌‌‌‌بنیاد باران، خاتمی‌‌‌‌با اشاره به متفاوت بودن برخی اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی‌‌‌‌ایران با قانون اساسی سایر کشورها، از اصل ولایت فقیه به عنوان یکی از این تفاوت‌ها یاد کرد و یادآور شد و با بیان این‌که در آن پیش‌نویس قانون اساسی هم اصل ولایت فقیه وجود نداشت، اظهار کرد: «قطعا تناقضی میان جمهوریت و اسلامیتی که ایشان با ولایت فقیه می‌خواستند، نمی‌تواند وجود داشته باشد. یک فرد عادی اگر تفکراتش را به درستی بیان کند، در آن تناقض وجود ندارد، چه برسد به فرد عالمی‌‌‌‌که در عرفان و حکمت و فلسفه و فقه جایگاه والایی داشت.» رییس موسسه گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها با اشاره به این‌که امام میزان را رای ملت می‌دانست، این عقیده امام راحل را نشان‌دهنده این دانست که تناقضی میان نظریه‌شان و این مساله نمی‌دیدند. وی همچنین گفت: «در پیش‌نویس اولیه هم اصل ولایت فقیه نبود، اما بعدا در مجلس خبرگان، به عنوان یک اصل مطرح شد و مانند اصول دیگر دارای جایگاه ویژه است، به عنوان یکی از ارکان نظم جامعه پذیرفته شده است و با ساز و کارهایی که در قانون اساسی تعریف شده است، با اصول مردم‌سالاری ناسازگاری ندارد.» خاتمی‌‌‌‌در پاسخ به این پرسش که پس از ۳۰ سال آیا سکولاریسم راه حل نیست؟ گفت:«خیلی‌ها ۳۰ سال پیش هم به این نتیجه رسیده بودند که دین امر فردی است و در حیات اجتماعی باید متکی به دریافت‌‌ها و برداشت‌‌هایی بود که عقل انسان به دست می‌‌‌‌آورد.» رییس بنیاد باران افزود:«سکولار که در فارسی به عرفی ترجمه شده است و سکولاریسم هم به عرفی گرایی، یعنی محور بودن عقل و عرف آگاه بشری در عرصه حیات اجتماعی او و در نتیجه دین را به حیات فردی بردن. این سکولاریسم، اگر نگوییم که در ذات مدرنیته است، قطعا ملازم آن است.» وی تصریح کرد: «نمی‌توانیم سکولاریسم را از حیات مدرن بشری جدا کنیم و یکی از مسائلی که با مدرنیته تحقق یافت و بسط پیدا کرد، همین مساله سکولاریسم است. این مساله در غرب تحقق پیدا کرده است.» رییس بنیاد باران افزود: «اینکه چیزی را که در جامعه‌ای با شرایط تاریخی خاص میسر شده بخواهیم در جایی دیگر ایجاد کنیم، ممکن نیست. یکی از مشکلات کسانی که می‌خواستند تناقض میان سنت و مدرنیته را با هضم شدن در مدرنیته و نفی کامل سنت حل کنند و ناکام می‌مانند، همین مساله است. سکولاریسم در کدام جامعه و کدام شرایط پدید آمد؟ آیا در جامعه‌ای که ما هستیم، آن شرایط وجود دارد و اصلا قابل پیاده شدن است؟» خاتمی‌‌‌ درباره ظهور سکولاریسم در غرب گفت:«به‌‌رغم آن‌که تصور می‌شد با کنارگذاشتن دین از صحنه اجتماعی، بشر می‌تواند به سعادت برسد، ولی خود غرب با بحران‌های اجتماعی بسیار مفصلی رو به رو شده است و نوعی گرایش به سوی معنویت و دین هم در آنجا پیدا شده است؛ یعنی سکولاریسم پاسخگوی کامل خود غربی‌ها هم نبوده است.» خاتمی‌‌‌‌با بیان این‌که «اگر دینی گفت که جهان بزرگتر از ماده است و جهان مادی و غیرمادی را باید از طریق عقل شناخت - در عین حال که معتقد باشیم دریافت‌های ما مطلق نیست- همین دین را هم باید با کمک عقل شناخت»، افزود:«کسی نباید بگوید، دریافت‌های من از دین مطلق است و کسی حق چون و چرا ندارد.» سید محمد خاتمی ‌‌‌‌خاطرنشان کرد: «‌اصلاحات می‌خواهد شرایطی که باعث استقرار سکولاریسم می‌شود - با توجه به زیان‌های آن- به وجود نیاید و بنده می‌گویم بزرگ‌ترین عامل پیدایش سکولاریسم در یک جامعه، حاکمیت تحجر بر آن است و به همین دلیل ما با تحجر و قشری‌گرایی مخالف هستیم و به همین دلیل می‌گویم اصلاحات باید در عرصه دین هم حضور داشته باشد، البته با معیارها و موازینی که وجود دارد و جنبه علمی‌‌‌‌ و روش‌مندی حرکت فکری اصلاح باید حفظ شود.»