مونا مشهدی رجبی
براساس تازه‌ترین ارزیابی جهانی در خصوص شاخص پرداخت رشوه که از سوی سازمان بین‌‌المللی شفافیت انجام شده است، کشورهای روسیه و چین بیشترین میزان پرداخت رشوه را در میان تمامی کشورهای جهان دارند و کشورهای بلژیک و کانادا کمترین میزان پرداخت رشوه را دارند. دو کشور روسیه و چین که در میان اقتصادهای در حال توسعه جهان هستند، در سال گذشته و سال جاری میلادی بیشترین فساد اقتصادی و بیشترین میزان رشوه‌دهی را داشتند.

شرکت‌های چینی در میان کشورهای توسعه یافته بیشترین میزان پرداخت رشوه را دارند تا بتوانند از فرصت‌های شغلی موجود در آن کشورها استفاده کنند. سازمان بین‌المللی شفافیت در بخشی از گزارش خود آورده است: «نه تنها دریافت‌کنندگان رشوه باعث اختلال در عملکرد طبیعی و سالم اقتصاد می‌شوند، بلکه پرداخت‌کنندگان رشوه نیز در نظام سازمان یافته اقتصاد اختلال ایجاد می‌کنند. با وجود اینکه در سال‌های اخیر دریافت‌کنندگان رشوه بیشتر از دیگران در مظان اتهام بودند و همگان آنها را عامل تشدید فساد در اقتصاد می‌دانستند، ولی مطالعات نشان می‌دهد بار اصلی این گناه بر دوش کسانی است که رشوه پرداخت می‌کنند.» به همین دلیل سازمان بین‌المللی شفافیت شاخص پرداخت رشوه را تعیین کرده است و کشورهای مختلف را بر مبنای این شاخص طبقه‌بندی کرده است. در تعیین این شاخص 2742 نفر از فعالان تجاری و اقتصادی در 22 کشور جهان در فاصله بین 5 اوت سال 2008 میلادی تا 29 اکتبر همین سال مورد مصاحبه قرار گرفتند. در هر کشور حداقل 100 نفر از فعالان اقتصادی در مورد احتمال پرداخت رشوه توسط شرکت‌های خارجی در هنگام انجام کار در کشور آنها مورد سوال قرار گرفتند. آنها به این سوال پاسخ دادند که آیا در حین انجام کار مشترک با یک شرکت خارجی، از شرکت‌های خارجی رشوه دریافت کرده‌اند یا خیر؟ برای اینکه پاسخ‌های به‌دست آمده قابل ارزیابی و مقایسه باشد، اعدادی بین صفر تا ده برای آن در نظر گرفته شد. این اعداد احتمال پرداخت رشوه توسط شرکت‌ها را هنگام کار در خارج از مرزهای کشور متبوعشان نشان می‌دهد. هر چه شاخص ارائه شده به عدد 10 نزدیک‌تر باشد، احتمال پرداخت رشوه توسط شرکت‌های آن کشور به کارفرمای خارجی آنها کمتر است.
مطالعات نشان می‌دهد شاخص پرداخت رشوه توسط شرکت‌های بلژیکی و کانادایی هنگام کار درخارج از مرزهای کشورشان به ۱۰ نزدیک است، به این معنا که پرداخت رشوه توسط آنها بسیار کم است. کشورهای هلند و سوییس سومین و چهارمین کشورها هستند که کمترین میزان پرداخت رشوه را به کارفرمایان خارجی دارند.
سازمان بین‌المللی شفافیت برای تعیین شاخص پرداخت رشوه مطالعات خود را به تفکیک منطقه انجام داد. این سازمان در درجه اول با فعالان اقتصادی در کشورهای مصر، غنا، مراکش، نیجریه، سنگال و آفریقای جنوبی مصاحبه کرد ند تا میزان پرداخت رشوه توسط شرکت‌های خارجی هنگام کاردر قاره آفریقا را برآورد کنند. مطالعات نشان داد که شرکت‌های هلندی و ژاپنی هنگام کار در قاه آفریقا کمترین تمایل را به پرداخت رشوه دارند. در حالی که هند و آفریقای جنوبی بیشترین تمایل به پرداخت رشوه به کارفرمایان آفریقایی را دارند. بر طبق اطلاعات به‌دست آمده از کشورهای آسیا پاسیفیک، شرکت‌های آلمانی و کانادایی کمترین تمایل به پرداخت رشوه به کارفرمایان این منطقه را دارند، در حالی که شرکت‌های چینی در این منطقه به عنوان شرکت‌هایی که بیشترین پرداخت رشوه برای گرفتن کار و انجام ان را دارند، شناخته شده اند.در این ارزیابی فعالان اقتصادی کشورهای هند، اندونزی، ژاپن، مالزی، پاکستان، فیلیپین، سنگاپور و کره جنوبی توسط کارشناسان سازمان بین‌المللی شفافیت مورد سوال قرار گرفتند.
گزارش‌ها نشان می‌دهد شرکت‌های سوییسی و بلژیکی کمترین تمایل به پرداخت رشوه به کارفرمایان اروپایی و آمریکایی را دارند، در حالی که شرکت‌های چینی و ایتالیایی در زمره بیشترین پرداخت‌کنندگان رشوه در اروپا و آمریکا محسوب می‌شوند. در آمریکای لاتین بیشترین رشوه توسط شرکت‌های چینی پرداخت می‌شود، در حالی که آلمانی‌ها کمترین میزان پرداخت رشوه در میان تمامی کشورهای جهان را هنگام کار در آمریکای لاتین دارند.
سازمان بین‌المللی شفافیت در گزارش خود به سه نوع پرداخت رشوه اشاره کرده است. بر طبق این گزارش گاهی رشوه به سطوح بالای سیاسی یک کشور پرداخت می‌شود و گاهی رشوه به مقامات رده پایین داده می‌شود تا مسیر برای آغاز کار در کشور مذکور هموار شود. در سومین دسته پرداخت رشوه به افرادی است که در انعقاد قرار داد می‌توانند به شرکت متقاضی کمک کنند. مطالعات نشان می‌دهد که در سال گذشته شرکت‌هایی که در پایین جدول قرار دارند، از هر سه نوع پرداخت رشوه برای رسیدن به هدف خود استفاده می‌کنند، در حالی که شرکت‌های مکزیکی بیشتری در مرحله انعقاد قرارداد و افراد فعال در آن بخش رشوه پرداخت می‌کنند. هندی‌ها بیشتر به مقامات رده پایین پیشنهاد رشوه می‌دهند و از این طریق کار خود را به نتیجه مطلوب می‌رسانند.