تحلیل مخبر کمیسیون برنامه و بودجه از کاهش درآمدهای نفتی و نسبت آن با بودجه سال ۸۸
اعتماد به نفت خطرناک است
دنیای اقتصاد - مرجان توحیدی: بازار پرافت و خیز نفت و نوسانات شدید آن موضوعی است که طی چند سال گذشته سایه سنگین خود را به اقتصاد ایران گسترانیده است. زمانی‌که قیمت نفت افزایش می‌یابد دولت‌ها به نوعی میل به خرج کردن بیشتر درآمدهای نفتی نشان می‌دهند و زمانی‌که قیمت نفت کاهش می‌یابد به ناگهان حسرت روزهای گذشته را می‌خوریم و در عین حال به فکر صرفه‌جویی می‌افتیم. اکنون در آستانه ارائه بودجه سال ۸۸ کشور به مجلس با شرایط نامطلوب بازار نفت مواجه شده‌ایم. قیمت این کالا طی چند ماه، حداقل دو سوم ارزش خود را از دست داده است و آینده آن هم نامعلوم است. در این راستا با محمدمهدی مفتح نماینده رزن و مخبر کمیسیون برنامه و بودجه که معمولا هر ساله مخبری کمیسیون تلفیق بودجه را هم عهده‌دار می‌شود به گفت‌و‌گو نشسته‌ایم و نظر او را درباره چگونگی استفاده از درآمدهای نفتی در بودجه سال ۸۸ جویا شده‌ایم.
این گفت‌و‌گو را می‌خوانید:
با توجه به قرار گرفتن در فصل بودجه و البته کاهش قیمت نفت، بودجه ۸۸ را به چه شکلی باید تهیه و تدوین کرد.
یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی بودجه ما، درآمد حاصل از صادرات نفت است. با توجه به اینکه نفت یک کالای سیاسی است و قیمت آن تنها با متغیرهای عرضه و تقاضا تعیین نمی‌شود، بلکه بسیاری از عوامل در تعیین قیمت نفت تاثیر دارد، لذا ما باید با احتیاط با این موضوع برخورد کنیم. کما اینکه ما در سالهای گذشته تغییرات و نوسانات شدید قیمت نفت را شاهد بودیم و تاثیراتی که این نوسانات بر بودجه کشور و در نهایت فعالیت‌های اجرایی کشور ایجاد می‌کرد را می‌دیدیم. به همین دلیل از برنامه پنج ساله سوم به این طرف مکانیزمی را تعریف کردیم که ارتباط مستقیم بودجه را با نفت قطع کند. به این معنا که در برنامه‌ریزی داخل کشور، بودجه‌‌های سالانه و حتی در برنامه پنج ساله متاثر از نوسانات قیمت نفت نباشیم. این ایده با تاسیس حساب ذخیره ارزی اجرایی شد. یعنی وقتی در برنامه پنج ساله سوم حساب ذخیره تشکیل شد و در برنامه پنج ساله چهارم هم این روند ادامه پیدا کرده است، به این معنا است که ما ارتباط مستقیمی بین قیمت نفت و بودجه سالانه نداریم. یعنی اینکه ما در برنامه پنج ساله، کل مبلغی را که باید از نفت برداشت کرده و برای بودجه صرف کنیم، مشخص می‌کنیم. بنابراین در طول این پنج سال اگر درآمدی که از نفت در بازار محقق می‌شود بیش از درآمدی باشد که در برنامه دیده شده است به موجودی حساب ذخیره اضافه می‌شود و اگر کم باشد، موجودی حساب هم کاهش پیدا می‌کند. به این ترتیب با این هدف که یک ثباتی را در کارهای جاری کشور داشته باشیم، حساب ذخیره را تشکیل دادیم. این حساب در برنامه پنج ساله سوم و چهارم بوده است.
ما طبق جدول شماره (۴) و (۸) داریم این کار را انجام می‌دهیم. یعنی باید از منابع نفتی به‌علاوه درآمد ناشی از مالیات و .... اهدافی را که برای کارهای عمرانی و هزینه‌های جاری داریم محقق کنیم، که این مبالغ براساس این جداول مشخص است و ما آن را از حساب ذخیره برداشت می‌کنیم. حالا اگر قیمت نفت مناسب یا بالا باشد، وقتی درآمد نفت را به حساب ذخیره واریز می‌کنیم نه تنها این برداشت جبران شده است بلکه موجودی حساب ذخیره را افزایش داده‌ایم، اما وقتی قیمت نفت کاهش یافت، این برداشت کامل جبران نمی‌شود و موجودی حساب هم کاهش می‌یابد تا سال بعد. بنابراین با این مکانیزم ما ارتباط مستقیم را با درآمد حاصل از نفت برای هر سال قطع کردیم. بر این اساس اگر ما طبق برنامه پنج ساله عمل بکنیم و به مصوبات برنامه وفادار باشیم، هیچ مشکلی را برای سال بعد در رابطه با تنظیم بودجه در چارچوب برنامه نداریم. یعنی چون سالهای با درآمد خوب نفت را پشت سرگذاشتیم باید موجودی حساب به آن حدی باشد که بتوانیم نیاز ارزی سال ۸۸ را از آن برداشت کنیم. بنابراین من امیدوارم و انتظار دارم که آن اعدادی که در قالب جداول شماره ۴ و ۸ برای بودجه ۸۸ تصویب شده است و تعیین شده که طبق آن جداول از حساب ذخیره برای بودجه برداشت کنیم، آن مقادیر وجود دارد. همچنین انشا‌‌ءا... قیمت نفت هم با اقداماتی که اوپک و مسوولان ذی‌ربط در حال انجام آن هستند، افزایش پیدا بکند و موجودی حساب هم افزایش یابد. اما در رابطه با سوال شما هم که تاثیر کاهش قیمت نفت بر بودجه ۸۸ بود، باید بگویم که اگر به برنامه وفادار باشیم قاعدتا باید مشکلی نداشته باشیم.
شما به وفاداری به برنامه چهارم اشاره کردید. آقای رییس‌جمهور هنوز گزارشی از تطبیق عملکرد بودجه سالانه ۸۶ و ۸۷ با برنامه چهارم را به مجلس ارائه نکرده است به همین دلیل یک ابهامی وجود دارد و آن هم این است که نمی‌دانیم دولت تا چه حد به احکام برنامه چهارم و به ویژه ماده یک آن که جدول شماره ۴ و ۸ را تعیین می‌کند، وفادار بوده است و این که این وفاداری شرایط را برای بودجه ۸۸ مساعد می‌کند یا خیر؟
من گفتم که با توجه به احکام برنامه مشکلی نداریم و آن گزارش‌هایی که شما می‌گویید، جای خود دارد و باید بیاید و بررسی شود. اما من در رابطه با وضع موجود سخن می‌گویم. در وضع موجود هم حتی مستقل از گزارش‌هایی که می‌آید با آن چه که در برنامه برای ما و برای سال ۸۸ هدف‌گذاری شده من فکر می‌کنم منابع را داریم و مشکلی نداریم.
اما با توجه به کاهش یک‌باره قیمت نفت باز هم برای بودجه ۸۸ مشکلی نخواهیم داشت؟
جمع‌بندی من این است که در چارچوب و متناسب با اهدافی که برنامه چهارم برای سال ۸۸ ترسیم کرده است در قالب جداول (۴) و (۸) ما به آن اندازه قطعا موجودی داریم و مشکلی نداریم.
این اهدافی که در برنامه چهارم ترسیم شده، روی کاغذ است، در عمل شاهد تحقق آن بوده‌ایم که خیال‌مان برای بودجه ۸۸ راحت باشد؟ به عنوان مثال با توجه به افزایش قیمت نفت به نظر می‌رسید که وضع موجودی حساب صندوق ذخیره خوب باشد، اما گزارش‌های ارائه شده به مجلس و صحبت‌های نمایندگان این مطلب را نشان نمی‌دهد.
راجع به بودجه ۸۸ ارقامی که در جدول (۴) و (۸) پیش‌بینی شده که متناسب با آن، اهداف و تکالیفی هم برای بودجه ۸۸ تعیین شده است، ما نسبت به تامین منابع ارزی مذکور در جداول ۴ و ۸ قانون برنامه برای سال ۸۸ مشکلی نداریم.
جداول شماره (۴) و (۸) که در ماده یک برنامه آمده و درآمدهای بودجه سالانه را محقق می‌کند، برخی از نمایندگان معتقدند که به دلیل برداشت‌های دولت این ماده از اهداف خود دور شده است. آیا انحرافی را شاهد بوده‌ایم؟
این مطالبی را که شما می‌گویید پایه و اساس ندارد. یک نفر گفته، این که آن یک نفر چه کسی است و چه گفته است، باید بررسی شود.
ارسال نظر