استقبال مردم ملاک خوب بودن فیلم است

علیرضا مجمع

حسین فرح‌بخش یکی از فعال‌ترین و البته مستقل‌ترین تهیه‌کننده‌های سینمای ایران است که سال‌ها است در عرصه اجرایی سینما کار می‌کند و در این میان به اذعان بسیاری از اهالی سینما تنها به اقتصاد سینما و البته به قول خودش مردم فکر می‌کند. این را از فیلم‌هایش می‌شود فهمید. فیلمی که سریع تولید می‌شود، سریع تدوین می‌شود و بعد از آن روی پرده می‌رود، نتیجه‌ای جز اینکه برای مردم ساخته شده باشد، ندارد. با فرح‌بخش بر سر مسائل مختلفی بحث کردیم و عمدتا متمرکز شدیم روی اصل ۴۴ و مسائل روز سینمای ایران که بسیار از فضای موجود گله داشت. این گله‌ها البته برای بخش دوم گفت‌وگو ماند.

شما به عنوان یکی از معدود کسانی که تهیه‌کننده‌ای مستقل در سینمای ایران و شاید بتوانم بگویم مستقل‌ترین تهیه‌کننده ایرانی هستید، در ابتدا می‌خواستم ببینیم چگونه به این چرخه معنی بخشیدید، یعنی فعالیت‌تان را چگونه روی اینکه از هیچ مرکز دولتی کمک نگیرید، متمرکز کردید و اتفاقا به سودآوری رسیدید؟

من از سال ۶۱ کارم را در سینمای ایران شروع کردم؛ با فیلم ریشه در خون ساخته سیروس الوند، بدون اینکه کمکی از جایی بگیریم. اصلا آن زمان کمکی از جایی نمی‌شد، تا سال ۶۶ اصلا وامی در کار نبود. سال ۶۳ که بنیاد فارابی راه افتاد، بعضی‌ها امکانات و تجهیزات از فارابی می‌گرفتند، اما ما چون نمی‌خواستیم زیرمنت کسی باشیم همچنان مستقل عمل کردیم. تا سال ۶۹ حدود ۱۵ فیلم تهیه کردم. از سال ۶۹ از پویا فیلم با آقای علیخانی شروع کردیم. در پویا فیلم هم بالای چهل فیلم تهیه کردیم. در تمام این سال‌ها برای این همه فیلم، شاید در پنج فیلم ما از وام استفاده شد، آن هم بسیار کمتر از دیگران. ما هم به خاطر اینکه حس می‌کردیم حقمان ضایع می‌شود از این اندک وام استفاده کردیم و به موقع هم بازپرداخت کردیم. هیچ گاه هیچ کمکی از نظر اقتصادی از سوی هیچ نهاد دولتی به ما نشد. مثلا رایت فیلم‌ها را که می‌خرند، از ما هیچ وقت نخریده‌اند.

پس سودآوری فیلم‌هایتان از کجا می‌آید؟ ضرر که نمی‌دادید!

ما سعی کردیم مردم را برای خودمان در نگاه اول ملاک قرار بدهیم، چون وقتی مسوولی به شما وام می‌دهد، می‌خواهد نگاه خودش را به شما دیکته کند و ازتان انتظار دارد. اصل حرف نظام هم همین است، حضرت امام (ره) گفتند مردم ولی‌نعمت ما هستند. مقام رهبری هم همین را می‌گوید. اگر مردم ولی‌نعمت ما هستند، پس اگر چیزی را مردم فهمیدند، اجازه بدهیم درست بفهمند. نگوییم مردم اگر فیلمی را دیدند، نفهمیدند. این تهمت زدن به مردم است. اینطور نیست. ما مردم را ملاک قرار دادیم. نگاه مردم با نگاه مدیر مسوول از زمین تا کره ماه فاصله دارد. آن مسوول ممکن است در خانه خودش جزو مردم باشد، اما در حوزه مسوولیتش، چون می‌خواهد مسوول بالاتر از خودش را راضی نگه دارد، هیچ‌گاه دنبال این نیست که مردم را راضی نگه دارد. البته گاهی ممکن است از فیلم‌هایی هم مردم راضی باشند هم مسوولان که این فیلم‌ها خیلی معدود و انگشت‌شمار است. نگاه مسوولان در حوزه‌های فرهنگی را مردم خیلی قبول ندارند.

در این سال‌ها فیلم‌هایتان سود داشته است دیگر. فیلمی نبوده که ضرر بدهید؟

ما ضرر نکردیم، اما اگر نسبت به کارها و شغل‌‌های دیگر بسنجیم، به نسبت زحمتی که ما کشیدیم و تلاش کردیم عایدی چندانی برای ما نداشته. در واقع وقت خود را تلف کرده‌ایم. اما اگر از منظر فرهنگی نگاه کنیم، چون علاقه داشتیم به این کار، فیلم‌هایمان ضرر نداده و خوشحال هستیم که با فیلم‌هایمان سالن‌های سینما را پر کردیم و چراغ سینما را روشن نگه داشتیم. خود سینمادارها هم به این امر اذعان دارند.

نکته‌ای که بر روی فیلم‌های تولیدشده توسط شما وجود دارد این است که به کیفیت فیلم‌هایتان توجه کمی دارید. فکر نمی‌کنید فیلم پرفروش اگر با کیفیت همراه باشد، خودتان می‌توانید نتیجه بهتری بگیرید؟

ما از نظام جمهوری اسلامی پروانه نمایش می‌گیریم، پس فیلم‌های ما مورد تایید نظام است که پروانه می‌گیرد. از جای دیگری که پروانه نمی‌گیریم. این نکته را هم که در میان چهل، پنجاه فیلم همه‌اش فیلم خوبی نیست، می‌پذیریم، اما در مورد کیفیت مطلوب کل کارنامه خودم می‌توانم با هر کس که بخواهد بحث کنم. از نظر مردم که صددرصد قابل قبول است، از نظر منتقدان و مسوولان هم فیلم‌های قابل قبول زیادی داریم.

پرفروش‌ترین فیلمتان کدام فیلم بود؟

در زمان‌های مختلف فرق می‌کند. ۲۷ سال پیش شب شکن یکی از پرفروش‌ترین فیلم‌های ما بود.

نه، به لحاظ تعداد مخاطب منظورم است. چون قیمت بلیت‌ها متغیر است.

دقیقا درست است. مثلا همان فیلم شب شکن را در مشهد، ۵۰۰هزار نفر دیدند. ۵۰۰هزار نفر امروز در مشهد می‌شود ۷۵۰ میلیون تومان. ولی اگر فیلمی الان ۴۰میلیون تومان در مشهد بفروشد خوشحال می‌شوند. یا فیلم کما، فقط یک میلیون نفر در تهران دیدند. این یک میلیون نفر اگر الان بروند سینما می‌شود دو میلیارد تومان. آن موقع کما ۷۰۰میلیون تومان فروخت.