غزال صادقی
پنجمین حراج بین‌المللی هنر مدرن و معاصر کریستی در برج‌های دوقلوی امارات (دبی) برگزار شد و این بار نیز آثار هنرمندان ایرانی در کنار آثار هنرمندانی از کشورهای خاورمیانه، اروپا و آمریکا ارائه شد.

اما با نگاه دقیقی به سایت و با دیدن قیمت‌های فروش آثار در این دوره و مقایسه آن با دوره قبل شاهد کاهش و رکود قیمت آثار آن هم فقط در بین آثار ایرانی، عرب و ترک خواهید شد. علاوه بر اینکه در این میان باز هم ایران در افت فروش رکورددار بود. وقتی این قضیه را از هنرمندان و بعضی کارشناسان پرسیدم، علت آن را بحران مالی بازارهای جهانی می‌دانستند.
اما جالب است که دامنه این بحران مالی دامن کشورهای دیگر را به این شکل نگرفته و متاسفانه قیمت آثار هنرمندانی چون پرویز تناولی که در دوره قبل به یک میلیون دلار رسیده بود، حتی با موافقت خود هنرمند که 400هزار دلار بود نیز به فروش نرسید و هنرمند از فروش اثرش منصرف شد یا اینکه اثر محمد احصایی که با قیمتی میلیونی در حراجی قبل خریداری شده بود 482هزار دلار چکش خورد که هنرمند از این فروش بسیار راضی بود و خود را خوش اقبال می‌دانست، اما در این میان شاید جوانان کمی با واقعیت‌ها و قیمت‌های واقعی جهان آشناتر بودند و با اینکه به اندازه پیش‌کسوت‌ها شناخته شده نبودند اما به فروش بالاتری دست پیدا کردند.
درهر حال افت شدید این قیمت‌ها آن هم بیشتر درباره آثار ایرانی شاید هنرمندان را به یاد نظرات کارشناسانی بیندازد که حراجی‌های دوره قبل را غیرواقعی می‌دانستند و آن را به حباب تشبیه می‌کردند و هر لحظه احتمال ترکیدن آن را می‌دادند. ‌شاید اگر هنرمندان ایرانی در این چند سال اخیر خود را درگیر چنین تفکرات خوشایندی نمی‌کردند و از ابتدا قیمت‌های واقعی را می‌پذیرفتند، آثارشان به خانه‌هایشان برنمی‌گشت یا از فروش آثارشان در حد قیمت پایه راضی نمی‌شدند.
هنوز مشخص نیست آیا افت فروش و قیمت آثار ایرانی ناشی از بحران‌های مالی جهان است یا فروش عجیب دوره قبل کریستی یک اتفاق ویژه و تکرار نشدنی بوده است!
احصایی: وضع بدی بود
در مجموع 157 اثر طی این حراج ارائه شد که سهم هنر ایران 67 اثر بود. در این حراجی که 5/3 ساعت به طول انجامید، محمد احصایی با یک تابلوی «بدون عنوان» به قیمت‌های پایه 100 تا 150هزار دلار و اثر دیگری با عنوان «نجوای عاشق» به قیمت 300 تا 500هزار دلار شرکت داشت، که تابلوی «بدون عنوان» او 115هزار دلار و تابلوی دیگرش 482هزار دلار چکش خورد، این در حالی است که آثار احصایی در حراجی قبل کریستی با قیمت یک‌میلیون و 250هزار دلار به فروش رسیده بود و هیچ کس انتظار چنین فروش پایینی را برای این دور از حراج نداشت. محمد احصایی درباره فروش پایین آثار گفت: این بار خیلی وضع بدی بود.
این بحرانی است که متاسفانه در جهان بوده و دامن خاورمیانه را نیز گرفته. وقتی از دبی با من تماس گرفتند، من حتی گفتم اگر بخواهید می‌توانید قیمت پایه کارهای من را پایین‌تر بیاورید ولی گفتند نه. پیش‌بینی آنها نسبت به تقاضاهایی از این کار که قبلا داشتند بین ۷۰۰ الی ۸۰۰هزار دلار بود، اما کار من ۴۸۲هزار دلار به فروش رسید.
این هنرمند همچنین درباره قیمت‌های پایه آثارش توضیح داد: قیمت پایه کار من بین 300 تا 500 هزار دلار بود که با قیمت 482هزار دلار معامله شد و با این کار از مرز 500هزار دلار نگذشت و به آن قیمتی که کارشناسان پیش‌بینی می‌کردند، نرسید. من از فروش راضی بودم، زیرا شاید همه اقبال مرا در فروش نداشتند، چون حتی کارهایی بود که قیمت پایه‌شان بین 100 تا 200هزاردلار بود که مثلا 130هزار دلار می‌فروختند و به قیمت حداکثرشان حتی نزدیک هم نمی‌شدند.
به عنوان مثال یکی از کارهای زنده‌رودی که بین ۳۰۰ تا ۵۰۰هزار دلار بود، حتی زیر ۳۰۰هزار دلار فروش رفت.
وی در پایان می‌گوید: این بار متاسفانه کار مانند دورهای قبل پیش نرفت و کارهای بسیاری فروش نرفتند که یا به حداقل قیمت پایه‌شان هم نرسیده بود و یا این که مشتری نداشتند و از آنها استقبال نشده بود.
تناولی: قیمت پایین بود، نفروختم
اما شاید بقیه هنرمندان در این طرح با آن اقبالی که محمد احصایی از آن سخن می‌گوید روبه‌رو نشدند، چون سه اثر از حسین زنده‌رودی که با قیمت پایه 400 تا 600هزار دلار اعلام شده بود، به خاطر آن که حتی به حد نصاب قیمت پایه نرسید، با هماهنگی هنرمند فروخته نشد و از دور حراج کنار گذاشته شد.
پرویز تناولی نیز از دیگر هنرمندانی بود که در دوره قبل اثرش یک میلیون و ۸۰۰هزار دلار به فروش رفته بود اما در این دوره قیمت اثرش حتی به قیمت پایه نزدیک هم نشد. این اثر یک مجسمه برنزی با ارتفاع ۳ متر بود و «شاعر عاشق» نام داشت. این اثر شخصا توسط خود صاحب اثر به این حراجی ارائه شد اما بر خلاف پیش‌بینی فروش آن که حداقل مبلغ فروش چهارصد هزاردلار بود، به مبلغ ۲۴۲هزار و پانصد دلار رسید و خریداری شد.
اما پرویز تناولی با این که این قیمت فروش حتی روی سایت نیز ذکر شده است، منکر فروش کار خود شده و می‌گوید: قیمت پایه از طرف کارشناسان حراجی 400هزار دلار که اغراق شده هم نبود، به من اعلام شد، که من هم موافقت کردم. اما در روز حراجی با من تماس گرفتند و به من قیمت 250هزار دلار را اعلام کردند و چون به نظر من این قیمت برای این اثر برنزی پایین‌تر از حد واقعی‌اش رسید، همان جا اعلام کردم که از فروش اثرم انصراف می‌دهم. این هنرمند در ادامه می‌گوید: برای خود من هم جای تعجب دارد که امروز اثر خودم را در میان آثار فروخته شده روی سایت می‌بینم، چون این خلاف قانون است و من اصلا با این قیمت فروش موافقت نکرده بودم. تناولی همچنین درباره افت قیمت‌های کارهای ایرانی در این حراجی گفت: در تمام حراجی‌های دیگر دنیا در این دو هفته اخیر کارها به خاطر اوضاع بد اقتصادی و ترس مردم از پول خرج کردن و سرمایه‌گذاری، دامنه آن اول لندن و بعد دبی را گرفت. البته دلیل دیگر آن هم این بود که بازار فروش آثار هنری در ایران دچار یک توهم فروش بالای قیمت شده بود و قیمت‌ها زیاد از حد بالا رفته بود که باید با این اتفاق اصلاح شود و هنرمندان در ارائه قیمت‌هایشان تجدیدنظر کنند.
وی در پایان گفت: من شخصا در حراجی‌هایی که خودم کار داشته باشم شرکت نمی‌کنم و علاقه‌ای هم ندارم اما این بار نمی‌دانم چه سرنوشتی در انتظار این اثر من خواهد بود و آیا به من برگردانده می‌شود یا نه.
جوانان موفق‌تر بودند
اما با وجود اینکه حراج این دوره برای حسین زنده‌رودی و تناولی با موفقیت‌های قبلی‌شان همراه نبود و نتوانستند حتی به نصف فروش دفعه قبل نزدیک شوند اما هنرمندان نسبتا موفقی هم در این حراج بودند که می‌توان به فرهاد مشیری (۱۸۰هزار دلار)، منیر شاهرودی (۱۸۰هزاردلار) و رضا مافی (۱۳۳هزار دلار) اشاره کرد. اثری از منصور قندریز هم در این حراج ۷۸هزار دلار چکش خورد که با توجه به اینکه اثر این هنرمند برای اولین بار در کریستی عرضه می‌شد، رکورد خوبی بود. از دیگر آثار به فروش رفته در این حراج، می‌توان به فروش دو اثر از شیرین نشاط (۹۶هزار دلار) و عباس کیا رستمی (۴۶هزار دلار) اشاره کرد.
اما در این میان فروش نسبتا بالای جوان‌ترها حتی در این بحران شاید راه تازه‌ای برای ورود آنها به بازارهای جهانی و مطرح شدن نامشان باشد. در این میان اثر رکن‌الدین حائری‌زاده تحت عنوان «زنان درون اتومبیل» که بین 30 تا 40هزار دلار قیمت‌گذاری شده بود، 78هزار دلار چکش خورد. افشین پیرهاشمی هم با تابلوی «پرستش» در این حراج شرکت داشت که اثرش 58هزار دلار فروش رفت.
نصرت‌الله سلیمان هم با که یک پرتره انتزاعی در حراج شرکت داشت، توانست قیمت ۷۸هزار دلار را عاید خود کند. این اثر ۲۵ تا ۳۵هزار دلار قیمت‌گذاری شده بود و در مجموع پنجمین حراج کریستی در دبی شاهد فروش ۵/۸ میلیون دلاری آثار هنرمندان مختلف ایرانی، عرب و ترک بود.


رضا مافی: قیمت فروش ۱۳۴ هزار دلار


محمد احصایی: قیمت فروش ۴۸۲ هزار دلار


کوروش شیشه‌گران: قیمت فروش ۱۱۰ هزار دلار


«شاعر عاشق»، پرویز تناولی، قیمت فروش ۴۸۰ هزار دلار