درس‌های بحران برای ایران به روایت مظاهری
چاره‌اندیشی مجلس برای جبران کاهش پول نفت.

رییس‌جمهور تیم ویژه تشکیل داد
کارگروهی برای مقابله با بحران اقتصادی
دنیای‌اقتصاد- زهرا واعظ: تشکیل کارگروه ویژه دولت برای بررسی تبعات بحران جهانی اقتصاد بر اقتصاد ایران تازه‌ترین اقدام محمود احمدی‌نژاد برای مواجهه با شرایط جدید اقتصادی به شمار می‌رود.
در حالی که بحران اقتصادی غرب کم‌کم به بازارهای آسیایی رسیده است و همانگونه که آلن گرین اسپن رییس پیشین فدرال رزرو، بانک مرکزی آمریکا، بحران مالی غرب را بحران جهانی و به تعبیر خود «سونامی قرن» نامیده، ظاهرا، پس‌لرزه‌های مربوط به آن در حال سرایت به سایر کشورهاست و همانطور که غرب از آن تاثیر پذیرفت، اینک کشورهای آسیایی خود را آماده مواجهه با تاثیرات احتمالی آن بحران بر اقتصاد خود می‌کنند.
در ایران هم اگرچه بارها و بارها پیش از این دولتمردان از عدم تاثیر بحران مالی غرب بر اقتصاد کشورمان سخن گفته‌اند، اما انگار زنگ‌های خطر به صدا درآمده و رییس دولت را برآن داشته تا نسبت به دامنه گسترش بحران اقتصادی غرب و تاثیر آن بر اقتصاد ملی، دارای اطلاعات بیشتری شود. از این رو احمدی‌نژاد در نامه‌ای به وزیر امور اقتصادی و دارایی ماموریت داده است تا با تشکیل کارگروهی متشکل از رییس کل بانک مرکزی، وزرای امور خارجه و بازرگانی و نیز معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس‌جمهور، نسبت به دامنه گسترش بحران اقتصادی غرب و تاثیر آن بر اقتصاد ملی کشور و چگونگی مهار آسیب‌های احتمالی آن بررسی‌های لازم را به عمل بیاورند. رییس‌جمهور در این نامه خطاب به شمس‌الدین حسینی آورده است: «دامنه بحران اقتصادی غرب که ناشی از سیاست‌های نادرست آنهاست، روز به روز گسترش می‌یابد و همه معادلات و فعالیت‌ها را تحت تاثیر قرار داده است. ضروری است با تشکیل کارگروه مربوطه و با استفاده از نظرات صاحبنظران و کارشناسان نسبت به حوزه گسترش بحران و تاثیر آن بر اقتصاد ملی کشور، چگونگی مهار آسیب‌های احتمالی و استفاده از فرصت‌های پیدا شده برای تثبیت روند رشد اقتصادی و حفظ منافع ملی و ذخایر کشور و در نهایت راه‌های صیانت از منابع ایرانیان خارج از کشور بررسی‌های لازم به عمل آورده و ظرف یک ماه نتیجه را اعلام کند.»
به نظر می‌رسد که رییس‌جمهور با ارسال این نامه به وزیر اقتصاد بر اهمیت تاثیر احتمالی بحران مالی غرب بر اقتصاد کشور صحه گذاشته و پیشاپیش به دنبال راهکارهایی برای خروج از این بحران یا تاثیرپذیری کمتر از آن است.
تشدید بحران اقتصادی ایالات‌متحده آمریکا واکنش‌های متفاوتی را در سراسر جهان ایجاد کرده است. از سویی مخالفان اندیشه اقتصاد آزاد به انتقاد از این اقتصاد پرداخته و گروهی دیگر دخالت‌های دولت آمریکا در سال‌های گذشته را از موجبات پیدایش این بحران دانسته‌اند. در چنین شرایطی اقتصاددانان ایرانی پیش‌بینی کرده‌اند که این بحران به ایران نیز خواهد رسید. هرچند نظرات مقامات رسمی از قبیل رییس‌کل بانک مرکزی و وزیر اقتصاد غیر از این است.
پس از بحران اقتصادی در آمریکا، از آنجا که آمریکا بزرگ‌ترین قدرت اقتصادی جهان محسوب می‌شود و نهادهای مالی این کشور از جمله بانک‌ها و موسسات بیمه در بسیاری از معادلات تجاری جهانی فعالیت دارند لذا در شرایطی که کشورهای اروپایی اولین ضربات سنگین را از بحران مالی آمریکا دریافت کردند، اما همانگونه که پیش‌بینی می‌شد، دامنه این ضربات اکنون به بازارهای اقتصادی آسیا رسیده و مهم‌تر از همه این موج، بازارهای مالی دبی در امارات‌متحده را نیز تحت‌تاثیر خود قرار داده است. این تاثیرات بحران مالی بر همسایگان کشورمان و نیز ایران را تقویت می‌کند.
مهم‌ترین تاثیری که ممکن است از بحران مالی غرب بر اقتصاد ایران به‌وجود بیاید، بهای نفت خام است که پس از چند ماه افزایش سریع در بازارهای بین‌المللی، طی هفته‌های اخیر تا حدود زیادی کاهش یافته و لذا معامله‌گران نفتی، اطمینان خود را نسبت به ادامه رشد اقتصاد جهانی و به تبع آن افزایش تقاضا برای نفت از دست داده‌اند، اما از آنجا که اقتصاد ایران به صادرات نفتی و واردات کالا وابسته است، لذا ادامه بحران کنونی، بی‌تردید شرایط اقتصادی در ایران را تغییر خواهد داد. شاید از همین رو باشد که رییس‌جمهور کشورمان اکنون بر آن است تا با بررسی تاثیر بحران اقتصادی غرب بر اقتصاد ملی، کشور را از تبعات آن به‌دور دارد.
آنچه که پیشتر نگرانی بسیاری از مقامات کشورمان را نیز موجب شد. محسن رضایی دبیرمجمع تشخیص مصلحت نظام در همین ارتباط نامه‌ای به علی لاریجانی رییس مجلس نوشت و خواستار تشکیل جلسه سران قوا برای بررسی تاثیر بحران مالی جهان بر اقتصاد ایران شد. رضایی خواهان آن شد که «در جلسه سران قوا، بحران مالی جهان بر اقتصاد ایران به ویژه از نظر تحولات احتمالی بازار نفت بررسی شده و برای تبدیل تهدیدهای این بحران به فرصت برای کشور تصمیم‌گیری شود.» در همین حال، نهاوندیان، رییس اتاق بازرگانی ایران «بر تبدیل تهدید به فرصت برای ایران» صحه گذاشت و گفت که باید از بحران اقتصادی آمریکا و فرار سرمایه‌ها از غرب به نفع سرمایه‌گذاران در ایران استفاده کنیم. وی در عین حال به نوسانات پرتلاطم قیمت نفت هم اشاره کرد که می‌تواند اقتصاد ایران را فلج کند.
اما نگرانی‌ها و تحلیل‌ها در این زمینه بسیار متفاوت ابراز می‌شود. در حالی که آیت‌الله جنتی، دبیر شورای نگهبان مشکلات اقتصادی آمریکا را مجازات خداوند دانسته و از بروز آشفتگی در اقتصاد آمریکا و سرایت آن به کشورهای اروپایی ابراز خوشحالی کرده است، اما هاشمی رفسنجانی، رییس‌ مجمع تشخیص مصلحت نظام در آخرین سخنان خود دولت را نسبت به بروز سونامی اقتصادی در کشورمان هشدار داده و از آن دسته از مسوولان که از بحران غرب خوشحالی کرده‌اند، انتقاد کرد. رفسنجانی فقیرتر شدن فقرا و کاهش قیمت نفت را از تبعات این بحران دانست. از سوی دیگر احمدی‌نژاد، پیش از این بحران مالی جهانی را شکست سیستم‌های مدیریت اقتصاد جهان عنوان کرده و هیچ اشاره‌ای به تاثیر این بحران‌ها بر سایر کشورهای جهان و از جمله ایران نکرد. وی همچنین پیشتر از دلار به عنوان کاغذ پاره‌ای یاد کرده بود که باید کم‌کم از اقتصاد ایران خارج شود. اما ظاهرا گزارش رییس کل بانک مرکزی به مجلس که در آن از حساسیت دولت نسبت به کاهش قیمت نفت به تبع بحران اقتصادی غرب و نیز تاثیرپذیری آن بر درآمد ارزی کشور پرده برداشته است، رییس‌جمهور را بر آن داشته تا کارگروهی متشکل از وزرای خارجه، بازرگانی، رییس کل بانک مرکزی و معاون برنامه‌ریزی رییس‌جمهور، ابعاد این مساله را به صورت کامل بررسی کنند و تا یک ماه دیگر آن را گزارش دهند. به نظر می‌رسد که با توجه به تاثیر نفت در درآمد ارزی کشور، جای وزیر نفت به عنوان متولی امر در این قضیه خالی است.
صفحات خبر و بانک و بیمه (۶و۱۳)