هنرمندان و حراجی‌های اعیانی

غزال صادقی

حراجی‌های خصوصی هر چند موضوع چندان جدیدی در دنیا نیست، اما در ایران و طی سال‌های اخیر مناسبت‌های مختلف درون جامعه هنری به رشد این حراجی‌ها کمک زیادی کرده است. اغلب این حراجی‌های خصوصی در محیط‌های خصوصی مثل منازل برگزار می‌شود و برخی افراد خاص جامعه هنری و علاقه‌مند به اثر هنرمند نیز به آن دعوت می‌شوند. در ایران به دلیل فقدان حراجی‌های هنری از یک سو و متناسب نبودن فضای گالری‌ها برای برگزاری آثار مختلف و ده‌ها دلیل ریز و درشت دیگر این حراجی‌های خصوصی برای طیف خاصی از جامعه هنری به طور خصوصی برگزار می‌شود و از قضا به دلیل حضور افراد متمول رونق این حراجی‌های خصوصی نه تنها کمتر از گالری‌های هنری بیرونی نیست بلکه در موارد متعددی به مراتب درآمد این حراجی‌های خصوصی بیشتر از قسم‌های دیگر فروش به صورت عمومی است. ارقام میلیونی که بابت آثار ارائه شده در این نمایش‌های خصوصی رد و بدل می‌شود بازار زیرزمینی قدرتمندی را به وجود آورده است که ضعف آن عدم ارتباط با عموم و جدا کردن جامعه از آثار ارائه شده در این بازارها است.

خریداران خود را دارم

این نمایشگاه یا به بیان بهتر این شوی خصوصی متعلق به خانمی بود که در عرصه کار جواهرات و سنگ‌های قیمتی فعالیت دارد و به واسطه کارگاه‌های ساخت جواهرات و معماری داخلی منازل شخصی کاملا شناخته شده است و این بار کارهای حجمی خود را که دست‌ساز خود و شاگردان کارگاه معروفش است در یکی از طبقات منزل شخصی خود به نمایش گذاشته، کارها شامل مجسمه‌های زینتی در ابعاد کوچک و بزرگ از شیرسنگی لرستان تا بودای گریان تبت و هند و از سوی دیگر فرم‌های مختلفی از حوض و فواره‌های کوچک و بزرگ برای باغچه‌ها و باغ‌ها و حتی آباژور و زیرسیگاری هستند. به خاطر استفاده از سنگ‌های گران قیمت، طراحی خاص و مارک کارگاه سازنده آن که در ایران حرف اول را می‌زند کوچکترین کار که به یک مجسمه جغد تعلق دارد قیمتی معادل ۳۰۰هزار تومان است؛ اما در گوشه دیگر یک مجسمه میترا قرار دارد که به خاطر تراش‌های بسیار ظریف و با وجود سنگ‌های جواهر با قیمت ۴۰میلیون تومان ارائه شده است.

میهمانان متشکل از سفیران کشورهای خارجی، چهره‌های شناخته شده عرصه هنر، کلکسیونرهای خرده پا و در نهایت افراد ثروتمند با سلیقه‌های خاص هستند. سفیران کشورهای دیگر به خاطر علاقه شخصی خود به هنر ایرانی اثاری را انتخاب می‌کنند که نزدیکی زیادی به المان‌های شرقی دارد. آنها با سرعت بیشتر نسبت به بقیه میهمانان تعدادی را انتخاب می‌کنند و نکته جالب در این میان این بود که این آثار به آنها هدیه می‌شد، زیرا در فرصت‌های بعدی این سفرا هستند که درهای بازارها و نمایشگاه‌ها خارجی را به راحتی برای این هنرمند باز می‌کنند. به نظر می‌رسد حضور هنرمندان در این شو خرید بیشتر برای حفظ ظاهر و بالا بردن سطح نمایشگاه است. بیشتر این افراد فقط به دیدن کارها و اظهارنظر درباره این آثار اکتفا می‌کنند اما این فقط شکل ظاهری جریان است. به عنوان مثال یکی از کارگردانان صاحب نام سینمای کشور که در این نمایشگاه حضور داشت با تعریف از حجم کوچک یک پرنده افسانه و توضیحاتی درباره آن به سادگی و در یک فرصت کوتاه یک حراج واقعی را به راه انداخت به طوری‌که مجسمه‌ای که با برچست قیمت ۴۰۰هزار تومان ارائه شده بود در یک رقابت میان خریداران به قیمت ۶۰۰هزار تومان معامله شد. در نهایت تنها خریداران واقعی این آثار ثروتمندان شناخته شده‌ای بودند که به خاطر داشتن سلیقه‌ای متفاوت و مطابق میل صاحب آثار گلچین شده بودند و کارها را می‌خریدند. در روز اول این شو سه روزه مبلغی در حدود ۲۰۰میلیون رد و بدل شد. خانم صاحب این نمایشگاه در پاسخ به اینکه چرا این نمایشگاه را اینقدر خصوصی و با این تعداد کم بازدیدکننده برگزار می‌کند، گفت: خریداران، بینندگان و در نهایت میهمانانی که شما امروز در این منزل می‌بینید برای من کافی هستند. زیرا از یک سو این آثار برای عموم مردم جذاب نیستند و حاضر به پرداخت کمترین مبلغی برای آنها نمی‌شوند و از طرف دیگر بسیاری از افراد حاضر در نمایشگاه فقط در صورت خصوصی بودن آن حاضر به ورود در نمایشگاه هستند. این هنرمند ادامه داد: از طرف دیگر گرفتن مجوز برای یک نمایشگاه تبلیغات، پرداخت مالیات و ... از جمله دردسرهایی هستند که همیشه درگیر آن می‌شویم و در نهایت با وجود این مشکلات حاشیه‌ای که همیشه کل را تحت تاثیر قرار می‌دهد، حاضر به برگزاری و اطلاع‌رسانی درباره کارهایم نیستم. وی در پایان گفت: من این نمایشگاه را سالی یک بار به صورت یک شو خصوصی در منزلم برگزار می‌کنم چندین سال است که همین خریداران مشخص را دارم و خوب می‌دانم اگر یک نمایشگاه عمومی برگزار کنم مطابق با سلیقه عمومی نیست.

طراحی خاص برای آدم‌های خاص

یکی دیگر از همین نمایشگاه‌های اختصاصی کاملا خصوصی به یکی از حرفه‌ای‌ترین طراحان و دوزنده لباس‌های پروژه‌های بزرگ سینمایی تعلق دارد. به طوری که اگر باهنر این خانم آشنا باشید با دیدن یک فیلم سینمایی که طراحی لباسش را ایشان بر عهده داشته باشد، به خاطر تفاوت و نوع پوشش خاص بازیگران به سرعت نام این خانم برایتان یادآوری می‌شود. اما این خانم خیاط آغاز هر فصل سالی دوبار یک شور خصوصی از بهترین و جدیدترین کارهای خود ترتیب می‌دهد. خریداران این لباس‌ها هم معمولا سوپراستارهای سینما و هنرمندان دیگر شاخه‌ها هستند که به صورت کاملا گزینشی انتخاب شده‌اند و به صورت خصوصی به این محل دعوت می‌شوند. قیمت لباس‌ها از ۵۰هزار تومان شروع می‌شود و در نهایت به ۲۵۰هزار تومان هم می‌رسد. این طراح، پارچه لباس‌هایش را بیشتر از جمعه‌بازار تهران از خرده پارچه‌ها انتخاب می‌کند، با رنگ‌های دست‌ساز خود رنگ می‌کند و در آخر روی آنها کار دست انجام می‌دهد و آنها را دست‌دوز می‌کند. نکته جالبی که در این میان وجود دارد این است که همه خریداران از ماهیت و جزئیات کار ایشان باخبرند اما به خاطر تفاوت و خاص بودن این لباس‌ها در همان ساعات اولیه برگزاری شو تمام لباس‌ها توسط بینندگان، خریداری می‌شود. این طراح درباره کار خود می‌گوید: من مدت‌های زیادی را صرف طراحی این لباس‌ها می‌کنم ولی به هیچ عنوان حاضر نیستم که این طرح‌ها را در اختیار بهترین تولیدکنندگان نیز بگذارم، زیرا از یک سو دوست دارم طرح‌هایم خاص باشند و از سوی دیگر مشتریان هم دوست دارند از لباس‌ها و جواهراتی استفاده کنند که عمومیت پیدا نکرده است. یکی از بازیگران چهره سینما از میهمانان این شو لباس بود و درباره نوع انتخاب خود گفت: متاسفانه وقتی برای خرید به یک پاساژ مراجعه می‌کنم آن‌قدر درگیر حاشیه و نگاه‌ها می‌شوم که فرصت و تمرکزی برای خرید ندارم، از طرف دیگر هم حاضر نیستم از سری دوزها و مدهای تکراری که مانند یک موج کل شهر را در برمی‌گیرد استفاده کنم. ولی در اینجا لباس‌های مطابق سلیقه خودم را در آرامش انتخاب می‌کنم و از خریدم هم بسیار رضایت دارم.

حراجی خصوصی جواهرات

یکی از سوپر استارهای سینمای ایران نیز در سال‌های اخیر چندین نمایشگاه کوچک از جواهرات را ترتیب داده که نام ایشان و حضورشان در این نمایشگاه به کار این خانم هنرپیشه رونق فراوانی داده است.

خریداران اختصاصی این شو هنرپیشگان و از سوی دیگر طراحان و جواهرسازان ایرانی هستند. در این نمایشگاه‌ها مارک‌های معروف جواهر چون «ون‌کلیف»، «شوپارت» و «روکس» وجود داشت که به سلیقه این خانم از کشورهای مختلف جمع‌آوری شده بود. قیمت این جواهرات در کمترین حالت با ۵/۳میلیون شروع می‌شد و مرز ۲۰۰میلیون را نیز رد می‌کرد. از ویژگی‌های این نمایشگاه خصوصی این بود که بدون اینکه هیچ هزینه‌ای برای گرفتن یک مغازه پرداخت کرده باشد و یا مالیات خاصی بپردازد معاملات میلیونی خود را در فضای خانه شخصی‌اش انجام می‌داد. در شب اول این نمایشگاه چیزی در حدود ۳۰۰میلیون جواهرات توسط طراحان و علاقه‌مندان به مارک‌ها خریداری شد.