لیلا اکبرپور- حسین صمصامی سرپرست وزارت امور اقتصادی و دارایی طی یک گفت‌وگوی مطبوعاتی اعلام کرد: طرح دولت برای کاهش ارزش دلار و تقویت پول ملی به زودی وارد مرحله اجرایی می‌شود. به گفته صمصامی در بررسی‌هایی که خود او انجام داده ارزش دلار ۴۵۰تومان است. او افزود: روش قدرت خرید پول (PPP) منسوخ شده و با استفاده از مدل‌های جدید برآورد کرده که ارزش دلار در برابر ریال بسیار کمتر از این مقادیر است. مرتضی تمدن عضو کمیسیون اقتصادی مجلس هفتم و مشاور اقتصادی دولت نهم نیز در این خصوص گفت: تصمیم دولت اجازه نمی‌دهد تا بیماری مسری اقتصاد آمریکا به ایران هم نفوذ کند. او ادامه داد: دلار آمریکا دچار یک بیماری مزمن شده و نباید اجازه داد تا پول ملی در برابر دلار تضعیف شود.

تمدن یادآور شد: طرح کاهش ارزش دلار در برابر ریال، تداوم برنامه ۲ سال پیش دولت در تغییر ترکیب دارایی‌های ارزی کشور است و امروز تقویت پول ملی اقدامی در قبال کاهش ارزش دلار در بازارهای جهانی است.

این در حالی است که بحث کاهش ارزش دلار در برابر ریال اواخر سال گذشته از سوی شورای پول و اعتبار مطرح شد که با مخالفت کارشناسان اقتصادی به ویژه اعضای اتاق بازرگانی ایران مواجه شد.

هرچند برخی از مدیران بانک مرکزی در آن زمان طرح کاهش ارزش دلار در شورای پول و اعتبار را تکذیب کردند، اما محمد نهاوندیان رییس اتاق ایران به صراحت اعلام کرد که کاهش ارزش دلار در شرایط فعلی اقتصاد به صلاح نیست و این مطلب پس از طرح در جلسه شورای پول و اعتبار با مخالفت روبه‌رو شده و از دستور جلسه خارج شد.

مخالفان طرح کاهش ارزش دلار اعتقاد دارند، ایران باید به دنبال کاهش شکاف نرخ تورم داخلی با تورم در کشورهای عمده طرف تجاری باشد و به جای تثبیت یا تقویت ارزش ریال، آن را کاهش دهد.

اقتصاددانان مخالف کاهش ارزش دلار می‌گویند که دولت موفقیت خود را در تثبیت نرخ ریال در مقابل سایر ارزها می‌داند در حالی که این سیاست به زیان اقتصاد کشور تمام می‌شود، دولت باید متناسب با نرخ تورم، نرخ برابری ریال در مقابل سایر ارزها را کاهش دهد. اما احمدی‌نژاد در آغاز دوره ریاست‌جمهوری خود یکی از برنامه‌های اقتصادی خود را تقویت پول ملی برای اقتصادی شدن سرمایه‌گذاری‌های تولیدی در ایران اعلام کرده بود.

مخالفان کاهش عمدی ارزش پول ملی اعتقاد دارند، کاهش عمدی ارزش پول ملی توصیه منسوخ شده صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی است که بعد از اثبات آثار ناهنجار آن بر اقتصاد کشورهای در حال توسعه از اواخر دهه گذشته میلادی عملا کنار گذاشته شده است. این درحالی است که بسیاری از اقتصاددانان معتقدند این روش در کشورهایی که همچنان نرخ تورم بالایی دارند، اجرا می‌شود و رویه قوی است.

این گروه می‌گویند: برای رشد صادرات غیرنفتی و حمایت از تولید در کشورهایی که نرخ تورم بالایی دارند، کاهش عمدی ارزش پول ملی متناسب با تورم الزامی است.

برابری قدرت خرید PPP

در تمامی سال‌های گذشته بحث قدرت خرید پول ملی محل مناقشه میان مسوولان ارشد اقتصادی کشور بوده است. این درحالی است که برای محاسبه درآمد سرانه دو فرمول وجود دارد و روشی که سازمان‌های بین‌المللی آمار خود را براساس آن محاسبه می‌کنند، روش برابری قدرت خریدPPP است.

در روش دوم محاسبه درآمد سرانه نیز تولید ناخالص ملی کشور را برجمعیت تقسیم کرده و عدد به دست آمده را به عنوان درآمد سرانه تعیین می‌کنند.

هرچند هر دوی این روش‌ها قابل اتکا هستند، اما مفهوم محاسبه برابری قدرت خرید این است که چه مقدار درآمد به قیمت ایران قدرت خریدی به اندازه همان مقدار در دیگر کشورها است و تمامی کشورها قدرت درآمد را با قدرت خرید مقایسه می‌کنند. صندوق بین‌المللی پول در گزارش سال ۲۰۰۷ خود اعلام کرد: تولید ناخالص داخلی سرانه ایران براساس شاخص برابری قدرت خرید با افزایش ۵۶درصدی از سال ۲۰۰۰ به بیش از ۱۰ هزار دلار در سال ۲۰۰۷ رسید.

براساس این گزارش تولید ناخالص داخلی سرانه براساس قدرت خرید ایران در سال ۲۰۰۰ بالغ بر ۶۷۸۰ دلار بوده است که این رقم با افزایش ۵۶درصد به ۱۰۰۶۲ دلار در سال ۲۰۰۷ رسیده است و در میان ۱۸۱ کشور جهان از نظر قدرت خرید سرانه ملی در سال ۲۰۰۷ در رتبه ۷۲ جهان قرار دارد.

ریال را تضعیف کنید

یک کارشناس اقتصادی که خواست نامش ذکر نشود در این زمینه گفت: وقتی صحبت از سیاست‌های دولت در راستای ارزش پول ملی می‌شود این گفته که ارزش دلار کاهش می‌یابد، اشتباه است، زیرا ارزش دلار در بازارهای جهانی تعیین می‌شود. او افزود: دولت تنها می‌تواند بر تقویت ریال و برابری آن با دلار تصمیم بگیرد. این اقتصاددان ادامه داد: تقویت ریال در شرایط فعلی که صنایع کشور قدرت رقابت با سایر کشورها را ندارد، شدنی نیست. او با یادآوری این که بحث رشد اشتغالزایی و توسعه تولید و صادرات غیرنفتی از اولویت‌های دولت است، تقویت ریال در برابر دلار هزینه سنگینی را به اقتصاد تحمیل می‌کند و کشور تاب مقاومت در برابر آن را نخواهد داشت.

او گفت: چنانچه برابری دلار به ریال کاهش یابد به یک باره هزینه واردات کالا به کشور ارزان شده و رشد خواهد یافت و تولیدکنندگان نمی‌توانند در مقابل کالاهای وارداتی ایستاده و رقابت کنند.

این کارشناس اقتصاد در خصوص این که اگر آمریکا بخواهد می‌تواند ارزش دلار در بازارهای جهانی را تقویت کند، اما خود به خاطر افزایش حجم صادرات این سیاست را پیش گرفته است، خاطرنشان ساخت: مقایسه سیاست‌های پولی آمریکا با سایر کشورها صحیح نیست و نمی‌توان تضعیف عمدی ریال در ایران را با سیاست‌های آمریکا سنجید.

او شرایط دلار و یورو را در دنیا خاص عنوان کرد و گفت: دلار و یورو ابعاد جهانی دارند و ملاحظات اقتصادی در جهان حتی بر ملاحظات اقتصادی داخلی آمریکا و اروپا اولویت دارد.

افزایش تقاضا برای خرید دلار

دکتر جمشید پژویان، اقتصاددان نیز کاهش ارزی دلار و تقویت ریال در شرایط موجود را بسیار خطرناک عنوان کرد و هشدار داد: دولت چگونه می‌خواهد با سیاست‌های مخالف اصول اقتصاد، طرح تحول اقتصادی را در کشور اجرایی کند. او با بیان این که دولت از متخصصان اقتصادی برای اجرای طرح تحول اقتصادی استفاده کنند، گفت: چندین سال پیش در دولت آقای هاشمی که عادلی، رییس کل بانک‌مرکزی بود، فروش دلار به قیمت پایین‌تر از قیمت واقعی آغاز شد که همگی شاهد خروج حجم عمده‌ای دلار از کشور بودیم.

پژویان با بیان اینکه تعیین ارزش دلار به متغیرهای اقتصادی بستگی دارد، افزود: شرایط اقتصادی ایران و اوضاع صنایع کشور به گونه‌ای نیست که بتوان پول ملی‌ را تقویت و ارزش دلار را کاهش داد.

پژویان گفت: در این صورت رشد قیمت مسکن و کاهش ارزش دلار باعث خواهد شد تا تقاضا برای خرید دلار افزایش یافته و دارایی‌ها پس از تبدیل شدن به دلار از کشور خارج شود.

او بار دیگر تاکید کرد: در شرایط تورمی تقویت پول ملی صدمه جبران‌ناپذیری به صادرات زده و آثار منفی بر اقتصاد می‌گذارد.