اسمش را هر چه می‌خواهید بگذارید!

امیر میلانی

اسمش را هر چه می‌خواهید بگذارید؛ توقیف، توقف، تمام شدن، موکول شدن به زمان دیگر یا هر اسم دیگری که خیلی با این واژه‌های بالا تفاوتی نمی‌کند. مهم این است که در تلویزیون ایران همچنان سدی وجود دارد که البته نامریی است و به سیاق بسیاری از مکان‌های فرهنگی کشور، وقتی عملی انجام می‌دهد خود را موظف به ادای توضیح و ارائه دلیل نمی‌بیند. اما موضوع چیست؟ در روز فاجعه هفتم تیر دو اتفاق در دو شبکه صفحه شیشه‌ای خانه‌ها افتاد. آن دو اتفاق چه بود؟

خبر اول: مثلث شیشه‌ای دیگرپخش نمی‌شود!

برنامه جذاب رضا رشیدپور که تازه روی دور افتاده بود و شب‌‌های گرم تابستان را حال و هوایی دیگر داده بود، ناگهان در جمعه شب هفتم تیر در سی‌و‌پنجمین شب پخش خود از سوی مجری برنامه اعلام توقف (!) شد (یا هر اسم دیگری که شما می‌خواهید روی آن بگذارید.) البته این ماجرا بسیار ساده‌ از سوی رضا رشیدپور اعلام شد؛ او در ساعت پخش معمول برنامه‌اش، روی آنتن شبکه پنج سیما ظاهر شد تا به بینندگان منتظرش بگوید این آخرین برنامه از این سری است. رشیدپور در حالی برخلاف همیشه این برنامه بدون مهمان را اجرا کرد که در مواردی به کنایه و غیرمستقیم، تعطیلی برنامه‌اش را مورد انتقاد قرار داد و به طعنه گفت: «این برنامه داغ در شب‌های بدون برق تابستان امسال پخش نخواهدشد تامردم بیش از حد گرمشان نشود و به جایش برنامه‌های سرگرم‌کننده تماشا کنند!» مثلث شیشه‌ای در مدت پخش با دعوت از آدم‌های مختلف در حیطه‌های مختلف هنری و مدیریتی توانست چالش‌هایی را با آنها ایجاد کند که البته در بسیاری از موارد محافظه‌کاری افراطی رشید‌پور مانع از چالش ریشه‌ای می‌شد، مگر اینکه مهمان برنامه به جهت قدرت مدیریتی و اجرایی‌اش و مصون بودن از آسیب‌های حاشیه‌ای خود عنان کلام را در دست می‌گرفت و حرف‌هایی می‌گفت که برق شعف را در چشمان بیننده تلویزیونی ایجاد می‌کرد. نمونه‌اش برنامه چند شب پیش بود با وزیر سابق مسکن که حرف‌هایی بسیار اساسی زد یا گفت‌وگوی رشیدپور با حجه‌الاسلام مهدی کروبی که اساسا آدم جذابی است، یا برنامه شیرینی مثل گفت‌وگو با فیروز کریمی که دیدنش اگر از دیدن یک فیلم کمدی، در حد کمدی‌های مستربین یا جیم کری، مفرح‌تر نبوده، حجم قهقهه‌های خنده بیننده‌‌اش کمتر نبود. می‌توانستی بی‌آنکه احساس خجالت بکنی نیم ساعت دستت را بگذاری روی شکمت و یک دل سیر بخندی.

خاصیت این جور برنامه‌ها، البته این است که یک مدتی برنامه پخش می‌شود و بحث‌هایی در آن مطرح می‌شود.

در خلال این بحث‌ها، البته انتقادهایی هم مطرح می‌شود که بعضی‌هایش جدی است و بعضی‌های دیگرش نه. آنهایی که جدی است سپری می‌خواهد که جلویش بایستد، این سپر البته مجری و تهیه‌کننده برنامه نیست. اگر سپر وجود داشته باشد که هیچ، برنامه تا پایان دوره به پخش ادامه می‌دهد، اما اگر این سپر وجود نداشته باشد که در این مورد در ظاهر وجود نداشته است، برنامه متوقف می‌شود. به همین سادگی. یکی از همان انتقادهایی که در ابتدا جدی نبود و البته بعد از توقف برنامه به نظر می‌آمد جدی بوده، بحث‌های مطرح شده پیرامون دکور برنامه بود که گفته شد شبیه علائم گروه‌های شیطان‌پرستی است، مثلثی به رنگ قرمز تند که پشت مجری و میهمان و روی تلویزیون‌های پس‌زمینه و حتی زیرپای مجری وجود داشت. این هم از اتفاقات عادی این روزگار است. به هر چیزی، چیز دیگری را می‌چسبانند که اصلا در ذهن آدم‌های آن برنامه نبوده است. مهم همان سپری است که رضا رشیدپور فاقد آن بوده است. هرچند مسوولان تلویزیون، احتمال تعطیلی برنامه را تکذیب کرده بودند. رشیدپور در برنامه آخر، قسمت‌هایی از گفت‌وگوهای گذشته را روی آنتن برد و نظرسنجی‌‌ای را مطرح کرد که براساس آن، مخاطبان مثلث شیشه‌ای باید برنامه مورد علاقه‌شان را از میان ده گزینه مطرح انتخاب می‌‌کردند. برنامه این نظرسنجی مهران مدیری بود که پخش آن به عنوان حسن ختام برنامه به امشب موکول شد. رشیدپور در بخشی از برنامه با اشاره به تکیه‌کلام همیشگی‌اش در این دوره اظهار داشت: گفته بودم که تمام می‌شویم.

فقط کافی است به ما اشاره کنید! خبر آخر اینکه رشیدپور پس از اعلام این خبر موبایلش را هم خاموش کرده است که از سوال‌های حاشیه‌ای احتمالی که احیانا می‌تواند جواب‌های محافظه‌کارانه‌ای را به همراه داشته باشد در امان بماند.

خبر دوم: مشق شب کیارستمی پخش نشد

به‌رغم اعلام چند روز قبل روی تلکس خبرگزاری‌ها، فیلم مشق شب ساخته عباس کیارستمی که قرار بود جمعه شب روی آنتن برود، پخش نشد و به جای آن فیلم پیرمردها وطن ندارند ساخته برادران کوئن و برنده اسکار بهترین فیلم سال ۲۰۰۸ برای دومین بار پخش شد.

و اما مدیر روابط عمومی شبکه سه سیما در گفت‌وگویی با ایسنا در پاسخ به پرسشی درباره دلایل پخش نشدن این فیلم خاطرنشان کرد: فیلم‌هایی که پخش آنها اعلام می‌شود، توسط مدیر تامین برنامه شبکه سه سیما انتخاب می‌شوند، اما گاه از سوی مدیر پخش یا با دیدن تشخیص داده می‌شود که آن فیلم موقعیت پخش در موعد مقرر را ندارد و صلاح نیست در آن تاریخ به روی آنتن برود. در چنین شرایطی پس از هماهنگی با مدیر شبکه، پخش فیلم به زمان دیگری موکول می‌شود.منتظری تاکید کرد: لغو پخش یک فیلم به معنای مشکل داشتن آن فیلم نیست، بلکه اکثرا در آن تاریخ مشخص شده پخش فیلم مورد تایید واقع نمی‌شود و در نتیجه فیلم را جابه‌جا می‌کنند.

این حرف‌ها را چند بار شنیده‌اید؛ ما با فیلمی مشکل نداریم، صلاح نیست برنامه/فیلم روی آنتن برود و...! پخش نشدن «مشق شب» نشان داد تلویزیون ایران کماکان با عباس کیارستمی مساله دارد.«مشق شب» عباس کیارستمی درسال ۱۳۶۷ و پس از «خانه‌ دوست کجاست» ساخته شده است. کیارستمی خود گفته است که ایده ساخت این فیلم زمانی به ذهنش رسیده که متوجه شده فرزندش «بهمن» در انجام تکالیف مدرسه‌اش با مشکلاتی عمده مواجه است. کیارستمی هم‌چنین «مشق شب» را تحقیق مصور درباره تکالیف شب دانسته که برای بچه‌ها است، اما بزرگترها بیشتر با آن درگیر هستند.

«مشق شب» عباس کیارستمی در قالب ۸۶ دقیقه در کانون پرورش و فکر کودکان و نوجوانان ساخته شده است و قرار بود با پخش این فیلم از برنامه صدفیلم پس از مدت‌ها سنت تلویزیون درخصوص پخش‌نکردن آثار کیارستمی به فراموشی سپرده شود؛ با این حال این فیلم نیز همانند «سازدهنی» امیر نادری که آن هم در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ساخته شده بود، به‌رغم اعلام خبر پخش، به روی آنتن شبکه سه نرفت تا شاید زمانی دیگر شاهد پخش آن باشیم؟!