قابتا دهم خرداد
خیام زمانه در فرهنگسرای نیاوران
این روزها فرهنگسرای نیاوران میزبان نمایشگاهی متفاوت و جالب توجه است: نقاشی‌ها و نگاره‌ها (یحیی فیوضی).
از دور تابلوهای نقاشی با رنگ‌های متنوع چشمت را خیره می‌کند، اما نزدیک‌تر که می‌روی هجومی از اعداد و ترکیب‌های موسیقیایی و حرکات موزون خطوط و نقش‌ها متوجهت می‌کنند که این تنها یک نمایشگاه نقاشی صرف نیست.
همه آنچه از نقاشی و رنگ در دورتر دیده‌ای به نظمی ریاضی و مبانی علمی در خدمت مفاهیمی بلند از اعداد است.
علم اعداد را امروزه جوان‌ترها کمتر می‌شناسند، پا به سن گذاشته‌ها می‌دانند علمی بسیار کهن است که می‌گویند قریب به دو هزار سال پیش از چین آمده و بعدها وقتی ایرانیان مسلمان آن را دریافتند، رنگ شیعی به خود گرفت و حتی امروزه نیز هستند عالمان دینی مطرحی که به این علم آگاهند و بر آن باور دارند.«یحیی فیوضی» درباره آشنایی‌اش با علم اعداد می‌گوید: سال ۱۳۵۱ در سفری به کویر و شهر یزد در یک سمساری قطعه پارچه‌ای مندرس و تاشده توجه مرا جلب کرد.
این پارچه نازک جدولی از ده هزار عدد بود. مربعی تقسیم شده به ۱۰۰×۱۰۰ خانه، اعداد با نظم خاصی با مرکب سیاه و قرمز در داخل جدول قرار گرفته است.
من مبنای کاربرد این جدول و مبنی نمرات را نمی‌دانستم اما دریافتم که وقتی اعداد ردیف‌های افقی و عمومی را جمع می‌کنم عددی ثابت می‌شود.
موضوع را با فرهاد مشکوه، رهبر ارکستر سمفونیک تهران در میان گذاشتم او هم نمی‌دانست.آن زمان مشغول طرح تالارهای موسیقی تهران و سخت درگیر مسائل آکوستیک و ریاضیات فضای تالارهای آن بودم. مشکوه عقیده داشت این جدول می‌تواند پایه تصنیف موسیقی باشد.
سال‌ها فکر مرا مشغول داشت و فرصت این که عمیقا روی آن وقت بگذارم، پدید نیامد. بعد از هفت سال یک روز در پاریس با حسین زنده‌رودی و فرهاد مشکوه قدم می زدم که صحبت از این جداول شد.من گفتم فرهاد بالاخره من باید کاری بکنم و او گفت همین حال باید شروع کنی. زنده‌رودی هم چند اثر با اعداد به وجود آورده بود. آن زمان جنگ ایران و عراق شروع شده بود و در ایران کارهای معماری تعطیل.«یحیی فیوضی» افزود: «مفهوم و انگیزه کار بر روی این جداول آن بود که اگر اعداد را از هر طرف جمع کنیم عددی ثابت و برابر می‌شود. بنابراین این خاصیت برابری در جمع می‌تواند معرف یک هماهنگی در وزن، طول موج، رنگ یا در فاصله باشد. چینی‌ها شیفته نقش‌ها بودند و این تعجب‌‌آور نیست که اولین یافته‌های ثبت شده از مبدا ناشناخته و کهن مربعات شگفت‌انگیز در کشور چین باشد که من بهتر است نام آن را در فارسی، مربعات خیال بنامیم. اولین و ساده‌ترین مربع از اعداد ۱ تا ۹ تشکیل می‌شود و قدمتی بیش از ۲۰۰۰ سال دارد. در صفحه شطرنجی ۳×۳ قرار می‌گیرد که جمع اعداد هر ستون برابر ۱۵ است.»
محرمانه با آفریدگار
«یحیی فیوضی» را پیش از نقاش و دانشمند اعداد، به معمار می‌شناسند، معمار برجسته‌ای که شهر و دیارمان چون دیگر دیاران، یادگارهای ارزشمندی از او در خود دارد. سالن اجلاس سران، معماری دانشگاه امام صادق، تالارهای فردوسی عباس‌آباد تهران و... مرور ریاضیات آثار او از هم‌نشینی دیرینش با معادلات خبر می‌دهد که پایه معماری است؛ لذا هیچ غریب نیست اگر در هر اثر و بن‌مایه‌های معماری مدرن (که البته ریشه‌هایش را باید در همین خاک جست‌وجو کرد) یافت. معماری که نشانه‌ای است بر معماری هنرمندانه و حیرت‌آور این هستی. بیراه نیست اگر استاد «یحیی فیوضی» می‌گوید: «این آثار نجوایی محرمانه با آفریدگارش در خلوتی بوده است که راز هستی و نیستی در آن نفهته است.» نقاشی‌ها و نگاره‌های «یحیی فیوضی» تا دهم خرداد ۸۷ در نگارخانه اصلی فرهنگسرای نیاوران به روی دیوار است و علاقه‌مندان می‌توانند همه روزه از ساعت ۱۰ تا ۲۰ از آن دیدن کنند.
ارسال نظر