حداد عادل: به شدت محتاج شناخت غرب هستیم

دنیای‌اقتصاد- دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران چهارشنبه بعدازظهر با حضور رییس مجلس شورای اسلامی و جمعی از استادان و دانشجویان این دانشگاه افتتاح شد.

دانشکده مطالعات جهان که هیات‌رییسه دانشگاه تهران در بهمن ماه سال ۱۳۸۶ به تاسیس آن رای دادند، ادامه حرکتی است که با راه‌اندازی موسسه مطالعات آمریکای شمالی و اروپا در سال ۱۳۸۳ در زمینه شناخت و مطالعه کشورهای جهان شکل گرفت. به گفته دکتر سعیدرضا عاملی، موسس و رییس دانشکده مطالعات جهان، کار آموزشی این دانشکده با تاسیس پنج گروه علمی مطالعات آمریکای شمالی، مطالعات بریتانیا، مطالعات روسیه، مطالعات فرانسه و مطالعات آلمان در موسسه مطالعات آمریکای شمالی و اروپا آغاز شده است؛ اما مطالعات کشوری در این دانشکده توسعه خواهد یافت و مطالعه کشورهای آمریکای لاتین و اسپانیا، هند، چین، ژاپن، ترکیه، عراق، مصر، عربستان سعودی و فلسطین در برنامه آموزشی دانشکده مطالعات جهان قرار دارد و به مرور رشته‌های یاد شده دایر خواهد شد.

شناخت مقدم بر تصمیم‌گیری

به گزارش خبرنگار ما، غلامعلی حداد عادل، رییس مجلس در مراسم افتتاح دانشکده مطالعات جهان با بزرگداشت یاد و خاطره استاد مرتضی مطهری با اشاره به نقش خود در مدیریت کشور گفت: یکی از نیازهای مبرم کشور، نیاز به داشتن دانشمندانی است که آگاهانه دنیا را بشناسند. در حال حاضر موسسه‌ها و نهادهای زیادی در کشور وجود دارد که در خارج از کشور فعالیت می‌کنند، اما متاسفانه نمایندگان این موسسه‌ها در خارج از کشور آشنایی بسیار اندکی از آن دارند. از این رو کشور نیازمند تربیت افرادی است که کشورهای مختلف را بشناسند. البته این نیاز با آرزو کردن محقق نمی‌شود و باید کسی مانند دکتر عاملی نماد وحدت حوزه و دانشگاه بشود و با عشق ۹ سال، سنگ روی سنگ بگذارد و چنین دانشکده‌ای شکل بگیرد.

حداد عادل با بیان این که تاسیس دانشکده مطالعات جهان کار مبارکی است، اظهار کرد: دانشگاه تهران به عنوان مادر دانشگاه‌های ایران هر گاه که جوانی را از سر می‌گیرد و رشد می‌کند من نیز به عنوان دانشجوی سابق و معلم فعلی آن رشد می‌کنم و شاد می‌شوم. البته گاهی به شوخی به دوستان می‌گویم که دانشگاه تهران مادربزرگ شده است و کمتر تحرک دارد.

وی با بیان این که ارزش وجودی هر موجودی تابع قلمرو فیزیکی او است، گفت: موجودی که در قلمروی وسیع‌تری حضور و تاثیر دارد، هسته‌ای پرمایه‌تر است و سطح بالاتری از هستی را دارد. وجود انسان که اشرف مخلوقات است طبعا با علم و آگاهی، وسعتی به اندازه جهان پیدا می‌کند.

وی افزود: این معنا در مورد ملت‌ها نیز صادق است. هر ملتی که در جهان حضور بیشتر و آگاهانه‌تری داشته باشد، این حضور دانایی بیشتری به او می‌دهد. حداد عادل تصریح کرد: دانایی نیز توانایی است. از این رو لازمه توانایی ملت‌ها در جهان این بوده و هست که دایره حضور و تاثیرشان محدود به مرزهای جغرافیایی‌شان نباشد.

وی افزود: رابطه مشخص و معناداری با میزان حضور کشورها در بیرون از مرزهای خود با ارزش آنها در جهان وجود دارد.

به گفته وی، طی ۲۰۰ سال گذشته که گاهی با نام تجدد و گاهی با نام استعمار غربی از آن یاد می‌شود کشورهای اسلامی دچار وضعیت تازه‌ای شده‌اند. وضعیتی که طی آن کلیه ارتباطات متعارف و سنتی ۱۰۰۰ ساله خود را از دست داده و به تمدن غرب خیره برجای مانده‌اند.

حداد عادل افزود: با استیلای غرب روابط کشورهای اسلامی با یکدیگر قطع یا ضعیف شده است؛ چرا که آنها متوجه عالم بیرون اسلام شده و همه به غرب خیره شده‌اند. البته امیدواریم این حالت برای ما تا انقلاب اسلامی بوده باشد و ما از آن زمان تاکنون از آن خارج شده باشیم.

وی با تاکید بر این که ملت‌های اسلامی هم از هویت خود و هم از هویت سایر ملل اسلامی غافل شده‌اند، افزود: ما غرب‌زده زیاد داریم؛ اما غرب‌شناس کم داریم. کسانی باید با دید انتقادی غرب را مطالعه کنند. اگر خواص ما غرب‌شناس بودند، عوام غرب‌زده نمی‌شدند. ما به شدت محتاج شناخت غرب هستیم. ما شرقی‌ها بیشتر در موضع سوژه معرفت قرارگرفته‌ایم، اما کمتر خود فاعل در شناسایی بودیم. حتی وقتی می‌خواهیم خود را بشناسیم، می‌رویم سراغ آنها تا با مطالعاتشان خودمان را بشناسیم.

وی تاکید کرد: احیای تمدن اسلامی مستلزم تغییر این روند شناسایی است. البته این احیای به معنای این نیست که لزوما به گذشته برگردیم، بلکه می‌خواهیم جایگاه گذشته‌‌مان را داشته باشیم. باید مناسبات را تغییر دهیم و ایران‌شناسی ایرانی داشته باشیم.

رییس مجلس با تاکید بر شناخت سایر کشورها گفت: شناخت مقدم بر تصمیم‌گیری و موضع‌گیری است. هر موضع‌گیری‌ای که مبتنی بر شناخت عالمانه نباشد، از سر تعصب است. چه دوستی و چه دشمنی با غرب باید بر آگاهی استوار باشد.

وی با بیان این که ایران بیش از سایر کشورها پس از فروپاشی شوروی شایستگی حضور در کشورهای تازه استقلال یافته را داشت، اظهار کرد: چند نفر در کشور پیش از فروپاشی وجود داشت که این کشورها را می‌شناختند؟ این در حالی است که گفته می‌شود ریچارد فرای محقق و نویسنده غربی پیش از آن زمان کوچه‌های بخارا را هم می‌شناخته است. اما ما ابجدخوان بودیم. ما از این تجربه‌های تلخ زیاد داشته‌ایم و به همین دلیل باید تلاش کنیم تا آگاهی خود را از جهان خود و اطراف‌مان افزایش دهیم.

حداد عادل با بیان این که جمهوری اسلامی ایران رسالت جهانی دارد، گفت: کشور ما به دلیل اینکه بر اسلام مبتنی است، نیاز مبرمی به داشتن دانشمندانی دارد که آگاهانه دنیا را می‌شناسند.

وی همچنین با بیان اینکه بنیاد دایره‌المعارف اسلامی در سال ۱۳۶۲ و به همت آیت‌ا... خامنه‌ای، رییس‌جمهور وقت کشور فعالیت خود را آغاز کرد، افزود: در‌حال‌حاضر این بنیاد با بیش از ۱۰۰ نفر هیات علمی، ۱۴ گروه مطالعاتی و کتابخانه‌ای با حدود ۱۲۰ هزار جلد کتاب آماده همکاری کامل با دانشکده مطالعات جهانی است. حداد عادل یکی از اعضای هیات امنای بنیاد دایره‌المعارف اسلامی است.

روشنفکری ما تلخ‌گو است

بر اساس این گزارش، همچنین رییس دانشکده مطالعات جهانی تصریح کرد: که از سال ۱۳۷۸ به اتفاق گروهی از همکاران تاسیس دانشکده غرب‌شناسی را، البته نه به معنای مصطلح آن که به معنای مطالعه بین رشته‌ای و مطالعه کشورها است پیشنهاد دادیم.

عاملی افزود: غرب‌شناسی مانند شرق‌شناسی موفق نبوده و نخواهد بود؛ چرا که کلیتی است که امکان مطالعه غرب را فراهم نمی‌کند. شرق‌شناسی نیز با کشورشناسی شروع شده است. از این رو، ما در آن مقطع زمانی با تمرکز بر ۵۰ دانشگاه جهان و بررسی تجربه آنها در زمینه مطالعه کشورها، گروه‌های مطالعات آمریکا، انگلیس، روسیه، فرانسه و آلمان را پیشنهاد کردیم.

وی با بیان اینکه مطالعه کشورها نسبی و معطوف به نوع نگاه کشور و تعامل آن با کشور مقابل است، گفت: در سال ۱۳۸۰ برنامه‌ تدوین شده برای مطالعات کشورها به خدمت رهبر معظم انقلاب ارائه شد و ایشان پس از مطالعه گفتند، هر رییس‌جمهوری که در این کشور باشد، به این اطلاعات نیاز خواهد داشت. بدون حمایت مقام معظم رهبری، این راه نمی‌توانست طی شود و ما از حمایت، درایت و تدبیر ایشان در این زمینه تشکر می‌کنیم. ارزش کتابخانه‌ای که امروز در این دانشکده افتتاح شد نیز در این است که منابع مالی آن هدیه ایشان است.

وی همچنین با اشاره به حمایت‌های مالی محمدباقر قالیباف شهردار تهران، مصطفی پورمحمدی وزیر کشور، وزارت علوم و تحقیقات، دکتر مصلی‌نجات و اعطای وام از سوی اتاق بازرگانی از کلیه این افراد و موسسات تقدیر و تشکر کرد.

عاملی همچنین با بیان اینکه جامعه روشنفکری ما باعث رنج است، اظهار کرد: روشنفکری ما تلخ‌گو است. روشنفکری نقاد و گاهی بن‌بست است؛ راهگشا و سازنده نیست. دانش باید در جامعه، به دانشی خندان و راهگشا تبدیل شود. این علم باید گره مشکلات جامعه را باز کند. از این رو، رویکرد ما حرفه‌ای است و با هدف گره‌گشایی از کار دولت و مردم صورت می‌گیرد.