بازگشت به مذاکرات

نمایندگان ایران و ۱+۵ امروز در استانبول دیدار می‌کنند

بازگشت به مذاکرات پس از ۱۵ ماه

کاترین اشتون در یک صبحانه‌کاری با وزیرخارجه ترکیه، پس‌از ورود به استانبول

کلینتون: در قبال تعهدات ایران، تضمین می‌دهیم که خواسته‌های جمهوری اسلامی را در حد مقدور عملی کنیم

دنیای‌اقتصاد- پس از وقفه ای ۱۵ ماهه، مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ امروز در سالن «لطفی کردار» استانبول از سر گرفته می‌شود. مذاکراتی که پس از ماه‌ها تلاش برای تعیین زمان، مکان و موضوع مذاکرات، طرفین نسبت به نتیجه بخش بودن آن بسیار امیدوار هستند. هیات‌های ایران و شش کشور عضو گروه ۱+۵ (شامل آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، انگلیس و آلمان) برای شرکت در این مذاکرات روز گذشته وارد استانبول شدند. مذاکره‌کننده ارشد ۱+۵ کاترین اشتون، رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا خواهد بود و مذاکره کننده ارشد ایران، سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی. جلیلی را در این دور از مذاکرات عباس عراقچی، معاون آسیا و اقیانوسیه وزارت خارجه و علی باقری معاون سیاست خارجی و امنیت بین‌الملل دبیر شورای عالی امنیت ملی همراهی می‌کنند. باقری که بخش مهمی از هماهنگی‌های اولیه مذاکرات را در ماه‌های اخیر انجام داده است، روز گذشته هم در دیدارهایی جداگانه با نمایندگان چین و روسیه، تلاش‌های مقدماتی خود برای نتیجه بخش شدن این مذاکرات را ادامه داد.

دستور کار مذاکرات چیست؟

اما مهم ترین بخش مذاکرات امروز، دستور کار آن خواهد بود که گمانه‌زنی‌های متفاوتی در هفته‌های اخیر پیرامون آن مطرح بوده است. رسانه‌های آمریکایی هفته گذشته از احتمال درخواست غرب برای توقف غنی‌سازی ۲۰ درصد در ایران و برچیدن سایت غنی‌سازی فردو خبر داده بودند، اما در عین حال از پذیرش تداوم غنی‌سازی ۵/۳ درصد در خاک کشورمان از سوی گروه ۱+۵ سخن گفتند؛ هرچند هیچ منبع رسمی این موضوع را به عنوان یکی از محورهای مذاکرات تایید نکرد. یکی دیگر از پیشنهادهایی که ممکن است در نشست امروز مطرح باشد، طرح «گام به گام» روسیه است. طرحی که بر اساس آن ایران به طور مرحله به مرحله به ابهامات غرب و آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره برنامه هسته ای پاسخ می‌دهد و غرب نیز به همین ترتیب از تحریم‌های اعمال شده بر ایران می‌کاهد. بررسی طرح «گام به گام» در مذاکرات امروز، در آخرین اظهارات مقامات روسیه نیز مورد تاکید قرار گرفته است. به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از ریانووستی، سرگی لاوروف روز پنج‌شنبه در این باره گفت: طرح «گام به گام» اقدام در مقابل اقدام را در نظر می‌گیرد، به این معنا که ایران گام بر می‌دارد و ما (گروه ۱+۵) نیز در راستای رفع نگرانی‌های ایران گام بر می‌داریم».

خوش‌بینی لاوروف به ابتکارات ایران

وزیر خارجه روسیه همچنین امیدواری‌های خود به نتیجه بخش بودن مذاکرات را ابراز کرد. لاوروف با بیان اینکه «مذاکره کنندگان ایرانی در آستانه نشست استانبول با گروه ۱+۵ اعلام کردند که دارای برخی از ابتکارات جدید برای حل و فصل این وضع هستند، تصریح کرد: این راهکار خوبی است؛ چون ما نیز دارای پیشنهادهای مشخص هستیم و آمریکایی‌ها نیز دارای پیشنهادهای مشخصی در زمینه چگونگی پیشروی مرحله به مرحله بر اساس شرایط اقدامات متقابل هستند.

لاوروف با بیان اینکه که روسیه و آمریکا به گفت‌وگوها امیدوار هستند، گفت: هدف ما یکسان است و آن رسیدن به وضوح کامل در رابطه با برنامه هسته‌ای ایران و یقین پیدا کردن به این نکته است که برنامه فوق‌الذکر دارای هیچگونه مقیاس نظامی نیست.

چین، دیگر کشور نزدیک به ایران در گروه ۱+۵ هم روز گذشته موضعی مشابه روسیه اتخاذ کرد. به گزارش ایسنا به نقل از شینهوا، ما ژائو شو، معاون وزیر خارجه چین و عضو تیم مذاکره کننده با ایران، پس از ورود به فرودگاه آتاتورک استانبول گفت که پکن از دور جدید مذاکرات انتظار دارد که آغاز خوبی داشته باشد و به طور سازنده و پایدار پیش برود. او افزود: دومین انتظار چین این است که همه کشورهای دخیل در این مذاکرات به یکدیگر احترام بگذارند، نگرانی‌های یکدیگر را تحمل کنند و برای ایجاد یک فضای سازنده برای مذاکرات تلاش کنند. این مقام چینی گفت که آخرین انتظار پکن این است که همه کشورهای دخیل منطقی، انعطاف‌پذیر و عمل‌گرا باشند و سعی کنند از طریق یافتن منافع مشترک با وجود اختلاف‌ نظرات‌شان به نتایج مثبتی دست یابند.

کلینتون: تضمین متقابل می‌دهیم

از سوی دیگر، آمریکا و متحدان غربی‌اش هم از امیدواری‌های خود به دور تازه مذاکرات ایران و ۱+۵ سخن گفته‌اند. هیلاری کلینتون، وزیر خارجه آمریکا حتی گفته است که «ما تضمین می‌دهیم که خواسته‌های جمهوری اسلامی ایران را با دقت بررسی کرده و در حد مقدور عملی کنیم.»

کلینتون که در پایان نشست وزرای خارجه جی۸ ( هشت کشور صنعتی شامل آمریکا، فرانسه، آلمان، انگلیس، روسیه، ژاپن، ایتالیا و کانادا) در واشنگتن با خبرنگاران سخن می‌گفت، تصریح کرد: آمریکا نشانه‌هایی دریافت کرده که حاکی از آن است که جمهوری اسلامی ایران با ایده‌ها و پیشنهادهای تازه‌ای در مذاکرات حاضر خواهد شد.

به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از دویچه‌وله، وزیر خارجه آمریکا تاکید کرد که این کشور خواهان آن است که مقامات جمهوری اسلامی «تعهد کتبی و شفاف» دهند که خیال ساخت سلاح اتمی ندارند. هیلاری کلینتون با تاکید بر آنکه کشورش متوجه است که ایران نیز در قبال دادن چنین تعهداتی، انتظارات و خواسته‌هایی دارد، گفت:«ما تضمین می‌دهیم که خواسته‌های جمهوری اسلامی ایران را با دقت بررسی کرده و در حد مقدور عملی کنیم.»

بااین‌حال کلینتون بار دیگر تاکید کرد که مقامات جمهوری اسلامی ایران باید بدانند پنجره مذاکره و دیپلماسی برای همیشه باز نیست. او گفت: «فکر می‌کنم برای همه و به ویژه کشورهای عضو ۱+۵ روشن است که ما خواهان مذاکره هستیم، با این‌حال جهان برای مدت نامحدودی نمی‌تواند به ایران فرصت دهد تا اقدامات روشن و ملموسی برای رفع نگرانی‌های جهان از برنامه‌ی اتمی خود انجام دهد.»

هیلاری کلینتون با ابراز اینکه کشورش از همین شنبه در نشست استانبول به دنبال حل بحران از طریق دیپلماسی و مذاکره سازنده و مثبت است، تاکید کرد: «مذاکرات را از طریق شفاف و روشن پیش می‌بریم تا بدانیم آیا امکان بالقوه ملموسی برای حل این بحران از طریق دیپلماسی باقی است یا خیر؟» وی با بیان اینکه «ایرانی‌ها وقتی پای میز مذاکرات می‌آیند، باید جدیت خود را اثبات کنند»، گفت: جی ۸ امیدوار است که مذاکرات این هفته در استانبول محیط مناسبی را برای پیشرفت دیپلماتیک با تهران ایجاد کند. علاوه بر کلینتون، وزرای خارجه عضو گروه جی ۸ نیز در بیانیه پایانی نشست خود در واشنگتن از ایران خواستند با گفت‌وگوی «جدی و سازنده» به تعهدات خود برای حل مناقشه هسته‌ای عمل کند.

تاکید مجدد سارکوزی و اوباما بر رویکرد تحریم

در عین حال، دفتر نیکلا سارکوزی، رییس‌جمهور فرانسه روز پنج‌شنبه پس از کنفرانس ویدئویی وی با باراک اوباما، رییس‌جمهور آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کرد: دو رییس‌جمهور از ایران خواستند از فرصت ازسرگیری مذاکرات با شش قدرت جهانی استفاده کرده و وارد مذاکرات جدی شود و همه فعالیت‌های هسته‌ای حساسش را به حالت تعلیق درآورد. به گزارش ایسنا و فارس، در بیانیه‌ای که از سوی دفتر سارکوزی انتشار یافته، آمده است: «رهبران فرانسه و آمریکا بر ادامه اعمال تحریم‌ها علیه شریان اقتصادی جمهوری اسلامی ایران، تا زمانی که ایران به تعهدات بین‌المللی خود پایبندی نشان ندهد و به‌ویژه قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل را جدی نگیرد، تاکید کردند.»

آمانو: مذاکرات مهم و امیدوارکننده است

در رویدادی دیگر یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، موضوع هسته‌ای ایران را خاص و پیچیده توصیف کرد که مدت زمانی طولانی از طرح آن گذشته و حل و فصل آن به همکاری همه طرف‌های ذی‌ربط نیاز دارد. به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از خبرگزاری کویت، وی با اشاره به مذاکرات امروز افزود: این دور گفت‌وگوها که پس از ۱۵ ماه توقف برگزار می‌شود، اهمیتی زیاد دارد و این امید را به وجود آورده است که به نتایجی معین بینجامد به طوری که آژانس را کمک کند مسائل باقی مانده در خصوص موضوع هسته‌ای ایران را حل و فصل کند.

ایران: به گفت‌وگوی جامع متعهد باشید

در موضع مقابل، وزیر خارجه ایران پنج‌شنبه گذشته در مقاله‌ای که در روزنامه آمریکایی واشنگتن پست منتشر شد، ابراز امیدواری کرد که همه کشورهای دخیل در مذاکرات ایران و ۱+۵ نسبت به یک گفت‌وگوی جامع متعهد باشند و «حقیقتا برای برقراری مجدد اعتماد و اطمینان تلاش کنند». به گزارش ایسنا، علی‌اکبر صالحی تاکید کرد: یکی از جنبه‌های کلیدی ورود به مذاکرات بر مبنای اعتماد متقابل این است که نگرانی‌های طرف مقابل را همطراز با نگرانی‌های خود درک کنیم.

برای حل موضوع هسته‌ای، دامنه مذاکرات ایران و ۱+۵ باید جامع باشد. نگرانی‌های هر دو طرف باید مورد توجه قرار گیرد. موضوعات پیچیده‌ای که چندین دهه حل نشده باقی مانده‌اند، نمی‌توانند یک‌شبه حل شوند. یکی از علامت‌های دیگر اعتماد متقابل، تمایل و آمادگی برای دادن و گرفتن بدون پیش‌شرط است. این نوع مقابله به مثل با رویکردهایی که فقط شامل «گرفتن» است، فرق دارد. وی اضافه کرد: اگر هدف از گفت‌وگو تنها جلوگیری از تشدید درگیری‌ها است و نه حل و فصل اختلافات، شک و تردید ادامه خواهد یافت و اعتماد برقرار نخواهد شد.

در هر حال، پنجمین دور مذاکرات ایران و ۱+۵ امروز در حالی در استانبول برگزار خواهد شد که پیش تر طرفین سه دور در ژنو و یک دور نیز در استانبول مذاکره کرده‌اند. آخرین دور مذاکرات (بهمن‌ماه ۸۹ در استانبول) چندان موفقیت‌آمیز نبود، اما به نظر می‌رسد هر دو طرف به مذاکرات امروز و دور بعدی گفت‌وگوها که در بغداد برگزار خواهد شد، خوش بینند.