بیماری و پیشرفت: آیا امید به زندگی باعث افزایش درآمد می‌شود؟

متیو سرولاتی
مترجم: پیمان شمسیان
منبع: وکس
آیا افزایش امید به زندگی موجب بهبود رشد اقتصادی می‌شود؟ مستنداتی که در حال حاضر در مورد رابطه بین امید به زندگی و رشد اقتصادی وجود دارد، در گذر زمان دستخوش تغییر می‌شوند.

این مقاله نشان می‌دهد که بر اساس تحقیقات اخیر طولانی‌تر شدن طول عمر در ابتدا بر روی رشد اقتصادی اثرات منفی دارد، اما زمانی که زاد و ولد کاهش می‌یابد، این اثرات مثبت می‌شوند. به علاوه، امید به زندگی، منجر به افزایش احتمال تغییر در رفتار زاد و ولد جامعه می‌شود.
در بسیاری از کشور‌ها امید به زندگی بالا همراه با درآمد سرانه بالا است؛ اما آیا واقعا افزایش امید به زندگی منجر به افزایش درآمد سرانه می‌شود؟ پاسخ به این پرسش مفاهیم گسترده‌ای را در خود نهفته دارد. حمایت از زیرساخت‌های سلامت، نه تنها روی سلامتی افراد تاثیر می‌گذارد، بلکه موجب بهبود پیشرفت اقتصادی نیز می‌شود.
مدارک ضد و نقیض
در سال‌های اخیر با افزایش آگاهی در مورد مشکلات اقتصادسنجی در شناخت اثرات علی، دوباره این تمایل در میان اقتصاددانان پیدا شده است که در مورد اثرات علی امید به زندگی در پیشرفت اقتصاد به تحقیق و تفحص بپردازند. قسمتی از این تحقیق، همانند کارهای اخیر لورنزن و همکاران (۲۰۰۸)، از تفاوت شرایط آب و هوایی و جغرافیایی کشورهای مختلف برای پیشبرد تحقیق استفاده کرده است و نتایج نشان می‌دهند که بیشتر بودن میزان امید به زندگی منجر به رشد سریع‌تر اقتصادی می‌شود. از طرف دیگر در تحقیقات آسم اوغلو و جانسون (۲۰۰۷)، یک استراتژی جدید شناخت ارائه شده است که بر اساس تفاوت‌های موجود درون یک کشور بنا نهاده شده است. این ابزار شناخت، از پدیده معروف به «گذار همه‌گیر» که بعد از جنگ جهانی دوم منجر به کاهش مرگ و میر ناشی از بیماری‌های واگیردار شد، استفاده کرده است. این تحقیق نشان می‌دهد که افزایش امید به زندگی تاثیر بسیار کمی بر درآمدهای متراکم کشور دارد؛ اما بر افزایش جمعیت و در نتیجه کاهش محسوس در رشد درآمد سرانه، تاثیر بیشتری خواهد داشت. ارائه نتایج این تحقیق و تحقیقات مشابه، باعث داغ شدن بحث اثرات علی امید به زندگی بر رشد اقتصادی و همچنین علل اساسی رشد اقتصادی در بلند مدت، شده است.

آیا تاثیرات در گذر زمان تغییر می‌کنند؟
در عالم تئوری می‌توان گفت که افزایش امید به زندگی ممکن است هم اثرات مثبت بر درآمد سرانه داشته باشد هم اثرات منفی. از یک نظر، این افزایش امید به زندگی می‌تواند از طریق بهبود وضعیت سلامت کارگران، باعث افزایش توان تولیدی منابع موجود در کشور شود و همچنین می‌تواند برای مثال به عنوان مشوقی برای سرمایه‌گذاری‌های بلند‌مدت روی سرمایه انسانی عمل کند. از طرف دیگر، امید به زندگی بیشتر ممکن است منجر به افزایش جمعیت شود که خود در حضور اثرات مالتوسی و تراکم جمعیت (توماس مالتوس روی عوامل مختلفی مانند بیماری و قحطی که روی جمعیت تاثیر می‌گذارند، تحقیق کرده بود. م)، موجب پایین آمدن درآمد سرانه می‌شود. پیش‌بینی نظری دیگری که در آزمایش‌های عملی موجود به آن بها داده نشده بود، بر پایه روش رشد یکپارچه بنا نهاده شده است (برای بررسی بیشتر به گالور ۲۰۰۵ رجوع کنید). این روش با دینامیک غیریکنواخت جمعیت همراه با «گذار جمعیت» مرتبط است. در واقع در تمام کشور‌ها و در تمام دوران، همیشه کاهش مرگ و میر منجر به کاهش زاد و ولد شده است. قبل از شروع گذار زاد و ولد که منجر به کاهش اساسی نرخ تولد‌ها می‌شود، به دلیل کاهش مرگ و میر نرخ رشد جمعیت افزایش خواهد داشت. بعد از شروع گذار زاد و ولد، درست برعکس مورد قبلی، نرخ رشد جمعیت در واکنش به بیشتر شدن نرخ مرگ و میر، کاهش می‌یابد. در این صورت کفه ترازو در سمت اثرات مثبت افزایش طول عمر، مانند استفاده بیشتر از سرمایه انسانی، نسبت به کاهش زاد و ولد سنگینی می‌کند.
با توجه به این نظریات اثرات امید به زندگی ممکن است قبل از گذار منفی باشد، اما هیچ دلیلی وجود ندارد که انتظار برود که بعد از شروع گذار و کاهش زاد و ولد، اتفاقات قابل پیش‌بینی و قطعی بیفتد. تحقیقات عملی موجود در مورد اثرات علی امید به زندگی بر رشد اقتصادی، روی مشکل شناخت اقتصادسنجی در یک چارچوب رشد خطی تمرکز می‌کند، در نتیجه به نوعی امکان وجود اثرات غیر قابل تغییر را که به حالت وضعیت گذار جمعیتی وابسته هستند، کنار می‌گذارد. در تحقیقاتی که اخیرا انجام گرفته است (کارولاتی و سوند a۲۰۱۱) ما به بررسی اثرات علی امید به زندگی بر رشد اقتصادی پرداختیم و برای این کار، به طور همزمان به اثرات بالقوه غیریکنواخت امید به زندگی که ممکن است وابسته به توسعه جمعیتی باشند، اجازه دادیم تا در فرآیند تحقیق دخیل باشند. با استفاده از اطلاعات و همچنین استراتژی مشابه تحقیق آسم اغلو و جانسون (۲۰۰۷) به عنوان پایه و مبنای تحقیق، ما چارچوب تحقیقی آنها را با در نظر گرفتن اینکه آیا یک کشور گذار جمعیتی را قبل از سال ۱۹۴۰ تجربه کرده است یا خیر، گسترش دادیم.
شکل تغییرات نمایی امید به زندگی افرادی را که بین سال‌های ۱۹۴۰ تا ۱۹۸۰ متولد شده‌اند، نسبت به تغییرات نمایی GDP سرانه در‌‌ همان سال‌ها، نشان می‌دهد. رابطه کلی، همان‌طور که در تحقیق آسم اوغلو و جانسون نشان داده شده بود، منفی است.
در هر صورت تمایز قائل شدن بین کشورهایی که در سال ۱۹۴۰ هنوز وارد مرحله گذار زاد و ولد نشده‌اند (کشورهای پیشا-گذار) و کشورهایی که زاد و ولد در آنها در حال حاضر رو به کاهش است (کشورهای پساگذار)، نشان می‌دهد که این اثر منفی کلی در واقع عدم تجانس اساسی موجود بین این دو نمونه را می‌‌پوشاند. در حالی که کشورهای پیشاگذار بین امید به زندگی و رشد اقتصادی رابطه منفی را نشان می‌دهند، این رابطه برای کشورهای پساگذار مثبت است. نتایج به دست آمده از بررسی تحقیقات مختلف (با استفاده کم و و بیش از مدل‌های تعاملی) نشان می‌دهد که سطح توسعه جمعیتی در کشورهایی که افزایش امید به زندگی را تجربه کرده‌اند، تاثیر بسیار بدی بر رشد اقتصادی دارد.
اثر افزایش امید به زندگی در کشورهایی که از لحاظ ج معیت‌شناختی توسعه نیافته هستند و افزایش امید به زندگی در آنها منجر به افزایش نرخ رشد جمعیت می‌شود، منفی است، اگر چه مقدار این تاثیرگذاری کم است. برای کشورهایی که گذار جمعیتی را پشت سر گذاشته‌اند، اثر افزایش امید به زندگی مثبت است. بررسی‌ها همچنین نشان می‌دهد که افزایش امید به زندگی ممکن است به صورت غیر مستقیم از طریق افزایش احتمال اینکه یک کشور گذار مرگ و میر را نیز تجربه کند، اثر مثبتی بر رشد داشته باشد. به علاوه، ما در به دست آوردن این نتایج از هیچ استراتژی شناخت خاصی استفاده نکردیم، این نتایج با استفاده از روش کمترین مربعات خطی و دیگر ابزار‌ها مانند آنچه لورنز (۲۰۰۸) در تحقیقاتش استفاده کرد، به دست آمده‌اند. در تحقیق قبلی (کاروالتی و سوند ۲۰۱۱b) ما با استفاده از بررسی مدل‌های ترکیبی متناهی انعطاف‌پذیر‌تر که به ما اجازه می‌دادند تا اثر غیریکنواخت امید به زندگی را در دو رژیم غیر فعال (پیشاگذار و پساگذار) بدون اینکه به دسته‌بندی کشور‌ها نیازی داشته باشیم، آزمایش کنیم، به مستندسازی الگو‌ها پرداختیم. نتایج یکی از تحقیقاتی که اخیرا انجام گرفته است (کاروالتی و سوند ۲۰۱۲) تحقیقات قبلی را کامل می‌کند. به این صورت که نشان می‌دهد اثرات مثبت امید به زندگی در کشورهایی که گذار جمعیتی را پشت سر گذاشته‌اند ممکن است به دلیل استفاده بیشتر از سرمایه انسانی و همچنین کاهش محسوس در نرخ زاد و ولد باشد.

پیشنهادهایی برای محققان و سیاست‌گذاران
تحقیقات ما نشان می‌دهد که تاثیر افزایش امید به زندگی در یک کشور به وضعیت گذار جمعیتی آن کشور وابسته است. بهبود وضعیت سلامت افراد در کشورهایی که گذار زاد و ولد هنوز به طور کامل اتفاق نیفتاده است، ممکن است از طریق افزایش جمعیت، روی رشد اقتصادی اثرات منفی بر جای بگذارد. در حالی که بهبود وضعیت سلامت افراد در کشورهایی که گذار زاد و ولد را پشت سر گذاشته‌اند، اثرات مثبتی بر جای خواهد گذاشت. به علاوه، افزایش امید به زندگی احتمال اینکه گذار زاد و ولد اتفاق بیفتد را افزایش می‌دهد. این نتایج و دستاورد‌ها می‌توانند برای سیاست‌گذاری عمومی و جمعیتی بسیار مثمر ثمر واقع شوند.
از دید اجرایی، ممکن است درک اثر واقعی افزایش امید به زندگی، در حضور اثرات غیریکنواخت، مشکل باشد و باعث انحراف شود. نتایج به دست آمده از مستندات موجود در ابعاد گسترده نشان می‌دهند که این نتایج طبق بررسی ترکیبات مختلف نمونه‌ها در کشورهای مختلف که در مراحل مختلف توسعه جمعیتی خود قرار دارند، به دست آمده‌اند، نه همان‌طور که در گذشته پیشنهاد شده بود، با استفاده از استراتژی‌های شناخت متفاوت.