محمدحسین رحمتی*

این ستون مثال‌هایی ساده‌ از کاربرد آموزه‌های اقتصاد در زندگی روزمره است و نشان می‌دهد که در هر رویدادی استفاده از مفاهیم اقتصادی به فهم بهتر مساله کمک می‌کند. تقریبا همه می‌دانند که رتبه‌های بر‌تر کنکور رشته‌هایی مانند برق و مکانیک در دانشگاه شریف یا تهران را برای ادامه تحصیل انتخاب می‌کنند. تا به حال از خود پرسیده‌اید چرا؟ این افراد می‌توانند مثلا رشته صنایع در یک دانشگاه شهرستانی را انتخاب کنند. دلیل اصلی سرمایه انسانی بیشتری است که این رتبه‌های بر‌تر در چنین رشته‌هایی نسبت به بقیه رشته‌ها می‌توانند بیندوزند. وقتی از اساتید بهتر، برنامه آموزشی منظم‌تر، آزمایشگاه‌های مجهز‌تر و محیط رقابتی‌تر به عنوان مزیت این دانشکده‌ها صحبت می‌کنیم، به زبان غیراقتصادی می‌گوییم که فرد می‌تواند سرمایه انسانی بیشتری بیندوزد. سرمایه انسانی بیشتر منجر به درآمد آتی بیشتر می‌شود، البته این سرمایه انسانی می‌تواند به فرد کمک کند تا با کمی تلاش بیشتر در دوره کار‌شناسی، پذیرش‌های بهتری برای دوره دکترا از دانشگاه‌های خارجی بگیرد.

این اصل در تمام مقاطع و در تمام کشور‌ها برقرار است. به عنوان مثال برخی فارغ‌التحصیلان بر‌تر دانشکده‌های مهندسی تحصیل در دانشکده کار‌شناسی ارشد مدیریت و اقتصاد دانشگاه شریف را به عنوان ادامه فعالیت علمی خود انتخاب می‌کنند. این دانشجویان انتظار دارند در رشته اقتصاد یا MBA درس‌هایی بیاموزند که برای آینده کاریشان بیشتر مفید باشد. مثال دیگر رشته‌های محبوب در میان برگزیدگان کنکور در کشور ترکیه یا چین است. این کشور‌ها از لحاظ صنعتی پیشرفته‌تر از ایران هستند و تقاضای نیروی کار در بازار از مهندسی سخت به علوم نرم‌تر منتقل شده است، بنابراین دور از انتظار نیست که بشنویم مهندسی صنایع در کنار فایننس از بالا‌ترین رشته‌های مورد علاقه برگزیدگان کنکور است. مثال دیگر در آمریکا است که بهترین دانش‌آموزان آمریکایی تصمیم می‌گیرند در رشته‌های حقوق، فایننس و اقتصاد ادامه تحصیل بدهند. سوال: رشته‌های بر‌تر دانشگاهی همواره ثابت نبوده است. مثلا انتظار دارید در سال‌های پس از جنگ چه رشته‌هایی تقاضای تحصیل بیشتری پیدا کنند؟ یا فکر می‌کنید در کشوری مانند کره‌جنوبی که صنعت دریایی پیشرفته‌ای در سطح جهانی دارد چه رشته‌ای بسیار محبوب است؟

*دانشجوی دکترای اقتصاد دانشگاه آستین

Mh.rahmati@gmail.com