دنیای اقتصاد:‌آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد نرخ تورم تولید‌کننده سه رکورد افزایشی را ثبت کرده است: نرخ تورم ماهانه با ثبت رقم ۷/ ۱ به بیشترین مقدار طی ۸ ماه اخیر، نرخ تورم نقطه به نقطه تولید‌کننده با ثبت رقم ۱۰ درصد به بیشترین مقدار طی دو سال و نیم اخیر و نرخ تورم متوسط با ثبت رقم ۶/ ۷ درصد به بیشترین سطح طی یک سال و ۹ ماه اخیر رسیده است. افزایش نرخ تورم تولید‌کننده می‌تواند دو اثر متفاوت در نرخ تورم اقتصاد داشته باشد، پیش‌بینی اثرگذاری افزایشی بر نرخ تورم در ماه آینده و افزایش تقاضا و رونق در بخش صنعت دو علامت متفاوت از نرخ تورم پیش‌نگر است.

رابطه تورم تولید‌کننده و مصرف‌کننده

شاخص بهای تولیدکننده شاخصی است که به نوعی بیانگر قیمت کالاها در مبدا تولید است. کالاهایی که بین تولیدکنندگان رد و بدل می‌شوند. شاخص مذکور برای سرمایه‌گذاران، صاحبان صنایع و سیاست‌گذاران اقتصادی می‌تواند شامل اطلاعات مفیدی باشد. در ادبیات اقتصادی نیز از این شاخص به‌عنوان یک شاخص پیش‌نگر یاد می‌شود. کارشناسان اقتصادی معتقدند هر افزایش یا کاهش قیمت در شاخص بهای تولیدکننده می‌تواند با یک وقفه زمانی در شاخص بهای مصرف‌کننده نیز مشاهده شود. از این رو می‌توان از این شاخص به‌عنوان حسگر شاخص بهای مصرف‌کننده یا با عنوان تورم پیش‌نگر استفاده کرد. هرچند از نظر تحلیلگران اقتصادی تاثیرپذیری شاخص بهای مصرف‌کننده از شاخص بهای تولیدکننده با توجه به عوامل موثر در هر اقتصاد متفاوت است. اما در هر حال برخی مطالعات نشان می‌دهد به دلیل اینکه در شاخص بهای تولیدکننده و مصرف‌کننده، کالا و خدمات مورد محاسبه دارای اشتراکات زیادی است، بنابراین تاثیر آنی تورم تولیدکننده بر مصرف‌کننده بیشتر از اثر آن با وقفه زمانی است، هرچند می‌توان اثر آن را با یک یا دو وقفه زمانی نیز مشاهده کرد. بنابر این شاید بتوان شاخص بهای تولیدکننده را به‌عنوان نقشه راه شاخص بهای مصرف‌کننده تعبیر کرد.

رکوردزنی 8 ماهه تورم ماهانه

بانک مرکزی جدیدترین آمارهای مربوط به نرخ تورم تولید‌کننده را منتشر کرد. بر اساس این آمار شاخص بهای تولید‌کننده در مرداد ماه به رقم ۸/ ۲۴۳ رسیده است. بر این اساس نرخ تورم ماهانه شاخص تولید‌کننده در مرداد ماه به ۷/ ۱ درصد رسیده است. این رقم در تیر ماه سال جاری معادل ۱/ ۱ درصد بوده است. تورم ۷/ ۱ درصدی در مرداد ماه از آذر سال گذشته که در آن ماه تورم ماهانه معادل ۲ درصد ثبت شد، بیشترین نرخ تورمی بوده است. این روند در حالی است که در سه ماه نخست سال جاری نرخ تورم ماهانه از ۴/ ۰ درصد بیشتر گزارش نشد. بنابراین آمارها نشان می‌دهد که تحرک قیمتی در کالا و خدمات تولیدی در سه ماه دوم سال جاری نسبت به سه ماه نخست بیشتر بوده است.

خروج از محدوده تک‌رقمی

بررسی‌ها نشان می‌دهد روند صعودی نرخ تورم، در نرخ تورم ماهانه نیز مشاهده می‌شود و در حقیقت نرخ تورم تولید‌کننده تغییر مسیر داده است. مطابق این بررسی‌ها، نرخ تورم نقطه به نقطه در مرداد ماه از محدوده تک‌رقمی خارج شده و به ۱۰ درصد رسیده است. آخرین باری که نرخ تورم نقطه به نقطه تولید‌کننده در محدوده دورقمی قرار داشت در اسفند سال ۱۳۹۳ بود و بنابراین نرخ تورم نقطه به نقطه تولید‌کننده در مرداد ماه بیشترین رقم طی ۲ سال و نیم گذشته بوده است.

این روند باعث شده نرخ تورم «متوسط» شاخص بهای تولید‌کننده نیز در مسیر صعودی قرار گیرد. بر اساس آمارهای بانک مرکزی نرخ تورم متوسط شاخص بهای تولید‌کننده در مرداد ماه به ۶/ ۷ درصد رسیده است. این رقم در تیر ماه معادل ۷ درصد بود. روند افزایشی تورم متوسط تولید‌کننده در مرداد باعث شد این نرخ از آذر ماه سال ۱۳۹۴ بالاترین رقم باشد. کمترین رقم نرخ تورم متوسط تولید‌کننده در این مدت در شهریور ماه سال ۱۳۹۵ ثبت شد، اما پس از آن نرخ تورم متوسط در مسیر صعودی قرار گرفت و در حال حاضر به بیشترین سطح در مرداد ماه رسیده است. تداوم این روند در شاخص بهای تولید‌کننده باعث خواهد شد که نرخ تورم متوسط نیز به سطح دورقمی بازگردد.

بانک مرکزی آمارهای تغییرات نرخ تورم را در گروه‌ها نیز مشخص کرده است. مهم‌ترین گروه در این بخش، گروه صنعت است که نیمی از وزن شاخص بهای تولید‌کننده را در اختیار دارد. آمارها نشان می‌دهد نرخ تورم ماهانه این گروه در مرداد ماه معادل ۹/ ۱ درصد بوده است که این رقم از بهمن ماه سال قبل بیشترین رقم بوده. همچنین نرخ تورم نقطه به نقطه بخش صنعت به ۱/ ۱۰‌درصد رسیده است.

دو علامت از نرخ تورم تولید‌کننده

با روند صعودی نرخ تورم تولید‌کننده و افزایش نرخ تورم در بخش صنعت می‌توان به دو نکته پی برد: نخست اینکه با توجه به تغییر مسیر نرخ تورم تولید‌کننده، این موضوع یک فشار را به تورم مصرف‌کننده خواهد آورد و از این رو می‌توان شاهد این موضوع بود که این روند نرخ تورم را افزایش دهد، این موضوع در کنار کاهش نرخ سود بانکی، باعث خواهد شد که در نیمه دوم مسیر تورم تغییر یابد. بر اساس آمارهای بانک مرکزی در ۵ ماه نخست سال جاری نرخ تورم نقطه به نقطه مصرف‌کننده کاهشی بوده و این رقم از سطح ۱۲ درصد در ابتدای سال جاری به حدود ۸درصد در مرداد ماه کاهش یافته است. بنابراین در مجموع می‌توان یک فشار افزایشی برای نرخ تورم مصرف‌کننده متصور شد. اما افزایش نرخ تورم تولید‌کننده که به دلیل افزایش سطح قیمت‌های بخش صنعت باشد می‌تواند یک علامت مثبت برای بهبود رونق در این بخش باشد. تورم مثبت در این بخش نشان می‌دهد که پتانسیل افزایش قیمت و تقاضا برای تهیه کالاها حتی در صورت افزایش قیمت وجود دارد.

به گفته کارشناسان، تا وقتی که تورم مصرف‌کننده بیشتر از تورم تولیدکننده باشد، هزینه‌های بنگاه نسبت به درآمدهایش شتاب بیشتری پیدا می‌کند، چون بنگاه ناچار است دستمزد کارگر را با دستور دولت حداقل به اندازه تورم مصرف‌کننده بالا ببرد در حالی‌که رشد قیمت محصولش فقط به اندازه تورم تولیدکننده (و حتی کمتر از آن) است. این اتفاق حاشیه سود بنگاه را کاهش داده و ممکن است فعالیت اقتصادی بنگاه از حیز انتفاع خارج شود که اگر چنین اتفاقی بیفتد می‌تواند بر عمق رکود فعلی بیفزاید، اما هرچه شکاف موجود بین تورم مصرف‌کننده و تولیدکننده کمتر شود و تورم مصرف‌کننده با شتاب بیشتری به دنبال تورم تولیدکننده حرکت کند، از احتمال تشدید رکود کاسته می‌شود.

تجربه دنیا وجود یک تورم مثبت حداقلی را مقبول‌تر از تورم منفی (Deflation) می‌داند. مثلا بانک مرکزی اروپا (ECB) تورم خود را در سطح ۲درصد هدف‌گذاری کرده و بانک مرکزی ژاپن نیز مدت‌ها است می‌کوشد به تورم مثبت دست پیدا کند؛ بنابراین اگر کاهش تورم تولیدکننده به ویژه در بخش صنعت کاهشی و به سطح منفی برسد، این روند نشانه رکود است. از سوی دیگر، افزایش تورم تولیدکننده در یک سطح محدود می‌تواند یک نشانه مثبت تلقی شود.

مخابره پیام رونق همراه با تورم