ادغام سه معاونت دستگاه دیپلماسی

دنیای اقتصاد: در ادامه اظهارنظرها درخصوص تغییر ساختار وزارت امورخارجه، محمدجواد ظریف با بیان اینکه در برنامه خود دو اولویت را به‌عنوان دو ابراولویت به مجلس تقدیم کردیم؛ گفت یکی از این اولویت‌ها روابط با همسایگان و دیگری دیپلماسی اقتصاد مقاومتی است. همزمان بهرام قاسمی سخنگوی وزارت‌خارجه نیز از ادغام سه معاونت عربی-آفریقا، اروپا-آمریکا و آسیا-اقیانوسیه و تشکیل معاونت سیاسی خبر داد. به‌نظر می‌رسد با اعمال این تغییرات در ساختار وزارت‌خارجه، جهت‌گیری این دستگاه به سمت بهره‌گیری بیشتر از مزایای برجام و تنش زدایی با همسایگان پیش رود.

در همین خصوص وزیر امورخارجه با حضور در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دو سیما به تشریح اولویت‌های سیاست خارجی دولت دوازدهم پرداخت و گفت: «همان‌طور که آقای رئیس‌جمهور هم اعلام کردند، یک اولویتی که دستگاه سیاست خارجی دنبال خواهد کرد بحث حفظ برجام و جلوگیری از بدعهدی‌های آمریکاست.» محمدجواد ظریف افزود: «همان‌طور که قبلا هم گفتیم ما نباید اجازه دهیم که آمریکا برجام را به هزینه ایران نقض کند و این سیاستی است که از ابتدای روز اجرایی شدن برجام و با علم به بدعهدی‌های آمریکا دنبال کردیم و حتی در مذاکرات برجام هم با بی‌اعتمادی به آمریکا، برجام تدوین شده و زمینه‌ها و مقررات لازم برای تهیه مقابله دیده شده است. بنابراین این موضوع یکی از اولویت‌هایی است که در دولت قبل دنبال شد و در این دولت هم دنبال خواهد شد.» او با اشاره به اینکه ایالات متحده آمریکا از تعهدات خود سرپیچی می‌کند، افزود: «ما باید علیه آمریکا به‌خاطر بدعهدی‌هایش اجماع‌سازی جهانی ایجاد کنیم، آمریکا از سر لطف به برجام رو نیاورده بود؛ چراکه راه‌های مختلف را انجام داده و ناکام شده بود. بنابراین مجبور شد به پای میز مذاکره بیاید.»

دو ابراولویت

وزیر امورخارجه با بیان اینکه در برنامه خود دو ابر اولویت را خدمت مجلس ارائه کردیم گفت: «یکی از این اولویت‌ها روابط با همسایگان و دیگری دیپلماسی اقتصاد مقاومتی است.» ظریف تاکید کرد: «در حوزه روابط با همسایگان متاسفانه ما در منطقه‌ای به سر می‌بریم که هم اکنون مهد آشوب‌ها، ناملایمات سیاست‌های غلط منطقه، مداخلات خطرناک خارجی و اوج گرفتن افراطی‌گری حمایت شده از سوی برخی کشورهای داخل منطقه و هم از سوی کشورهای خارجی است.»

ظریف افزود: «ابر اولویت دوم ما بحث دیپلماسی اقتصادی است، در دولت یازدهم هم بنده در زمان کسب رای اعتماد برای دولت یازدهم اعلام کردم که تلاش خواهم کرد سیاست خارجی هزینه‌ای برای توسعه کشور نباشد، بلکه تلاش کند به توسعه کشور کمک کند، ما در گذشته به‌خاطر فشارهایی که از سوی قدرت‌های سلطه‌گر تحمل کردیم و به خاطر تحریم‌ها، سیاست خارجی نمی‌توانست به توسعه کشور کمک کند، بلکه از توسعه کشور هزینه سیاست خارجی را می‌کردیم و به همین دلیل هم با تورم و نرخ رشد منفی مواجه بودیم.»

فلسفه ایجاد معاونت اقتصادی

وزیر امورخارجه در رابطه با فلسفه ایجاد معاونت اقتصادی در وزارت‌خارجه نیز بیان کرد: «ساختار وزارت‌خارجه، چندین بار در طول سال‌های پس از انقلاب دستخوش تغییر شده و ما طبق قانون موظف هستیم که ساختار وزارت‌خارجه را کوچک کنیم و درحال انجام این اقدام هستیم که خود را با مقررات قانونی مخصوصا قوانین برنامه پنجم و ششم تطبیق دهیم.» او افزود: «همچنین همزمان نیاز بود ما یک تمرکز اقتصادی بدهیم؛ البته وزارت‌خارجه متوجه نقش اقتصادی خود بوده و متوجه بوده که باید تلاش‌های بخش‌خصوصی و دولتی را در حوزه خارجی تسهیل کند؛ اما برای اینکه یک تبلور بیشتر و تمرکز بیشتری به این تلاش‌ها داده شود و سفارتخانه‌‌های ما و همین‌طور مرکز در وزارت امورخارجه بیشتر توجه کند به نقشی که دیپلماسی باید در حوزه کمک به توسعه و پیشرفت اقتصادی کشور داشته باشد، تصمیم گرفتیم ضمن اینکه سه معاونت منطقه‌ای را حذف می‌کنیم و یک معاونت سیاسی ایجاد می‌کنیم، یک معاونت اقتصادی هم ایجاد کنیم تا ادارات کل منطقه‌ای و سفارتخانه‌‌های ما موظف باشند با هر دو معاونت کار کنند؛ ضمن آنکه ما آن تمرکز و توجه سیاسی و امنیتی که وظیفه ذاتی هر وزارت‌خارجه‌ای در هرجای دنیاست آن را حفظ می‌کنیم؛ یک تمرکز دیگری اضافه می‌کنیم و سفارتخانه‌ها و ادارات کل منطقه‌ای ما همزمان که باید به معاونت سیاسی وزارت‌خارجه پاسخگو باشند به معاونت اقتصادی نیز پاسخگو باشند.»

ظریف در ادامه درخصوص جزئیات تشکیل معاونت اقتصادی نیز گفت: «در ذیل معاونت اقتصادی نیز قصد داریم حوزه‌هایی را که از نظر اقتصاد مقاومتی مورد توجه بوده به شکل ادارات کل و مدیریت‌هایی که آنجا داریم برجسته کنیم یعنی ما در سه حوزه صادرات و در سه حوزه واردات تمرکز خواهیم کرد؛ صادرات کالای غیرنفتی، صادرات خدمات فنی و مهندسی که این دو حوزه برای اشتغال ما ضروری خواهد بود و همین‌طور صادرات نیروی کار، زمانی‌که نیروی کار اضافی در کشور داریم، این سه حوزه صادرات را باید با جدیت دنبال کنیم تا از این طریق ایران در زنجیره ارزش جهانی قرار گیرد که نه تنها به تولید و اشتغال داخلی کمک کند، بلکه مانعی باشد که بخواهند جمهوری اسلامی را مجددا تحریم کنند.» وزیر امورخارجه در ادامه با اشاره به اینکه برخی از دوستان ما نسبت به همکارانم در وزارت امورخارجه کم‌لطفی می‌کنند ادامه داد: «وزارت امورخارجه به دلیل شرایط بین‌المللی و منطقه‌ای در طول ۴۰ سال گذشته بیشتر جهت‌گیری سیاسی امنیتی و کمتر جهت‌گیری اقتصادی داشته است بنابراین باید این جهت‌گیری را در وزارت امورخارجه تقویت کرد.» ظریف تصریح کرد: «نکته دیگری که در وزارت‌خارجه وجود دارد این است که بتوانیم از توانمندی سایر دستگاه‌ها هم در بخش دولتی و هم خصوصی مانند اتاق بازرگانی در بحث اقتصادی استفاده کنیم، وزارت امورخارجه متولی اصلی برای روابط خارجی است.»

اولویت‌های سیاست خارجی در منطقه

وزیر امورخارجه درخصوص پیشبرد اهداف سیاست خارجی در منطقه نیز اظهار کرد: «در این رابطه ما چند نیاز داریم، یکی گسترش همکاری‌های همه جانبه است، بهترین بازارهای ما در همین منطقه هستند، برای بخش‌خصوصی که بتوانند تولید اشتغال‌زا داشته باشند، همان اهدافی که مقام معظم رهبری به‌صورت ویژه برای امسال مطرح کردند و امروز هم آقای رئیس‌جمهوری گفتند که هدف اصلی دولت اشتغال است، برای چنین اشتغالی تولید‌مان باید بازارهای صادراتی خارج از کشور را داشته باشد و فقط معطوف به بازارها و نیازهای داخلی کشور نباشد تا بتوانیم اشتغال لازم را ایجاد کنیم.» ظریف تاکید کرد: «متاسفانه در منطقه ما، یکی، دو کشور هستند که سیاست خارجی خود و شاید هم حل مشکلات داخلی خود را در گرو داشتن تنش و تشنج می‌بینند، بنابراین باید تلاش کنیم در این منطقه که از زمان تجاوز صدام علیه جمهوری اسلامی ایران، روی آرامش به خود ندیده، همان سیاستی که آن زمان جمهوری اسلامی ایران مطرح کرد و آن ایجاد سازوکارهای گفت‌وگو و امنیت منطقه‌ای بود مجددا هم این سازوکارها را دنبال کرده و بر آن متمرکز شویم، البته موانعی هم وجود دارد که باید این موانع را با هماهنگی رفع کنیم.»

ماندگاری معاونت‌های کنسولی و حقوقی، بین‌المللی

در ادامه بحث و اظهارنظرها درخصوص تغییرات در ساختار دستگاه دیپلماسی، بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امورخارجه در نشست هفتگی با خبرنگاران در ارتباط با چارت جدید وزارت‌خارجه گفت: «با استفاده از تجارب گذشته و نیازهای کنونی و اولویت‌هایی که ایجاد شده تغییراتی در چارت وزارت‌خارجه ایجاد شده است.» او با بیان اینکه براساس این تغییرات سه معاونت منطقه‌ای اروپا و آمریکا، آسیا و اقیانوسیه و خاورمیانه و شمال آفریقا در قالب یک معاونت سیاسی فعالیت می‌کنند، تاکید کرد: «این معاونت به همراه معاونت دیپلماسی اقتصادی مجموعه ادارات کلی که در حوزه دو جانبه کار می‌کنند را مدیریت می‌کنند.» این مقام مسوول در وزارت‌خارجه با بیان اینکه معاونت بین‌المللی و حقوقی در جای خود فعالیت خواهد کرد و البته یک بخش از این معاونت جدا می‌شود، گفت: «معاونت کنسولی نیز براساس شرح وظایفش ادامه فعالیت خواهد داد. البته ممکن است تغییراتی در نام آن ایجاد شود.» او ادامه داد: «دو مرکز سخنگو و دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای و همچنین مرکز آموزش و پژوهش با تغییراتی به روند فعالیت خود ادامه می‌دهند. معاونت اداری نیز مانند قبل مشغول به کار خواهد بود.» او با اشاره به اهمیت موضوع ایرانیان خارج از کشور گفت: «در ساختاربندی جدید وزارت امورخارجه به این موضوع توجه شده و فکر می‌کنم در این بخش شاهد اقدامات جدیدی خواهیم بود.» سخنگوی وزارت‌خارجه در مورد اقدامات این وزارتخانه برای حفاظت از برجام در برابر بدعهدی آمریکایی‌ها تاکید کرد: «همان‌طور که آقای رئیس‌جمهور و وزیر محترم خارجه مطرح کردند، یکی از مهم‌ترین اولویت‌های ما در دولت دوازدهم حمایت و حفاظت از برجام و دستاوردهای آن است و ما این موضوع را به طرق و شیوه‌های مختلف پیگیری می‌کنیم. برجام یک قرارداد بین‌المللی و چندجانبه است و کشورهای مهم دنیا حامی آن هستند و امیدواریم با تفاهم و توافق بین‌المللی از برجام و دستاوردهای آن به‌خوبی حفاظت کنیم.» قاسمی همچنین با تاکید بر اینکه مسوولیت وزارت‌خارجه تصدیگری در حوزه‌های اقتصادی نیست تصریح کرد: «ما تسهیل‌کننده و هماهنگ‌کننده همکاری‌های اقتصادی و بازرگانی خارجی هستیم.»