کامران کرمی

از زمان تاسیس سلطان نشین عمان در سال ۱۹۷۰ تاکنون، راهبرد این کشور در صحنه پرآشوب منطقه‌ای، سیاست توازن و تعادل میان بازیگران محافظه‌کار و تجدیدنظرطلب بوده است. از مجرای ایفای چنین نقشی، مسقط توانسته است، علاوه بر تامین منافع ملی، به اعتبار و پرستیژ خود نیز بیفزاید. روابط ویژه با ایران در زمانی که میان دولت‌های شورای همکاری خلیج‌فارس، به‌خصوص عربستان سعودی با ایران نوعی از تنش حکمفرما بوده، به یکی از موفقیت‌های این کشور تبدیل شده است. در یک سال اخیر و پس از تشکیل ائتلاف نظامی اسلامی ضدتروریسم از سوی عربستان که در یک ماه اخیر عمان نیز به آن پیوست، این سوال پیش آمده است که اهداف مسقط از پیوستن به ائتلاف سعودی چیست؟ چرایی پیوستن سلطان‌نشین عمان را باید در سه متغیر زیر جست‌وجو کرد:

　

1. بهبود روابط با عربستان

ناظران معتقدند که پیوستن عمان در راستای بهبود روابط با عربستان صورت می‌گیرد. پادشاه عربستان سعودی ماه‌ گذشته در طول سفر دوره‌ای به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به کشور عمان سفر نکرد. کارشناسان این موضوع را به‌عنوان یک اقدام اعتراض‌آمیز از سوی عربستان سعودی نسبت به مواضع سیاسی عمان برشمردند. بلافاصله با پیوستن عمان به ائتلاف، منابع خبری از سفر محمدبن سلمان به عمان در هفته‌های آینده خبر داده و تاکید کردند زمینه‌سازی برای سفر آتی ملک‌سلمان به عمان نیز از دیگر اهداف این سفر خواهد بود.

2. تغییر در جهت‌گیری سیاست خارجی

دلیل دیگری که برای این اقدام عمان بیان شده است، به فشار حلقه نزدیک به عربستان و معتقد به ایفای نقش جدید و فعال‌تر از سوی عمان برمی‌گردد. به‌خصوص با بیماری حاد سلطان قابوس بن‌سعید، زمزمه‌ها برای تغییر در برخی از الگوهای رفتار سیاست خارجی عمان به گوش می‌رسد.

3. توصیه انگلیس

ارتباطات نزدیک عمان با انگلیس که همواره از سوی دو کشور مورد تاکید قرار گرفته و مجددا در سفر منطقه‌ای ترزا‌می ‌نخست‌وزیر بریتانیا به منطقه خلیج‌فارس مورد تاکید قرار گرفت، باعث شده تا انگلیسی‌ها در این سفر بر مقامات مسقط فشار آورده و آنها را متمایل به همراهی در ائتلاف نظامی اسلامی کنند. به‌خصوص با گسترش ناتو به سمت خلیج‌فارس، ایفای نقش جدی از سوی بازیگران شورای همکاری خواسته غرب بوده و خواهد بود.

اما به‌نظر می‌رسد که پیوستن عمان به ائتلاف عربستان اگرچه می‌تواند منجر به نزدیکی دو کشور به یکدیگر شود، اما همچنان نگاه عمان به تحولات پیرامونی مبتنی بر سیاست توازن و تعادل است به‌خصوص که ایفای نقش در مبارزه با تروریسم منافاتی با بنیادهای سیاست خارجی عمان ندارد و در چارچوب منافعی که برای این کشور دارد، قابل ارزیابی است. بنابراین نمی‌توان این اقدام مسقط را تجدیدنظر در سیاست سنتی آن به‌خصوص در قبال ایران دانست.