بهشتی‌پور در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» مطرح کرد
پیامدهای نزدیکی آمریکا و روسیه برای ایران
سعیده‌سادات فهری: حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل روسیه در گفت‌وگو با روزنامه «دنیای اقتصاد» درباره تاثیر نزدیکی احتمالی دولت آینده آمریکا به روسیه بر روابط تهران و مسکو گفت درخصوص روابط ایران با روسیه همواره یکسری تحلیل‌های کلیشه‌ای ارائه می‌شود مبنی بر اینکه اگر مسکو به واشنگتن نزدیک شود، این به مفهوم دور شدن روسیه از ایران است؛ در مقابل اگر روسیه با کاخ سفید اختلاف پیدا کند این مساله به نفع ایران خواهد بود. بهشتی‌پور با اشاره به اینکه چنین تحلیل‌هایی اشتباه است، تاکید کرد رفتار دولت‌ها همواره براساس منافع‌شان شکل می‌گیرد.
سعیده‌سادات فهری: حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل روسیه در گفت‌وگو با روزنامه «دنیای اقتصاد» درباره تاثیر نزدیکی احتمالی دولت آینده آمریکا به روسیه بر روابط تهران و مسکو گفت درخصوص روابط ایران با روسیه همواره یکسری تحلیل‌های کلیشه‌ای ارائه می‌شود مبنی بر اینکه اگر مسکو به واشنگتن نزدیک شود، این به مفهوم دور شدن روسیه از ایران است؛ در مقابل اگر روسیه با کاخ سفید اختلاف پیدا کند این مساله به نفع ایران خواهد بود. بهشتی‌پور با اشاره به اینکه چنین تحلیل‌هایی اشتباه است، تاکید کرد رفتار دولت‌ها همواره براساس منافع‌شان شکل می‌گیرد. این کارشناس به این موضوع که در سه سال اخیر روابط تهران و مسکو در حوزه‌های مختلف گسترش یافته است و پیش‌تر فقط جنبه‌های دفاعی و امنیتی را شامل می‌شد اما امروز به سمت مسائل اقتصادی و تجاری در حال پیشروی است، اشاره کرد و افزود: «زمانی که منافع دو کشور به یکدیگر گره می‌خورد، امکان نادیده گرفته شدن یک کشور توسط دیگری کاهش می‌یابد.» در ادامه متن گفت‌وگوی «دنیای اقتصاد» را با این کارشناس می‌خوانید:
بعد از انتخاب دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور ایالات‌متحده آمریکا و شعارهای او در حمایت از روسیه و همچنین معرفی رکس تیلرسون با مواضع نزدیک به مسکو به‌عنوان گزینه وزارت خارجه، این بحث مطرح شده که در دوره ترامپ، روابط روسیه و آمریکا به چه سمتی خواهد رفت و آیا این نزدیک شدن روابط، به نفع ایران خواهد بود یا به ضرر آن؟
درخصوص روابط ایران با روسیه همواره یکسری تحلیل‌های کلیشه‌ای ارائه می‌شود مبنی بر اینکه اگر مسکو به واشنگتن نزدیک شود، این به مفهوم دور شدن روسیه از ایران است؛ در مقابل اگر روسیه با کاخ سفید اختلاف پیدا کند این مساله به نفع ایران خواهد بود. به عقیده من این‌گونه تحلیل‌ها اشتباه است. زیرا رفتار دولت‌ها همواره براساس منافع‌شان است؛ بنابراین هم آمریکا، هم روسیه و هم جمهوری اسلامی ایران براساس منافع‌شان عمل می‌کنند. در این میان اگر روسیه با آمریکا رابطه نزدیکی داشته باشد و منافعش ایجاب کند که ایران را نادیده بگیرد، دور از انتظار نیست که شاهد این رویکرد از سوی مسکو باشیم. همچنان‌که زمانی که دیمیتری مدودوف به‌عنوان رئیس‌جمهور روسیه انتخاب شد بحث فروش اس ۳۰۰ را به حالت تعلیق درآورد. زیرا او با آمریکا و غرب در این خصوص به تفاهم رسیده بود و منافعش ایجاب می‌کرد که در آن مقطع با وجود توافق با ایران، اس ۳۰۰ را به کشور ما تحویل ندهد اما این‌گونه پیشامدها دلیل نمی‌شود که یک فرمول کلی قرار دهیم مبنی بر اینکه هر زمان روسیه از آمریکا دور شد به نفع ایران و هر زمان نزدیک شد، به ضرر ایران خواهد بود.
در دوره ترامپ به نظر شما اگر مسکو و واشنگتن به یکدیگر نزدیک شوند، برای ایران چه پیامدهایی خواهد داشت؟
روابط ایران با روسیه در زمان دور شدن این کشور از آمریکا به این بستگی دارد که دلیل دور شدن مسکو از واشنگتن چیست. در حال حاضر و در دوره فعلی که دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا انتخاب شده، وضعیت به‌گونه‌ای است که واشنگتن به سمت روسیه تمایل نشان داده و می‌خواهد سیاست‌هایی را که کاخ سفید در قبال مسکو در پیش گرفته و از نظر او اشتباه است، اصلاح کند. ترامپ بر این باور است که آمریکا در عوض آنکه با بشار اسد وارد جنگ شود، یک دولت مستقر را از بین ببرد و حوادثی مانند لیبی را تکرار کند باید با داعش وارد نبرد شود؛ داعشی که هم دشمن آمریکا محسوب می‌شود و هم دشمن روسیه. اگر بعد از حضور ترامپ در کاخ سفید او همین سیاست‌ها را عملی کند، این مساله به نفع ایران خواهد بود زیرا داعش، دشمن ایران هم محسوب می‌شود و دلیلی برای نگرانی تهران وجود ندارد.
تحلیل بدبینانه دیگری نیز همواره درباره روسیه وجود دارد که در موضوع سوریه اگر منافع این کشور در مورد اوکراین و دیگر مسائل از سوی غرب تامین شود، ایران را دور خواهد زد و براساس منافعش عمل خواهد کرد این تحلیل تا چه حد صحت دارد؟
یکی از اختلافات جدی روسیه با آمریکا بر سر مساله کریمه و اوکراین است؛ اگر این اختلافات حل‌وفصل شود به خودی خود به ضرر ایران نخواهد بود. به عقیده من مطرح کردن این بده بستان و امتیاز دادن بر سر سوریه در مقابل اوکراین و بالعکس، قیاس مع‌الفارق است. زیرا اهمیت اوکراین برای اروپا و روسیه بسیار بیشتر از سوریه است و هیچ یک از طرفین در قبال سوریه حاضر نیستند اوکراین را محل چانه‌زنی قرار دهند. همچنین از یکسو تنها جایی که امروز روسیه در خاورمیانه به نوعی در اختیار دارد سوریه است و از سوی دیگر این کشور، کریمه را ضمیمه خود کرده و عملا دو استان لوهانسک و دونتسک اوکراین نیز در اختیار روسیه است. پس روسیه انگیزه‌ای برای معامله ندارد و این تئوری‌بافی‌ها و دور زدن ایران به‌خاطر این مسائل به نظر من دور از تصور است.
در حال حاضر روابط تهران و مسکو در چه سطحی است و فرضیه دور زدن تهران از سوی مسکو به هر بهانه‌ای در برهه فعلی چقدر احتمال دارد؟
توجه داشته باشید در سه سال اخیر روابط تهران و مسکو در حوزه‌های مختلف گسترش یافته است؛ پیش‌تر فقط جنبه‌های دفاعی و امنیتی را شامل می‌شد اما امروز به سمت مسائل اقتصادی و تجاری در حال پیشروی است. این جنبه از رابطه بر عمیق‌تر شدن مناسبات اثرگذار است. زیرا زمانی که منافع دو کشور به یکدیگر گره می‌خورد، امکان نادیده گرفته شدن یک کشور از سوی دیگری کاهش می‌یابد.
روی کار آمدن رکس تیلرسون به‌عنوان وزیر خارجه آمریکا با توجه به نزدیکی این شخص با روسیه آیا تاثیری در روابط تهران و مسکو خواهد داشت؟
رکس تیلرسون یک شخص کاسب است که هیچ سابقه دیپلماتیکی در پرونده‌اش ندارد. باید توجه داشت که کار در امور بازرگانی و تجاری کاملا با کار در سیاست و روابط بین‌الملل متفاوت است. این در حالی است که ترامپ نیز فردی است که در حوزه سیاست، تجربه‌ای ندارد و باید وزیر خارجه‌ای را انتخاب کند که این کمبود را جبران کند. اما هم ترامپ و هم تیلرسون، افرادی تاجر و اقتصادی هستند. بنابراین این مساله که تیم آینده دولت آمریکا بتواند در سطح روابط بین‌الملل مشکلات موجود را حل‌وفصل کند، با این وضعیت دشوار به نظر می‌رسد. اما باز باید منتظر باشیم و ببینیم تیلرسون تاچه حد می‌تواند در صورت انتخاب به‌عنوان وزیر خارجه خوب عمل کند و آیا او همچنان‌که یک تاجر خوب است می‌تواند یک دیپلمات خوب هم باشد. بنابراین چون تیلرسون سابقه سیاسی و دیپلماتیک ندارد نمی‌توان راجع به عملکرد آینده او هیچ قضاوتی کرد و از حالا گفت که آیا روی کار آمدن او و نزدیکی مواضعش به نفع ایران خواهد بود یا خیر.
ارسال نظر