تجربه آفریقای جنوبی در جذب سرمایه بخش ریلی

شادی آذری: گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد به‌رغم آنکه ۸۰ درصد از زیرساخت‌های آفریقا را شبکه ریلی تشکیل می‌دهد، در سال ۲۰۱۳، ۷۱ درصد از ۷۳۴ میلیون تن بار حمل شده در آفریقای جنوبی از طریق جاده انتقال یافته است. به همین دلیل آفریقای جنوبی قصد دارد طی چهار سال آینده، حمل و نقل باری خود را از جاده‌ها به بخش حمل و نقل ریلی منتقل کند تا بتواند به این ترتیب از میزان آلاینده‌ها و هزینه‌های خود بکاهد. بر اساس اعلام مرکز استراتژی توسعه بازار آفریقای جنوبی، پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که تا پایان این طرح، ظرفیت بخش ریلی از حدود ۲۰۰ میلیون تن به ۳۵۰ میلیون تن خواهد رسید. پیش‌بینی‌ها همچنین نشان می‌دهد که بزرگ‌ترین قرار داد خطوط ریلی در تاریخ آفریقای جنوبی، اقتصاد این کشور را به سطح جدیدی از شکوفایی ارتقا خواهد داد. اکنون ارزش قراردادهای سرمایه‌گذاری در بخش حمل‌ونقل ریلی آفریقای جنوبی به بالاترین رکورد خود رسیده‌اند. در واقع چنین برنامه‌ریزی شده است که سیستم ریلی آفریقای جنوبی با افزایش سرمایه‌گذاری‌ها و شکستن رکورد سرمایه‌گذاری بخش ریلی، این کشور را به یک نقش‌آفرین کلیدی در صنعت حمل و نقل باری جهان تبدیل کند.

این هدف نخستین بار در سال ۲۰۱۲ اعلام شد. در آن سال شرکت ترنس‌نت، شرکت دولتی بنادر و خطوط ریلی آفریقای جنوبی، استراتژی توسعه بازار را ارائه کرد. این استراتژی یک برنامه سرمایه‌گذاری هفت ساله به ارزش ۳۰۰ میلیارد رند (واحد پول آفریقای جنوبی) ، معادل ۸۲/ ۳۳ میلیارد دلار بود که هدف نوسازی زیرساخت‌های بنادر، خطوط ریلی و خطوط لوله این کشور را دنبال می‌کرد.

بزرگ‌ترین بخش از این سرمایه‌گذاری به بخش ریلی اختصاص می‌یابد. در ماه مارس ۲۰۱۴، ترنس‌نت اعلام کرد قراردادی ۵۰ میلیارد رندی (۲۶/ ۴ میلیارد دلاری) با چهار شرکت سازنده امضا کرده است تا لکوموتیوهای قطار پر قدرت تولید کنند. این اقدام آغازی بود برای بزرگ‌ترین طرح سرمایه‌گذاری ریلی در تاریخ آفریقای جنوبی. دو شرکت چینی تولیدکننده نورد و فلزات به نام‌های «چاینا نورث» و «ساوث ریل»، توانستند در مناقصه بزرگ‌ترین بخش قرارداد برنده شوند و شرکت‌ حمل و نقل بمباردیر از کانادا و جنرال الکتریک از آمریکا نیز دیگر برندگان بودند.

این پروژه بیش از آنکه یک طرح توسعه‌ای باشد، زمینه‌ساز رشد اقتصادی است: با افزایش حجم حمل‌ونقل بار به سطحی بی‌سابقه و با تمرکز خاص بر صنایع کلیدی کشور یعنی آهن و زغال‌سنگ، این استراتژی، اقتصادی قدرتمند را برای آفریقای جنوبی رقم خواهد زد.

این طرح اکنون در سومین سال اجرای خود قرار دارد و چشم‌اندازه آینده آن بسیار روشن به نظر می‌رسد. در تازه‌ترین تحول آن، شرکت ترنس‌نت، ۱۳ میلیارد رند (معادل ۱/ ۱ میلیارد دلار) بودجه به تامین ناوگان لکوموتیو خود اختصاص داد. روز اعلام حمایت مالی آن در تاریخ ۲ مارس بود که در آن طیف وسیعی از سرمایه‌گذاران و موسسات مالی ازجمله موسسه بارکلیز آفریقا، اینوستک، استاندارد بانک و اولد میوچال اند اکسپورت دولوپمنت کانادا، حمایت مالی خود از این پروژه را اعلام کردند. این پول صرف تهیه لکوموتیوهای بمباردیر و جنرال الکتریک خواهد شد. مهم‌تر از همه اینکه، این قرارداد نشانگر نخستین گام ملموس آفریقای جنوبی در راستای تبدیل شدن به پنجمین ناوگان ریلی جهان تا سال ۲۰۱۹ است. حمل‌ونقل ریلی در آفریقای جنوبی، مهم‌ترین عنصر در زیرساخت‌های حمل و نقل این کشور است. تا جایی که همه شهرهای عمده این کشور با خطوط ریلی به هم مرتبط شده‌اند و سیستم خطوط ریلی آفریقای جنوبی یکی از توسعه‌یافته‌ترین بخش‌های این کشور است. مالکیت کل این صنعت به دولت آفریقای جنوبی تعلق دارد. وزیر بنگاه‌های دولتی آفریقای جنوبی با اشاره به این نکته که توسعه و به روزرسانی شبکه ریلی آفریقای جنوبی از حجم ترافیک جاده‌ها خواهد کاست و ظرفیت صادرات کشور را افزایش خواهد داد ابراز امیدواری کرده است که این اقدام در عین حال بر میزان سرمایه‌گذاری و اشتغال‌زایی و در پی آن رشد اقتصادی کشور بیفزاید. وی با اشاره به اینکه به این ترتیب کریدورهای استراتژیک حمل‌ونقل کشور تقویت می‌شوند اعلام کرده است که با تکمیل این پروژه، آفریقای جنوبی قادر خواهد بود صادرات زغال‌سنگ خود را تا ۵۰ درصد افزایش دهد. علاوه بر این حجم بار در بخش ریلی به بیش از دو برابر افزایش خواهد یافت.

شرکت‌های دولتی نقش کاتالیزور را در افزایش سرمایه‌گذاری‌های این کشور ایفا می‌کنند. توسعه زیرساخت‌ها که در دستور کار دولت قرار گرفته است، نقش یک محرک حیاتی را برای رسیدن به هدف توسعه اقتصادی برعهده دارد. شرکت‌های دولتی اسکوم و ترنس‌نت سرمایه‌گذاری‌های قابل‌توجهی را برای توسعه اقتصاد آفریقای جنوبی در دستور کار خود دارند. قرار است شرکت اسکوم طی پنج سال آینده بیش از ۵۰۰ میلیارد رند در این اقتصاد سرمایه‌گذاری کند و شرکت ترنس‌نت یک سرمایه‌گذاری بیش از ۳۰۰ میلیارد رندی را طی هفت سال آینده در برنامه‌های خود دارد.

شرکت‌های زیرساخت دولتی در آفریقای جنوبی عوامل کلیدی افزایش اشتغال و افزایش ظرفیت زیرساخت‌ها محسوب می‌شوند و بخش ریلی نقشی تعیین‌کننده در بهبود این مولفه‌های اقتصادی برعهده دارد.