گروه تاریخ و اقتصاد: مذاکرات نمایندگان مجلس شورای ملی در روز پنج‌شنبه، ۲۷ فروردین ۱۲۸۷ شمسی را می‌خوانید: اسامى وکلایى که در روز سه‌شنبه غایب بودند، قرائت شد.

حاجى محمد ابراهیم: فایده این چه چیز است.

رئیس: اگر بعدها به وقت حاضر نشدند در روزنامه درج و اعلان خواهد شد.

حاج سید عبدالحسین شهشهانى: جناب آقا شیخ محمدکاظم از علما و فضلا هستند و وکیل تربت می‌باشند. این است که حالا تشریف آورده‌اند و اعتبارنامه ایشان هم در کمیسیون معاینه شده در کمال صحت و اعتبار است.

رئیس: ان‌شاءالله مبارک است و امیدوار هستم که به خوبى از عهده ماموریت خود برآیند و این رقعه‌ای است که از وزارت داخله رسیده است، قرائت شود.

(قرائت شد قریب به این مضمون):

مجلس شوراى ملى شیدالله ارکانه چند وقت است بودجه وزارت داخله و نظامنامه آن به مجلس فرستاده شده تاکنون تنقیح و تصویب نشده و محل توجه نگشته، لهذا متذکر می‌شود که از زمان مشروطیت کابینه وزارت داخله مشغول همه نوع خدمت بوده‌اند و مدتى است که حقوق نگرفته‌اند با این مسوولیتى که دارند صحیح نیست که بیش از این به تاخیر بیفتد.

رئیس: این بودجه نیست و قانون بودجه است. حالا خوانده می‌شود فقط براى اینکه اذهان آقایان وکلا مستحضر شده، اگر تصویب نمودند رجوع به کمیسیون بشود.

(در این موقع شروع به قرائت نظامنامه بودجه وزارت داخله گردید.)

رئیس: این نظامنامه‌ها بودجه داخلى وزارت داخله است. باید رجوع به کمیسیونى بشود حالا خوب است به کمیسیون مالیه رجوع بشود یا آنکه کمیسیون فوق‌العاده تشکیل بشود.

آقا سید حسن تقى‌زاده: همان طور که قوانین و نظامنامه وزارتخانه‌ها می‌رسید و گفته شد که از موارد مختلفه می‌رسد و مناسبت ندارد، باید یک کمیته قانونى تشکیل شده و قوانین را بنویسند که با هم تناسب داشته باشند؛ همین‌طور است بودجه‌هاى وزارتخانه‌ها چند روز است که بودجه وزارت خارجه رسیده در کمیسیون وزارت خارجه و بودجه وزارت علوم هم همین‌طور و هیچ‌کدام هم با یکدیگر تناسب ندارند! بعضى زیاد است و بعضى خیلى کم است. پس باید یک کمیسیونی که تمام آنها را به‌طور تناسب بنویسند تشکیل شود و می‌خواستم بگویم که ما در این مواقع چرا باید این بودجه‌ها را به زودى قبول کنیم. همان‌طور که قوانین را ترجمه کرده و ماخذ قرار می‌دهند همین‌طور بودجه‌ها را هم باید از روى بودجه‌هاى ممالک متمدنه ملاحظه کرده و ماخذ قرار داده و به‌طور سهل و مقدارى که می‌شود مقرر دارند، نه این قسم که به طور افراط و تفریط باشد.

احسن‌الدوله: هر چه مى‌بینیم از مخارج است که می‌نویسند و ابدا از دخل اسمى نبرده و چیزى نمی‌نویسند که چه باید کرد و از چه ماخذى دخل را به دست آورد.

رئیس: حالا این نظامنامه را باید به کمیسیون رجوع کرد یا نه آن کمیته که جناب تقى‌زاده می‌گویند براى نوشتن قوانین صحیح است و تشکیل خواهد شد، ولى حالا دراین نظامنامه چه راى می‌دهند.

وکیل‌التجار: آن کمیسیون مالیه دائمى که در مجلس تشکیل شده خیلى کار دارد و هنوز بودجه هذه‌السنه مملکت نگذشته است. به اعتقاد بنده این بودجه وزارت داخله به همان کمیسیون فوق‌العاده که آقاى تقى‌زاده گفتند رجوع بشود و آنها اهل علم هستند و همان طور هم که تقریر کردند یک ماخذى براى آن قرار بدهند به جهت حکام و وزرا و نواب آنها در حیات معین نمایند، کمیسیون مالیه به‌واسطه کثرت مشغله نمی‌تواند رسیدگى کند و بودجه خود مملکت مانده.

موتمن‌الممالک: همانطور که عرض شد به هر کمیسیونى رجوع می‌شود بشود، ولى تعیین حقوق نمی‌شود کرد. مگر اشخاصى را معین نمایند؛ زیرا که اکثر از مستخدمین دولت هستند که فعلا حقوق دارند باید معین بشود.

آقا شیخ محمدعلى: در اینکه باید این نظامنامه رجوع به کمیسیون شود حرفى نیست، اما آن کمیسیون فوق‌العاده که آن روز منتخب شده مخصوص همان کار است. نظامنامه این بودجه و سایر بودجه‌ها باید یک کمیسیونى باشد که همه از روى تناسب باشد که اگر هر یک به یک کمیسیونى رجوع بشود تناسب با هم نخواهد داشت.

بحرالعلوم: اینکه می‌گویند اشخاصى براى ملاحظه این نظامنامه معین بشوند صحیح است و اینکه گفته شد بدون تعیین اشخاص نمی‌شود عرض می‌کنم که ما محتاج به تعیین اشخاصى نیستیم، ولى باید اجزای وزارتخانه‌ها مواجب معینى داشته باشند و غیر از مواجب خود نباید حقوقى به اسم دیگر دریافت کنند و باید حقوقشان در عوض مواجب محسوب شود.

آقا حاج امام جمعه: شما اشخاص را که انتخاب کردید براى این بود که قوانین به صورت قانونى نوشته شده به مجلس بیاورند؛ ولى براى این بودجه باید بعضى اشخاص عالم مربوط انتخاب شوند. براى اینکه نظریات خود را [ابزار] نموده و به مجلس بفرستند؛ چون بودجه‌هاى دیگر هم به مجلس می‌آید بودجه وزارت داخله هم خیلى اهمیت دارد و باید کمیسیونى معین شود که این بودجه را تنقیح نموده به مجلس بیاورند.