وکلا دیر به مجلس می‌آیند!

گروه تاریخ اقتصاد - آنچه می‌خوانید بخشی از مذاکرات وکلا (نمایندگان) مجلس شورای ملی، دوره اول، جلسه دوم، شنبه دوم آذرماه ۱۲۸۵ است. از امروز تلاش می‌کنیم که بخش‌های مرتبط با اقتصاد و تجارت مذاکرات مجلس شورای ملی را دنبال کنیم تا برسیم به مباحثات مجلس شورای اسلامی. منبع این مذاکرات هم کتابخانه مجازی بهارستان است. رییس- وکلایی که دیر به مجلس می‌آیند در خارج مشغول ترتیب تاسیس بانک ملی هستند و گمان می‌رود تا وکلای ولایات وارد شوند انتظام ترتیب اوقات حضور وکلا ممکن نباشد. آقا میرزا طاهر - اشخاصی که ترتیب کار خود را منظم نمی‌کنند، چگونه می‌خواهند امور مملکت را منظم نمایند؟ آقاسید حسین - چرا اشخاص محترم حاضر شده و معطل ورود سایرین بشوند. علاوه بر این مجلس معدلت که ما می‌گوییم گویا بعد از این باید تاسیس شود والا با اینکه داد مظلومین از هر طرف بلند است، چرا مجلس وظیفه خود را مداخله در امور شخصیه نمی‌داند و با این حال تکلیف مظلومین چیست و رفع ظلم را از که بخواهند و در این صورت چرا دیوان عدالت و مجلس تحقیق تشکیل نمی‌شود و چرا جواب عرایض و تلگرافات مردم را معین نمی‌کنند. مشهدی باقر- وکلا می‌خواهند دو ساعت به غروب مانده حاضر و یک از شب رفته متفرق شوند. صدیق حضرت - گویا وکلا معلم و محصل لازم دارند. مشهدی باقر- حضرات تماشاچی می‌گویند: اگر بعد از این وکلا بخواهند در حضور به مجلس تاخیر کنند عده تماشاچی زیاد خواهد شد. رییس- مکتوبی به عنوان جناب سعه‌الدوله رسیده آیا اجازه گشودن آن را داریم. سعدالدوله - چون باید در مجلس قرائت شود، باز کنید. رییس بعد از گشودن و مرور(مکتوب) آن را به سعدالدوله دادند. تلگرافی از کرمان از طرف ناظم التجار به توسط آقا شیخ علی به مجلس مخابره شده و راجع به تظلمات شخصی بود در این موقع قرائت شد. لایحه در توصیف مجلس و شرح فواید آن و اظهار همراهی در تاسیس بانک ملی از طرف امام جمعه به مجلس رسیده و در این لایحه اظهار شده بود که برای شرکت در بانک مزبور پنج هزار تومان شخصا می‌دهند و اشخاص و اطراف ایشان هم به قدر ممکن امداد خواهند کرد. سعدالدوله پس از قرائت لایحه مزبور گفت: کسانی که در تاسیس بانک شرکت می‌کنند باید اقلا پنج هزار تومان بدهند لیکن کسان دیگر هستند که سی هزار تومان و بیشتر می‌دهند. بنابراین خوب است آقای امام جمعه هم نسبت به تمول خودشان بیشتر از این همراهی فرمایند. در این موقع قرائت لایحه که به سعدالدوله نوشته شده بود، شروع شد. مضمون آن لایحه تقریبا این بود که به واسطه کمپانی پول در مملکت اقدامات در تاسیس بانک پیشرفت نخواهد کرد. استقراض از خارجه هم برای مملکت مضر است. در این صورت رعایا ترتیب بدهند. به عده شماره نفوس ایران بیست کرور تومان برای رفع احتیاجات حالیه جمع‌آوری خواهد شد. تا اینجای مکتوب قرائت شد و نهی از قرائت مابقی آن کردند. حاج سید ابراهیم - درخصوص انتخاب و ورود وکلا ولایات چه اقدامات شده . آقاسید عبدالله مجتهد وارد خواهند شد. زرگر باشی- زمستان در پیش است در باب ترتیب امور بلدیه تکلیفی معین نفرمودید. رییس- کارها باید موافق قاعده و ترتیب پیشنهاد شود. مساله بلدیه هم به نوبت خود موضوع بحث خواهد شد. سعدالدوله - اولا باید حدود ادارات معین شود پس از تعیین دستور وزرا مساله ترتیب امر بلدیه راجع به وزارت داخله می‌شود. فعلا لازم است در تشکیل و برقراری کمیسیون تعیین قوانین اهتمام شود. صدیق حضرت - کمیسیون تشکیل شده لکن اعضای آن هم مثل سایرین به اختلاف وقت حاضر می‌شوند. آقا سید حسین - تکلیف عرایض چیست؟ صدیق حضرت - راجع به اشخاصی است که طرف رجوع عرایض هستند (مقصود وزرا مسوول است) سعدالدوله - معمول مجالس ملی خارجه این است که جای هر طبقه معین است و وزرای مسوول یا معاونین آنها هم حاضر می‌شوند تا اگر مطلبی راجع به یکی از آنها مذاکره شود، فورا ترتیب و انجام آن را از آن وزیر بخواهند؛ بنابراین لازم است شرحی به صدارت عظمی در باب فرستادن وزرا به مجلس نوشته شود. رییس- امشب می‌نویسم و فردا خوانده و فرستاده می‌شود. صدیق حضرت - بلیتی چاپ شده و به حضرات تماشاچی داده خواهد شد که زیاده از اندازه جمع نشوند. آقا میرزا سید ولی الله خان - هر قدر تماشاچی مجتمع شود ضرری نخواهد داشت. سعدالدوله - بحمدالله تماشاچی‌ها همه اهل اطلاع هستند لازم است حاضر شوند و مذاکرات مجلس را به مردمان خارج برسانند که اسباب هوشیاری و توسعه اطلاعات مردم شود. آقا شیخ حسین - خوب است این تماشاچی‌ها مثل صاحب لایحه سابقه نهی از تشکیل بانک و تاسیس امور خیریه نکنند.