ازدیاد تولید در ایران از امور فوری است
محمود فاتح فرزند فاتح الملک در سال 1274(هـ.ش.)در اصفهان متولد شد.تحصیلات عالی خود را در رشته کشاورزی در اروپا به پایان رسانیده و سال‌ها در امور کشاورزی دولتی خدمت کرد تا در کابینه ای که محمد ساعد در سال 1323 تشکیل داد سمت وزیر کشاورزی را به عهده گرفت. پس از پایان دوره وزارت؛ فاتح یادداشت‌هایی را برای مجلات زمان خود ارسال و در آن دیدگاه‌های خود پیرامون اوضاع اقتصادی کشور را بازگو می‌کرد. آنچه می‌خوانید یادداشت ارسال شده فاتح به مجله آینده درباره وضعیت تولید در ایران است.

در این موقع که مجله آینده مجددا منتشر می‌شود و خوانندگان با وفای خود را به نوید جدیدی دلخوش می‌سازد مدیر محترم مجله از این جانب تقاضا کرده‌اند مانند گذشته‌ راجع به یکی از موضوعات کشاورزی شرحی تهیه نمایم. چون‌ فرصت کم بود و مطالب بی‌شمار بنابراین به انتخاب موضوع بالا که به نظرم برای عموم افراد کشور ما فوریت دارد پرداختم. زیرا درج چنین مسائلی در جرائد یومیه که خوانندگان‌ عجول دارد چندان انعکاس کافی در اذهان نمی‌کند و باید عقلای قوم و مردم متفکر جامعه به این امور توجه کرده و در آن غور نمایند تا به فکر چاره افتاده و مشکلات مهمی را که از انظار توده مردم مستور است،‌ حل نمایند.
در نیم قرن اخیر در تمام رشته‌های فعالیت اقتصادی کشور ما آثار جنبش و تجدید حیاتی مشاهده می‌شود که تا حدی باعث امیدواری است. لکن در امر کشاورزی با وجود فعالیت‌هایی که شده و می‌شود نظر به اشکالات بی‌شماری که باید از سر راه برداشته شود ترقیات ما مقارن و موازی با سایر فعالیت‌های کشور نبوده است و لذا باید در این راه قدم‌های‌ سریع ولی عاقلانه برداریم و بیشتر همت و جدیت خود را طوری مصروف سازیم که رسم‌ قدیم و روش کهنه در کشاورزی ما عوض شده و توده زارعین کشور تحت هدایت فنی و علمی قرار گرفته و بر عواید ملی خود در محصولات نباتی و دامی بیفزایند و ما هم در دامان‌ این آب و خاک از مواهب طبیعی آن بهره‌مند گشته به میزان ملل مترقی سطح زندگی و رفاه‌ معیشت خود را بالا ببریم.
هر سال قریب نیم میلیون نفر بر جمعیت این کشور افزوده می‌شود، ولی بر سطح مزروع ما سال‌ها است چیزی افزوده نشده است. بر میزان و مقدار محصول در واحد سطح نیز با فقدان کود و زیادی آفات و فقدان سایر عوامل مساعد افزایش موثری حاصل نشده چنین وضعی کشور ما را با خطر بزرگی مواجه می‌کند باید عقلای قوم حتما به فکر چاره برآیند تا مجبور نشویم قوت و غذای خود را از خارج بخریم یا خدای نخواسته دچار تنگدستی و قحطی بشویم مردم ایران باید بدانند که بیش از ثلث قرن است بحمدالله بهداشت در این کشور بهتر شده، قحطی، مالاریا، وبا، طاعون و آبله و امثال این وقایع دیگر موفق نمی‌شوند آن کشتارهای شدید را در توده مردم بکنند سطح زندگی و تغذیه مردم بهبود قابل ملاحظه‌ای پیدا کرده‌ و در نتیجه علاوه از سالی نیم‌میلیون نفر که به جمعیت کشور افزوده می‌شود جمعیت سابق‌ هم بهتر می‌خورند و هم بیشتر. بدیهی است نتیجه منطقی چنین وضعی تولید بیشتری را ایجاب می‌کند.
شکایات روزمره در پایتخت کشور راجع به نان، گوشت یا تره‌بار و غیره گرچه‌ قسمتی از آن معلول طرز ناپسند اداره و تجارت این نوع خوراکی‌ها است، ولی علت اساسی‌ عدم توفیق متصدیان، زیادتی تقاضا بر عرضه است؛ والا اگر تولید زائد بر حاجت بود یا لااقل مساوی آن بود ممکن نبود قیمت‌ها به این سرعت بالا رفته‌ و کار زندگی به این مشکلی بشود.
بر اولیای امور است که به اهمیت موضوع کسر غذا در ایران توجه کرده‌ و منتظر آخرین وقایع اسفناک برای چاره‌جویی نشوند و تا فرصتی هست درصدد چاره‌ برآیند؛ امروز در تمام کشورهای شرق نزدیک و میانه و هندوستان از ساحل اقیانوس‌ اطلس تا شبه قاره هند و پاکستان یکی از مشکلات بزرگ افزایش جمعیت سالیانه و کسر تولید غذا است که دولت‌های این کشورها را با وضع نامناسبی روبه‌رو کرده و ایران ما هم در این حلقه گرفتار است؛ خوشبختانه راه چاره در کشور ما بسیار آسان و موجبات‌ ازدیاد تولید محصولات غذایی بسیار فراهم است و با کمی توجه از طرف اولیای امور در پیشرفت امور کشاورزی مشکل ما حل خواهد شد. حسب الوظیفه این جانب مکرر در محافل مربوطه گوشزد کرده‌ام کشاورزی‌ ایران امروز باید سه موضوع زیر را حل کند تا مشکل ملی ما حل شود:
1- ازدیاد سطح مزروع به وسیله استعمال ماشین در کشاورزی
۲- مبارزه با آفات نباتی و امراض حیوانی به طور بسیار جدی تا حشرات‌ و آفاتی که هر سال ثلث محصول دسترنج ما را به غارت می‌برند مغلوب و منکوب‌ شوند. ایران باید با این دشمن مانند دشمنی که از سر حدات به مال و جان ما حمله می‌کند معامله کرده و اهمیت آن را کمتر نداند.
3-ازدیاد مقدار محصول در سطح مزروع فعلی. در این مورد نیز گفتنی‌ بسیار دارد. ولی اجمالا باید بدانیم که حد متوسط محصولی که از یک هکتار زمین در دیم به دست می‌آوریم بسیار ناچیز و نسبت به ممالک دیگر و امکانات فن فلاحتی در این عصر قابل قیاس نیست؛ باید در این راه سعی‌ بلیغ و اقدامات جدی بکنیم تا پیشرفتی کرده و از زحمت خود نتیجه بیشتری‌ عاید داریم.