آرامش سیاسی و برخی مصوبه‌های مهم

سردار فاخر حکمت رییس مجلس هجدهم

انگلیس و ایالات متحده آمریکا به دلایل گوناگون حاضر نبودند نیروهای ملی و مذهبی در ایران قدرت اول باشند. محمد مصدق که تلاش می‌کرد جبهه ملی تشکیل داده و از این دریچه با امتیازهای سیاسی که به کشورهای خارجی و گروه‌های ذی‌نفوذ داخلی داده می‌شد مبارزه کند، با کودتا برکنار شد. انتخابات مجلس هجدهم در دوران پس از کودتا و در حالتی که شاه و دربار توانمندتر از قبل شده بودند برگزار شد. هجدهمین دوره قانون‌گذاری در ۲۷ اسفند ۱۳۳۲ افتتاح و در ۲۶ فروردین ۱۳۳۳ کار خود را شروع کرد. تسلط سیاسی شاه و دربار بر فضای سیاسی کشور که به طرد و تضعیف احزاب منجر شده بود، نوعی آرامش در مجلس را نیز فراهم کرد. در مجلس هجدهم برخلاف دوره‌های قبلی شرایط برای تعامل با شرکت‌های غربی بر سر مساله نفت مهیا بود. تصویب همکاری با کنسرسیوم بین‌المللی نفت در ۶ آبان ۱۳۳۳ را می‌توان تبلور این وضع تلقی کرد. در مجلس هجدهم چند قانون مهم تصویب شد که عبارتند از:

۱- قانون برنامه عمرانی ۷ ساله دوم که در ۸ اسفند ۱۳۳۴ به تصویب مجلس رسید.

۲- قانون تمدید مدت رسیدگی کمیسیون‌های مشترک به لایحه‌های تصویبی دوره زمامداری مصدق، قانون سازمان عمرانی کشور و ازدیاد سهم کشاورزان در ۵ مرداد ۱۳۳۴.

۳- طرح الغای کلیه لایحه‌های مصوب دکتر محمد مصدق نیز در مجلس هجدهم تصویب شد. هجدهمین دوره قانون‌گذاری در ۲۶ فروردین ۱۳۳۵ به کار خود پایان داد. ریاست مجلس هجدهم را رضا حکمت بر عهده داشت.

مجلس نوزدهم

در نیمه اول دهه ۱۳۳۰ فضای سیاسی ایران دگرگونی قابل ملاحظه‌ای به دهه ۱۳۲۰ را تجربه می‌کرد. شاه و دربار توانسته بودند نظمی تازه را پایه‌ریزی کرده و اختیارات کافی به دست آورند. در این فضای سیاسی که نیروهای مخالف شاه و دربار به مرور از صحنه سیاست دور و دورتر می‌شدند، انتخابات با آرامش کامل و با اعمال نفوذ شدید دربار و دولت برگزار می‌شد. سیاسیون استخواندار نیز در بازی محو شده و نیروهای جوان جای آنها را گرفته بودند. مجلس نوزدهم شورای ملی در ۱۰ خرداد ۱۳۳۵ افتتاح و در ۲۰ خرداد همان سال کار خود را به طور رسمی شروع کرد. برخی طرح‌های بزرگ عمرانی در این دوره از مجلس افتتاح شد که گشایش را‌ه‌آهن تهران-تبریز و ساختمان سد دز از جمله آنها بود. سرشماری عمومی کشور در همین دوره از فعالیت‌های مجلس رخ داد که برای اولین بار چنین کاری می‌شد. زهرا اشجعی در جلد چهارم کتاب نخبگان سیاسی ایران چند قانون مهم مصوب مجلس نوزدهم را به شرح زیر می‌داند:

۱- قانون اصلاحات ارضی در ۲۴ اسفند ۱۳۳۹ به تصویب مجلس نوزدهم رسید.

۲- قانون از کجا آورده‌ای تحت عنوان قانون مربوط به رسیدگی به دارایی وزیران و کارمندان دولت اعم از لشگری و کشوری و شهرداری‌ها و موسسات وابسته در ۱۹ اسفند ۱۳۳۷ تصویب شد.

۳- قانون مربوط به موافقتنامه نفت ایران و ایتالیا در ۲۴ مرداد ۱۳۳۶ تصویب شد. مجلس نوزدهم قانون افزایش دوره مجلس از ۲ به ۴ سال را نیز تصویب کرد. رضا حکمت ریاست مجلس نوزدهم را نیز در اختیار داشت.