دولت‌های پس از مشروطه- دولت بیست‌ونهم
دولت قوام بر سر کار آمد
سیدضیاءالدین که در دوران ۳ ماهه فعالیت در منصب نخست‌وزیری رفتار خشونت‌آمیزی با درباریان، ثروتمندان و وزیران قبلی کرده و برای خود دشمنان نیرومندی فراهم کرده بود، پس از ۳ ماه ناگزیر شد که جای خود را به دیگری دهد. میرزا احمدخان قوام‌السلطنه که پیش از دولت سیدضیاء، فرمان نخست‌وزیری احمدشاه را نپذیرفته بود، این بار قبول کرد که دولت بیست‌ونهم را تشکیل دهد. وی که در زندان بود خرداد ۱۳۰۰ آزاد شد و ۱۴ خردادماه ۱۳۰۰ در قصر فرح‌آباد، دولت خود را به شاه معرفی کرد که شامل افراد زیر بود:
۱- میرزا احمدخان قوام‌السلطنه، رییس‌الوزرا
۲- میرزا حسنخان محتشم‌السلطنه، وزیر امور جنگ
۳- رضاخان سردار سپه، وزیر جنگ
۴- میرزا صادق‌خان مستشارالدوله، وزیر مشاور
۵- میرزا اسماعیل‌خان ممتازالدوله، وزیر پست، اوقاف و معارف
۶- دکتر محمد مصدق، وزیر مالیه
۷- میرزا اسدالله خان مشارالسلطنه، وزیر پست و تلگراف
۸- میرزا حسنخان ادیب‌السلطنه، وزیر فواید عامه و فلاحت و تجارت
۹- میرزا حسنخان حکیم‌الدوله، وزیر صحیه و امور خیریه
شروع کار دولت بیست‌ونهم همزمان با شروع کار مجلس چهارم شد که در اول تیرماه ۱۳۰۰ افتتاح شد.
قوام‌السلطنه پس از معرفی هیات دولت، رای اعتماد اکثریت مجلس را با پشتیبانی دموکرات‌ها به دست آورد. برای اینکه مخالفت کردهای آذربایجان کار دولت را مختل نکند، شاهزاده امان‌الله میرزا جهانبانی به این منطقه رفت و در ۲۳ تیرماه مخالفان شکست خوردند. در خراسان نیز که محمدتقی‌خان پسیان علیه دولت مرکزی قیام کرده بود نیز در ۹ مهرماه ۱۳۰۰ در هم شکست.
نهضت جنگلی‌ها نیز که در گیلان با دولت مرکزی مخالفت می‌کردند با هجوم نیروهای دولت مرکزی مواجه شد و از ۱۱ بهمن‌ماه ۱۳۰۰ شکست بر آنها تحمیل شد. کابینه قوام‌السلطنه در ۳۱ شهریورماه ۱۳۰۰ از طرف گروه اقلیت مجلس با مخالفت مواجه شد و قوام‌السلطنه ناگزیر از استعفا شد.
احمدشاه استعفای دولت را نپذیرفت و در اول مهرماه ۱۳۰۰ دوباره رای‌گیری شد که ۵۵ رای موافق به دولت داده و دولت تازه‌ای تاسیس شد که قوام، رضاخان، سردار سپه و مصدق در دولت تازه نیز حضور داشتند. در این دولت بود که موضوع امتیاز نفت شمال به استاندارداویل موضوع اختلاف شد. در جلسه علنی ۳۰ آبان مجلس این امتیاز نامه را تصویب کرد و مردم نیز به دفاع از این قانون تظاهرات کردند.
دولت قوام پس از طرح مساله نفت شمال در مجلس از یک طرف با مخالفت‌های دولت‌های روس و انگلیس مواجه شد. قوام به عنوان نخست‌وزیر با سردار سپه نیز اختلاف پیدا کردند و دولت متزلزل شد، قوام در این وضعیت استعفا کرد و به اروپا رفت.
ارسال نظر