دولت‌های پس از مشروطه - دولت سوم
نخست‌وزیر ترور شد
میرزاعلی‌اصغرخان اتابک در دوره زمامداری خود در سال‌های قبل، نام نیکی از خود به جای نگذاشته بود و بسیاری از روشنفکران و سیاستمداران ملی و حتی اطرافیان شاهان قاجار با او مخالف بودند.
کامران میرزا، نایب‌السلطنه
میرزاعلی‌اصغرخان اتابک در دوره زمامداری خود در سال‌های قبل، نام نیکی از خود به جای نگذاشته بود و بسیاری از روشنفکران و سیاستمداران ملی و حتی اطرافیان شاهان قاجار با او مخالف بودند. اما محمدعلی‌شاه به این فکر بود که فردی مقتدر و همسو با خود را به همکاری دعوت کند تا بتواند در برابر مجلس و ملی‌گراها ایستادگی کند و به حرف کسی گوش نداد. اتابک روز ۷ اردیبهشت ۱۲۸۶ به تهران رسید و ۴ روز بعد ریاست وزیران و وزارت داخله را در دست گرفت. اتابک اعظم روز ۱۳ اردیبهشت ۱۲۸۶، کابینه خود را به شرح زیر به مجلس معرفی کرد:
۱- محمدعلیخان علاءالسلطنه وزیر امور خارجه
۲- کامران میرزا نایب‌السلطنه وزیر جنگ
۳- میرزاعلی‌اصغرخان اتابک اعظم وزیر داخله
۴- میرزا ابوالقاسم خان ناصرالملک وزیر مالیه
۵- سیدمحمودخان علاءالملک وزیر عدلیه
۶- میرزامهدی قلی‌خان فخرالسلطنه وزیر معارف
۷- میرزانظام‌الدین مهندس الممالک غفاری وزیر فواید عامه
۸- میرزامهدی‌خان وزیر همایون قائم‌مقام وزیر تجارت
در کابینه معرفی شده اتابک اعظم نسبت به کابینه وزیر افخم، سیدمحمودخان علاءالملک به جای عبدالحسین میرزا فرمانفرما به وزارت عدلیه منصوب شد و سلطانعلی خان وزیر افخم که در یک دوره بسیار کوتاه سرپرست نخست‌وزیری بود به کابینه راه یافت. اتابک در جلسه معرفی هیات دولت ضمن تشریح سیاست دولت، نکاتی را یادآور شد که بوی مسالمت می‌داد.
وی به مجلسی‌ها گفت: «امروز روز بزرگی است و عصر نوینی را آغاز می‌کنیم. از این پس ملت و دولت در راه منافع مشترک این کشور همکاری خواهند کرد. به شما اطمینان می‌دهم که اظهار اینجانب صادقانه است و دلیل مثبت این ادعا همین بس که اصرار نمودم همه وزیران کابینه سوگند نامه در زمینه همکاری با مجلس امضا کنند...» امین السلطان در شروع کار خود با شرایط پیچیده‌ای ناشی از تغییر نظام سیاسی مواجه شد. ولایات آذربایجان و فارس دستخوش آشوب و انقلاب بود و ده‌ها انجمن و نهاد سیاسی با دولت و حکومت مخالف بودند و خواسته‌های انقلابی را پیگیری می‌کردند. در شروع کار اتابک اعظم برخی نمایندگان مجلس نیز با نطق‌های پرشور خود با استبداد محمدعلی‌شاه مبارزه می‌کردند. اتابک اعظم برخلاف تمایل نمایندگان تندرو مجلس برای موضوع پیچیده و مبهم کسری بودجه ایران و تهی بودن خزانه دولت، اخذ وام از دولت روسیه را جزئی از برنامه خود قرار داد و می‌خواست نمایندگان معتدل را با خود همراه سازد.
دشواری‌های کار و مخالفت‌ها با دولت اتابک را ناگزیر کرد عریضه‌ای به شاه نوشته و بنویسد: «پریشانی خلق، آشفتگی عمومی، اختلال اوضاع مملکت از این بیشتر نمی‌شود، مردم تسویه امور را از مجلس می‌خواهند، مجلس موافق حقی که در قوانین اساسی به او داده شده به وزیران ارجاع می‌دهد...» شاه جواب داد «جناب اشرف اتابک اعظم، اجرای قوانین به تقویت مجلس چیزی است که منظور ماست، تکلیف دولت و وزیران همین است... وزرا از مجلس بخواهند قانون اساسی را زودتر تکمیل کنند...»
اتابک اعظم دست‌خط شاه را خواند و رای مجلس را گرفت و وزیر جنگ را تغییر داد... اما او در حال خروج از مجلس به دست یکی از اعضای انجمن‌های سری به نام عباس آقای تبریزی ترور شد.
ارسال نظر