تاریخ غولهای اقتصادی
فولکس واگن؛ سوسکهای طلائی پر زاد و ولد
ایرانیان نیز همانند شهروندان جهانی نام فولکس واگن و اتومبیل ویژهای که با همین نام در خیابانهای پایتخت حرکت میکردند را شنیدهاند. ب- کیوان نویسنده کتاب انحصارات صنعتی با نگاه بدبینانهای که به غولهای صنعتی دارد، ضمن بیان تاریخچه تاسیس و رشد فولکس واگن معتقد است این شرکت نیز وابسته به نازیها بوده است... این اتومبیل کوچک که به واسطه شکل خود سوسک طلائی نامیده میشود، در همه جا شهرت دارد. نام این اتومبیل فولکس واگن است که به زبان آلمانی آن را «اتومبیل توده» مینامند.
فولکس واگن داستانی شگفتانگیز دارد. فاشیستها پس از روی کار آمدن از همه وسایل ممکن برای اغفال توده مردم استفاده کردند و حتی برای دروغپردازی موسسهای دولتی تشکیل دادند.
در سال ۱۹۳۷ حکومت هیتلری به آلمانیها اعلام داشت این حکومت به آنها کمک میکند تا همه به سهولت صاحب اتومبیل شوند. در این مورد کافی است هر هفته مبلغ ناچیزی به «جبهه آلمانی کار» (سندیکاهای فاشیستی) پرداخت شود تا مبلغ مورد نیاز بهطور «نامحسوس» فراهم آید.حیله نازیها موثر افتاد. مردم از هیجان تصاحب اتومبیل به جنبوجوش درآمدند. در مه ۱۹۳۷ برای تهیه و تولید «اتومبیل توده» یک شرکت دولتی تاسیس شد.تعداد متقاضیان به سرعت افزایش یافت؛ زیرا که هیچکس مایل نبود این «فرصت طلائی» را به آسانی از دست بدهد. در سال ۱۹۴۴-۳۳۶۰۰۰ نفر ۲۶۷ میلیون مارک پرداختند.
ولی اتومبیل برای این جماعت بهصورت یک رویا باقی ماند. با شروع جنگ کارخانههای فولسبورگ Wolssburg و برنسویگ Brunswick به خدمت نیروی هوایی درآمدند و تا پایان جنگ به تدارک و تهیه هواپیما، وسایل نقلیه نظامی و ساز و برگهای مختلف پرداختند.
در سال ۱۹۴۹ ودیعهگذاران برای تصاحب اتومبیل علیه کمپانی به مراجع دادگستری شکایت کردند. کمپانی ادعای آنها را مردود دانست و متذکر شد ودیعهگذاران با «جبهه آلمانی کار» قرارداد بستهاند. بنابراین کمپانی در قبال آنها تعهدی ندارد. در اکتبر ۱۹۶۱ محکمه رای به مصالحه داد. به موجب این رای مبلغ بسیار ناچیزی بهعنوان خسارت به ودیعهگذاران پرداخت گردید.
تقریبا از ۱۹۵۵ موسسات فولکس واگن به تحریک انحصارات تحت تهاجم مداوم دولت قرار گرفت تا کارخانههای شرکت به بخش خصوصی فروخته شود. در آن موقع نیروهای ترقیخواه جمهوری فدرال آلمان این حملات را دفع کردند. دو سال بعد مبارزه صورت مقبولتری یافت و شیوه تازهای انتخاب شد. دولت تصمیم گرفت با انتشار «سهام عمومی» فروش کارخانهها را عملی سازد.بورژوازی آلمان غربی با استفاده از این فرصت سر و صدای زیادی در اطراف «سرمایهداری خلقی» به راه انداخت. یکی از متفکران در ابتدای قرن معاصر این حیلههای اغفالگرانه را چنین توصیف میکند «دموکراتیزه کردن مالکیت سهام... در حقیقت وسیلهای برای تحکیم قدرت اولیگارشی مالی است»، صنایعی که با فروش «سهام عمومی» به مالکیت بخش خصوصی در میآید، برای انحصارات وسیله کم هزینهای برای تصاحب موسسات دولتی است.زحمتکشان کارخانههای فولکس واگن با این طرح به مخالفت برخاستند.
ولی مبارزه بین کارگران و انحصارات مبارزهای نابرابر بود. در سال ۱۹۶۰ انحصارات موفق شدند، بخشی از شرکت را به مالکیت خود درآورند. به موجب قانون مصوبه بوندشاگ Bundestag مجلس ملی آلمان باختری، کمپانی فولکس واگن به صورت شرکتی درآمد با ۶۰۰ میلیون مارک سهام سرمایه؛ ۴۰ درصد این سهام در دست دولت قرار گرفت و ۶۰ درصد بقیه بهصورت «سهام عمومی» به بخش خصوصی فروخته شد.
در سال ۱۹۶۶ سرمایه شرکت با انتشار سه میلیون «سهم عمومی» جدید که هر سهم ۵۰ مارک بود، باز هم افزایش یافت. بدیهیاست، در چنین شرایطی، سهامداران کوچک از هر نوع کنترل فعالیت شرکت بیبهرهاند.
طبق ارقام سال ۱۹۶۶ فولکس واگن در تولید اتومبیلهای کوچک و ظریف جای اول را در اروپای باختری و جای چهارم را در جهان احراز کرد. این کمپانی با ظرفیت فعلی خود هر سال ۵/۱ میلیون اتومبیل تولید میکند. سهم این شرکت در تولید اتومبیل آلمان باختری بیش از ۴۵ درصد است. فولکس واگن در داخل کشور ۵ کارخانه بزرگ دارد. کارخانه فولسپورگ یکی از مهمترین کارخانههای شرکت است. تولید اطاق، شاسی و دیفرانسیل و مونتاژ اتومبیل در این کارخانه صورت میگیرد. کارخانه هانور Hanovre موتور و کامیونهای کوچک میسازد. کارخانه برونسویک به تولید دیفرانسیل میپردازد. ساختن قطعات یدکی، انواع مکانیسم انتقال نیرو و قطعات دیگر در کارخانه کاسل Kassel انجام میگیرد. در کارخانه امدن Emden به مونتاژ اتومبیل میپردازند.این شرکت بزرگ از ۱۹۵۰ احساس کرد، چارچوب آلمان باختری برای فعالیت وی محدود شده است. بدین جهت برای تصاحب بازارهای خارجی، مخصوصا بازار تولیدکنندگان عمده اتومبیل چون ایالات متحده، انگلستان و فرانسه فعالانه مبارزه کرد. در حال حاضر، ایالات متحده و اروپای باختری مشتریان عمده فولکس واگن هستند.این شرکت در توسعهطلبی اقتصادی خود از شیوههای بسیار متنوعی سود میجوید. رمز موفقیت فولکس واگن ارزان بودن نسبی تولید، کیفیت عالی تکنیک و استفاده از فرم چابک «سوسکهای طلائی» است. این خصایص سبب شده است که این اتومبیل برای قشرهای متوسط جامعه جذاب و دلپسند باشد.
فولکس واگن در خارج از کشور شبکه وسیعی از شعب خود را دایر کرده است. قسمت اعظم صادرات شرکت توسط این شعبهها به فروش میرسد. اولین شعبه در جمهوری آفریقای جنوبی پیریزی شد و بعد مانند قارچهای پس از باران، این شعبهها یکی پس از دیگری در کانادا، برزیل، ایالات متحده، استرالیا، فرانسه و مکزیک سبز شد.این کمپانی برای تحکیم موقعیت خود در بازارهای خارجی اقدام به تاسیس سرویسهای مختلفی کرده است. شماره این سرویسها، اکنون به ۶۰۰۰ میرسد.
ارسال نظر