لازم به یادآوری است آنچه که به صورت خلاصه و گاه‌شمار در این مجمل می‌آید برگرفته از منابع مکتوب و مستندات تاریخی است که تاکنون منتشر شده است که بیشتر این اسناد و مدارک نیز برگرفته از اسناد و خاطرات انگلیسی‌هایی است که در ایران فعالیت داشته‌اند. این گاه شمار به چند مرحله زمانی و موضوعی تقسیم شده تا مطالعه آن آسان‌تر شود. الف) دوره صفویه

ورود نخستین فرستاده انگلیس: در سال ۱۵۵۷م (۹۷۰ه.ق) «آنتونی جنکینسون» از طریق خاک روسیه وارد ایران شد و در دربار شاه طهماسب صفوی به حضور پذیرفته شد. وی اولین انگلیسی بوده که با دو هدف تجارت و سیاست وارد ایران شده است، او یک نامه از ملکه الیزابت داشت و نماینده شرکت مسکوی هم شناخته می‌شد.

نخستین قرارداد: در سال ۱۵۶۳ م (۹۷۶ه.ق) نخستین قرارداد تجاری میان ایران و انگلیس بسته شد. این قرارداد هفت ماده داشت که اساس قراردادهای دیگر ایران و انگلیس قرار گرفت.

ماموریت برادران شرلی: در حالی که اروپایی‌ها به شدت از قدرت روزافزون عثمانی‌ها به ستوه آمده بودند دو برادر انگلیسی به نام‌های رابرت‌شرلی و آنتونی شرلی راهی ایران شدند تا ارتش ایران را به سلاح‌های مدرن مجهز کنند. این دو به همراه هیاتی ۷۰ نفره در سال ۱۵۹۸ م (۱۰۰۶ ه.ق) وارد قزوین شدند. آنها ماموریت مهمی از طرف پاپ وقت و دولت انگلیس داشتند.

نخستین امتیاز کاپیتولاسیون: در سال ۱۶۱۷ م (۱۰۲۶ه.ق)

«ادوارد کاناک» بازرگان انگلیسی با شاه عباس قراردادی را در ۲۰ ماده منعقد کرد. مواد (۸، ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۳، ۱۴ و ۱۹) این قرارداد که ظاهری تجاری داشت، عملا قراردادی استعماری بود و نخستین گام‌های استعمار و قضاوت کنسولی (کاپیتولاسیون) به شمار می‌رود. از این زمان است که به کنسول‌های انگلیس اجازه داده می‌شود که در مسائل قضایی ایران دخالت کنند تا آنجا که اجازه می‌یابند؛ بلکه این حق به آنها داده می‌شود که در مجازات دزدان که به تجار انگلیسی حمله می‌کنند نیز شرکت داشته باشند. نکته جالب ماده (۱۳) این قرارداد است که در آن مترجمین سفارت، یعنی اعضای محلی سفارت انگلیس نیز در ایران از «عزت و حرمت» در حد مردم انگلیس برخوردار شده بودند و به عبارت دیگر اتباع ایرانی که به عنوان مترجم در خدمت سفیر یا کنسول انجام وظیفه می‌کردند از حقوق دیپلماتیک برخوردار می‌شدند.

در دوره صفویه توافقنامه‌های دیگر نیز میان ایران و انگلیس بسته شد که شاید مهمترین آن توافقی بود که در دوره شاه صفی نوه و جانشین شاه عباس در سال ۱۰۳۷ و چند ماه بعد از مرگ شاه عباس منعقد شد. از این زمان تا پایان دوره صفوی روابط عادی را میان ایران و انگلیس شاهد هستیم.