معرفی کتاب
تاریخ اندیشه جدید ایرانی
ایرانیان سفرنامه نویس در دو قرن پیش با دنیای جدیدی رویارو شدند که به کلی با دنیا و سرزمین آنان متفاوت بود. عمق تفاوت و فاصله به حدی بود که اینان جز شگفتی و اعجاب از این دنیای نو واکنش و سخنی نمی‌توانستند داشته باشند.
سفرنامه ناصرالدین شاه
ایرانیان سفرنامه نویس در دو قرن پیش با دنیای جدیدی رویارو شدند که به کلی با دنیا و سرزمین آنان متفاوت بود. عمق تفاوت و فاصله به حدی بود که اینان جز شگفتی و اعجاب از این دنیای نو واکنش و سخنی نمی‌توانستند داشته باشند. آن دنیای جدیدی که شورمندانه، کنجکاوانه و با حوصله ای عجیب گزارش می‌دادند، چنان پرجلال و شکوه متنوع و متکثر بود که قدرت تحریر و توان نوشتن را به گفته خودشان از آنها ستانده بود... رفاه و امنیت بسیار بالا، توانایی تکنیکی و نظم و آبادی شهرها، آزادی مردم و قانونی که کسی چه بزرگ و کوچک حق تخطی از آن را ندارد تصویری غیربهشت روی زمین را پیش رویشان نمی‌آورد، همه و همه جز «حیرت اندر حیرت» حال و روزشان نبود. اینان با تصویری که از آن سرزمین می‌آوردند برای نخستین بار امکان و توان دیدن چهره خود را در آینه غربی فراهم کردند. این تصاویر به مثابه آینه امکان چشم گشودن و کشف خود در سیاهی و ظلام عصر انحطاط و سقوط بود.
«تاریخ اندیشه جدید ایرانی» عنوان مجموعه‌ای شش جلدی است که توسط نشر شیرازه به بازار کتاب عرضه شده است.
این مجموعه کوششی است برای تدوین تاریخ اندیشه جدید ایرانی که برای پاسخگویی به این نیاز و از طریق ارائه و در دسترس قرار دادن متون و آثار اندیشمندان معاصر برای مخاطبان تاریخ سیر و تطور اندیشه جدید ایران صورت می‌گیرد. «تاریخ اندیشه جدید ایرانی» دویست سال تاریخ تفکر و اندیشه ایرانی را شامل می‌شود. دفتر اول آن «آیینه آوران و عصر رویارویی» نخستین مواجهه ایرانیان با غرب را توسط سفرنامه های ایرانیان به فرنگ نشان می‌دهد. دفتر دوم «منورالفکران و عصر روشنگری» نام دارد و سیر اندیشه را پس از عصر رویارویی تا دوران تاسیس مشروطیت دنبال می‌کند. دفتر سوم «مشروطه‌خواهان و عصر مشروطیت» به رساله‌ها و اندیشه این دوره حیاتی می‌پردازد. دفتر چهارم «متجددین و عصر پسامشروطیت» نام دارد و گستره‌ای از آغاز پیروزی مشروطیت تا انتهای سلطنت قاجار و پایان پهلوی اول را مطالعه می‌کند. در پی آن دفتر پنجم «روشنفکران و عصر انقلاب» نام گرفته است که زمینه و گستره آن از آغاز پهلوی دوم و تحولات آن دوره تا پیروزی انقلاب اسلامی و سقوط سلطنت امتداد دارد. دفتر ششم و آخرین دفتر «متفکران عصر پساانقلاب» نام دارد و سیر تاریخ اندیشه را از آغاز انقلاب تا زمانه حاضر دربرمی‌گیرد و همه با هم «تاریخ اندیشه جدید ایرانی» را در دوران دویست ساله رقم می‌زنند.
«آیینه آوران و عصر رویارویی»به عنوان اولین دفتر این مجموعه از ۲۹ فصل تشکیل شده و هر فصل آن سفرنامه یکی از ایرانیان آن زمان را دربرمی‌گیرد. سفرنامه سید عبدالطیف شوشتری با عنوان «تحفه العالم»، سفرنامه ابوالحسن خان ایلچی با نام «حیرت‌نامه»، سفرنامه رضا قلی میرزا به انگلستان، سفرنامه آجودان باشی، سفرنامه میرزا صالح شیرازی با عنوان «ولایت آزادی»، «فردنامه پاریس» نوشته داود خان ارمنی از جمله سفرنامه‌هایی هستند که در دفتر اول این مجموعه آورده شده‌اند. سفرنامه حاجی واشنگتن: حاج حسینقلی خان معتمدالوزرا، خاطرات روزنامه اعتمادالسلطنه به فرنگ، حاج میرزا محمدعلی معین السلطنه: سفرنامه شیکاگو، سفرنامه میرزا ابراهیم صحاف‌باشی تهرانی، سفرنامه حاجی پیرزاده، سفرنامه تشرف به مکه معظمه مهدی‌قلی خان هدایت از طریق چین و ژاپن و آمریکا، سفرنامه فرنگستان: مسعود میرزا ظل السلطان، سفرنامه ظهیرالدوله همراه مظفرالدین شاه به فرنگستان و دلیل السفرا: سفرنامه میرزا محمدهای علوی شیرازی از دیگر سفرنامه‌هایی هستند که نگارنده این کتاب به آنها پرداخته و شرح مبسوطی از آنها را در کتاب خود آورده است.
بی‌تردید مراجعه به این سفرنامه‌ها به عنوان منابعی که در آن نخستین مواجهه ایرانیان با دنیای جدید صورت گرفته و آغاز اندیشیدن و تفکر جدید ایرانی است، برای علاقه‌مندان به تاریخ مفید خواهد بود. به ویژه آنکه نگارنده این دفتر- فرامرز معتمد دزفولی- تلاش کرده است با تعلیق قرار دادن اندیشه امروزمان و پیش‌فرض‌های معرفتی و اجتماعی و روان شناختی که بر آنها تکیه داریم، به آغاز اندیشه جدید ایرانی راه پیدا کند. در این راه معتمد دزفولی می‌کوشد نسب علمی و معرفتی اندیشه اکنون ایرانی را یافته و سیر آن را تا به امروز جست‌وجو کند. «آیینه آوران و عصر رویارویی» با قیمت ۳۸ هزار تومان در کتابفروشی‌ها موجود است.
ارسال نظر