رجال ایرانی
«متین دفتری» با یک مقاله نخستوزیر شد
احمد متین دفتری معروف به «اعتضاد لشگر» و «متینالدوله»، جوانترین نخستوزیر رضاشاه بود که تنها با موردپسند واقع شدن مقالهاش درباره پیروز جنگ جهانی دوم از نظر شاه به این سمت نایل شد.
علی طجوزی
احمد متین دفتری معروف به «اعتضاد لشگر» و «متینالدوله»، جوانترین نخستوزیر رضاشاه بود که تنها با موردپسند واقع شدن مقالهاش درباره پیروز جنگ جهانی دوم از نظر شاه به این سمت نایل شد. این انتخاب اما در میان رجال و بزرگان سیاسی کشور باعث تعجب شد؛ چراکه وی در امر سیاست یا مدیریت چندان باسابقه نبود و تنها سابقه ۵ سال معاونت و سه سال وزارت دادگستری را داشت. متین دفتری هنگام نخستوزیری چهل و یک سال سن داشت.البته او در خانوادهای بزرگ شده بود که افراد آن طی صد و پنجاه سال از حکومت قاجار همواره در مناصب بالا قرار داشتند. میرزا یوسفخان مستوفیالممالک صدر اعظم، حسن مستوفی «مستوفیالممالک»، حسن وثوق «وثوقالدوله» و احمد قوام «قوامالسلطنه» پیش از او چندین بار به مقام نخستوزیری رسیده بودند. متین دفتری همچنین برادرزاده دکترمحمدمصدق و داماد او نیز بود. متین دفتری فرزند میرزا محمودخان دفتری (عینالممالک) فرزند میرزا حسنخان وزیر دفتر بود و از نوادگان میرزامحسن آشتیانی به شمار میآمدند.وی تحصیلات خود را در ایران در مدرسه آلمانها و مدرسه حقوق به پایان رساند.پس از تحصیلات وارد وزارت امور خارجه شد. هنگامی که علیاکبر داور وزیر عدلیه شد او را نیز به کار دعوت کرد که پس از چندی برای ادامه تحصیل به اروپا رفت و در ژنو موفق به اخذ درجه دکترای حقوق شد. سپس به ایران بازگشت و کار خود را با معاونت وزارت دادگستری آغاز کرد. وی پنج سال در این سمت بود تا اینکه در دولت محمود جم به وزارت رسید. متین دفتری به زبانهای آلمانی و انگلیسی و فرانسوی تسلط کامل داشت و عربی را نیز خوب میدانست.متین دفتری چگونگی و چرایی نخست وزیر شدنش را در گفتوگویی برای دکتر باقر عاقلی نویسنده کتاب روزشمار تاریخ ایران این چنین شرح داده است: «در نیمه اول سال ۱۳۱۸ من وزیر دادگستری در دولت جم بودم. در یکی از جلسات هیات وزیران که در حضور شاه تشکیل شده بود صحبت به جنگ بینالمللی کشیده شد. پیشرفتهای برقآسای آلمان هیتلری مورد بحث قرار گرفت، شاه یک یک وزیران را مورد آزمایش قرار داد و نظریه آنها را نسبت به سرنوشت جنگ جویا شد. جوابهایی که از طرف وزیران داده شد شاه را قانع نکرد و با عصبانیت خطاب به تمام وزیران گفت باید مقالهای بنویسید و دو هفته دیگر در همین ساعت تسلیم نمایید. امریه اجرا شد و هفته بعد مقالات را تقدیم کردیم. من در مقاله خود با دلایل و براهین ثابت کردم که آلمان در این جنگ پیروز خواهد شد و بهتر این است ایران هماکنون رویهای اتخاذ کند که پس از خاتمه جنگ پاداش همکاری خود را دریافت کند. این مقاله مورد پسند واقع شده بود و چند ماه بعد به هنگام افتتاح مجلس دوازدهم به نخستوزیری منصوب شدم.»
متین دفتری در آن ایام به ژرمانو فیلی (طرفدار آلمان) شهرت داشت و انتخاب وی به نخستوزیری برای جلب توجه آلمانها به ایران بود، ولی پس از پیروزیهای آغاز جنگ ورق برگشت و شکستهای پیدرپی آلمان در جنگ آغاز شد. رضاشاه متین دفتری را از کار برکنار ساخت، چرا که در دوران صدارتش هر بار که از شکست آلمانها با او صحبت میکرد و از او دلیل میپرسید تنها پاسخی که می شنید این بود؛ خاطر مبارک آسوده باشد. پس از شهریور ۱۳۲۰ به جرم طرفداری از آلمان مدت دو سال زندانی متفقین بود. بعد از آزادی از اسارت در دوره پانزدهم مجلس یکی از نمایندگان تهران شد و از تاریخ تاسیس سنا تا سال ۱۳۵۰ که درگذشت همواره سناتور بود، اما دیگر هیچگاه ستاره اقبال او به طلوع دوباره نرسید.
ارسال نظر