خواندنی‌های تاریخ- از کتاب زندگی سیاسی عبدالحسین هژیر-۱
قیام وزیران علیه رییس دولت
دولت‌هایی که در فاصله ۱۳۲۰ تا دهه ۱۳۴۰ تشکیل می‌شدند، چند ویژگی داشتند که کوتاه بودن دوره فعالیت آنها یکی از آنها است. ایجاد فراکسیون در درون دولت که شاه و دربار در تشکیل آنها مهارت داشتند از دیگر ویژگی دولت‌ها در دوره یاد شده است. اما به نوشته جعفر مهدی‌نیا در کتاب «زندگی سیاسی عبدالحسین هژیر» «در تاریخ دیپلماسی دنیا سابقه نداشت که وزیران کابینه به‌صورت دسته‌جمعی علیه رییس خود قیام کنند، اما وزیران دولت قوام این بلا را سر او آوردند». این نویسنده درباره این رویداد عجیب نوشته است: «... اولین وزیری که در کابینه قوام، علم مخالفت با او برافراشت عبدالحسین هژیر بود. در آن ایام حقوق وزیران در ماه ۱۲۰۰ تومان بود. هژیر به‌عنوان وزیر دارایی از قوام خواست دستمزد ماهانه او ۳ هزار تومان شود و قوام پذیرفت و در هیات دولت تصویب شد، اما هژیر در نامه‌ای به خزانه‌داری کل نوشت این دستور نخست‌وزیر به دلیل بی‌اطلاعی مجلس غیرقانونی است... می‌گویند قوام از این نامه عصبانی شد و خواستار پیش‌نویس نامه‌ای شد که در آن هژیر درخواست افزایش حقوق کرده بود، اما فهمید که فریب خورده و هژیر پیش‌نویس نامه‌ای را که خود نوشته بود پاره کرده است...»
نویسنده به مخالفت یکی دیگر از وزیران کابینه اشاره کرده و می‌نویسد: «... یک روز قوام شنید در راه‌آهن مهندس عزت‌الله هدایت نامی علیه او و حزب دموکرات تشکیلاتی ایجاد کرده است. قوام، غلامحسین فروهر که وزیر راه بود را خواست و به او دستور داد که عزت‌الله هدایت را از راس راه‌آهن بردارد... قوام انتظار داشت فروهر بدون چون و چرا دستور او را اطاعت کند، اما از چهره فروهر آثار نافرمانی او را درک کرد... با این حال به روی خود نیاورد و حرف خود را تکرار کرد. این بار فروهر سکوت را شکست و با کمال صراحت و جسارت به نخست‌وزیر مقتدر گفت: «جناب اشرف اولا مدیرکل راه‌آهن سراسری برای مدت ۳ سال به تایید و تصویب دولت انتخاب می‌شود و مدت ماموریت مهندس هدایت هنوز منقضی نشده است... قوام با بی‌حوصلگی می‌گوید چه چیز ما درست که این یکی درست باشد. فروهر گویا که حرف نخست‌وزیر را نشنیده باشد حرف خودش را ادامه داد و گفت، بنده که وزیر راه هستم باید علت اصلی تغییر مدیرکل راه‌آهن را بدانم... آن روزها مهندس خسرو هدایت از قوام بریده بود. قوام نمی‌خواست با صراحت به فروهر بگوید علت برکناری مهندس عزت‌الله هدایت، فامیل بودن او با خسرو هدایت است به همین جهت با صراحت گفت: سیاست دولت من اقتضا می‌کند که عزت‌الله هدایت در راس مدیرکل راه‌آهن نباشد... فروهر باز هم جسارت کرد و پاسخ داد، بنده که عضوی از دولت شما هستم باید سیاست دولت را بدانم. برخلاف آنچه شهرت دارد، قوام کمتر عصبانی می‌شد و با وزیران و همکاران خود با نرمی سخن می‌گفت و آن روز نیز با آن مقاومت و سرسختی وزیر راه خود، چیزی روی خود نیاورد و با متانت گفت، آقای فروهر، تصمیم من در این باره قطعی است. فروهر در جواب می‌گوید، در این صورت، جناب اشرف بنده را از خدمت در دولت خود معاف فرمایید. قوام لبخند تلخی زد و برای مدت طولانی به فکر فرو رفت. معلوم نیست که نخست‌وزیر در آن دقایق به چه چیزی می‌اندیشید و مشغول طراحی چه برنامه و نقشه‌ای بود، اما سکوت را شکست و با لحن مخصوص خود گفت، آقای فروهر، نه شما استعفا دهید و نه هدایت عزل شود...»
ارسال نظر