دستاوردهای ایران‌خودرو در حفظ محیط‌زیست
همزمان با تاثیر نگرش جهانی نسبت به مقوله محیط‌زیست از طریق برگزاری کنفرانس‌ها و انتشار بیانیه‌ها و پروتکل‌های بین‌المللی، نحوه برخورد جوامع نسبت به حفظ محیط‌زیست از «اقدامات کنترلی» به «اقدامات پیشگیری» تغییر نمود.
همزمان با تاثیر نگرش جهانی نسبت به مقوله محیط‌زیست از طریق برگزاری کنفرانس‌ها و انتشار بیانیه‌ها و پروتکل‌های بین‌المللی، نحوه برخورد جوامع نسبت به حفظ محیط‌زیست از «اقدامات کنترلی» به «اقدامات پیشگیری» تغییر نمود.
این تغییر رویکرد را باید زیربنای مدیریت محیط‌زیست به شمار آورد.
گروه صنعتی ایران‌خودرو به عنوان بزرگ‌ترین خودروساز ایران، پایبندی به فرهنگ توسعه پایدار، حفاظت از محیط‌زیست و صیانت از نیروهای انسانی، به عنوان اصلی‌ترین دارایی و منبع هرگونه تحول و تغییر را جزو لاینفک سیاست‌های توسعه‌ای خود به شمار آورده و برای دستیابی به اهداف مذکور، خط مشی یکپارچه ایمنی، بهداشتی و زیست‌محیطی را با محتوای زیر تعریف کرده است:
1 - رعایت قوانین و الزامات زیست‌محیطی مرتبط با فعالیت‌های تولیدی، محصولات و خدمات و نیز قوانین و استانداردهای ایمنی و بهداشتی در زمینه فعالیت‌های جاری و طرح‌های توسعه‌ای.
۲ - ترویج و توسعه فرهنگ ایمنی، بهداشت و زیست‌محیطی از طریق آموزش و آگاهی کارکنان.
3 - گسترش و توسعه ارتباطات با طرف‌های ذی‌نفع از جمله قانون‌گذاران، آحاد جامعه، تامین‌کنندگان و مصرف‌کنندگان محصولات و خدمات در جهت همسویی با دیدگاه‌های آنها.
اداره محیط‌زیست ایران‌خودرو به عنوان اولین نمونه در میان واحدهای بزرگ صنعتی، با هدف انسجام بخشیدن به فعالیت‌های پیشگیرانه حفظ محیط‌زیست، ارتقای سطح آگاهی کارکنان و نیز پاسخگویی به الزامات قانونی و خواست جامعه در سال ۱۳۷۹ تشکیل شد. ماموریت اصلی این واحد، برنامه‌ریزی و نظارت بر عملکرد محیط زیستی شرکت و گروه صنعتی ایران‌خودرو و تلاش در جهت سازگاری بیشتر فعالیت این واحد بزرگ صنعتی با مصالح جامعه می‌باشد.
این گزارش می‌کوشد مخاطب گرامی را با اهم اقدامات و دستاوردهای زیست‌محیطی گروه صنعتی ایران‌خودرو در حوزه فرآیند و محصول آشنا نماید.
بهبود عملکرد زیست‌محیطی در حوزه فرآیند تولید
شرکت ایران‌خودرو در راستای تامین ابزارهای تعیین‌کننده برای حضور جدی و موفق در بازارهای جهانی و نیز بهبود عملکرد زیست‌محیطی خود، از سال 1380 اقدام به استقرار سیستم مدیریت زیست‌محیطی بر مبنای استاندارد بین‌المللی ایزو 14001 نموده که این مهم تاکنون در واحدهای تولیدی، خودروسواری و همچنین در حوزه انبار و لجستیک با موفقیت کامل به انجام رسیده است. سیستم مدیریت زیست‌محیطی حاکم بر عملکرد فعالیت‌های ایران‌خودرو به سه موضوع اساسی رفع آلودگی‌های هوا، آب و خاک توجه جدی داشته و در آن رعایت استانداردهای ملی همواره ملاک عمل خواهد بود.
الف - هوا
عمده‌ترین پیامدهای زیست‌محیطی ناشی از ورود آلاینده‌های هوا به محیط‌زیست، ناشی از فعالیت سالن‌های رنگ ایران‌خودرو است. به منظور کنترل این پیامدها، اگزاست‌های سالن‌های تولیدی به تعداد 198 خروجی مواد شناسایی قرار گرفته و با توجه به اهمیت و حساسیت فرآیندهای مربوطه، به صورت دوره‌ای توسط آزمایشگاه های معتمد سازمان حفاظت محیط‌زیست مورد اندازه‌گیری و پایش قرار می‌گیرند. اطلاعات به دست آمده از این طریق، یکی از مبانی تصمیم‌گیری درخصوص اجرای برنامه‌های کنترلی آلودگی هوا به منظور حصول اطمینان از انطباق با حدود قانونی به شمار می‌رود.
به منظور رعایت هر چه بهتر ضوابط و مقررات زیست‌محیطی در سالن‌های در حال احداث کوشش شده است از آخرین فن‌آوری‌ها و روش‌های تولید در جهان بهره‌گیری شود. به طور نمونه، نصب ربات‌های پاشش رنگ اتوماتیک موجب ۳۰درصد کاهش در ضایعات نسبت به روش‌های قبلی و درنتیجه بهبود کیفیت محیط‌زیست گردیده است.
ب - آب
اجرای شبکه و تصفیه‌خانه مرکزی فاضلاب صنعتی:
فعالیت‌ها و فرآیندهای تولید خودرو نظیر هر صنعت فعال دیگری، ناگزیر از مصرف آب و تولید فاضلاب می‌باشد. آنچه که در این میان حائز اهمیت است، نحوه مدیریت فاضلاب تولیدی و مطابقت خروجی فرآیند تصفیه با استانداردهای ملی تدوین شده می‌باشد. از این رو، شرکت ایران‌خودرو کوشیده است با طراحی و راه‌اندازی تصفیه‌خانه فاضلاب صنعتی خود در سال 1375 در زمینی به مساحت 16000مترمربع، این بخش از فعالیت‌های خود را تحت کنترل درآورد. این واحد که طبق اظهارنظر بسیاری از متخصصان امر، یکی از مجهز‌ترین و کامل‌ترین سیستم‌های تصفیه فاضلاب کشور در نوع خود به شمار می‌رود، می‌تواند با فراهم کردن 650هزار مترمکعب آب تصفیه شده در سال، آب مورد نیاز برای آبیاری فضای سبز شرکت را فراهم آورد.
به موازات افزایش ظرفیت تولید، ظرفیت تصفیه‌خانه فاضلاب صنعتی نیز در سال ۱۳۸۰ به ۲۴۰۰مترمکعب در روز افزایش یافته و افزون بر این، واحدهای پیش‌تصفیه در سالن‌های رنگ نیز طراحی و مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.
آنچه که در این میان حائز اهمیت می‌باشد تغییر روش تصفیه از روش معمول فیزیکی و شیمیایی به روش تصفیه بیولوژیک است که موجب شده بازدهی سیستم به نحو چشمگیری افزایش یابد و از مصرف مقادیر فراوانی موادشیمیایی جلوگیری شود. بهبود میزان COD آب از 400 الی 500میلی‌گرم بر لیتر به 60 الی 70میلی‌گرم بر لیتر و عدم مصرف 11هزار کیلوگرم آهک، 20هزار کیلوگرم کلرورفریک و 100هزار کیلوگرم اسید در سال گذشته، از جمله دستاوردهای این اقدام به شمار می‌رود.
اجرای شبکه و تصفیه‌خانه مرکزی فاضلاب بهداشتی:
افزون بر اقدامات پیش گفته، این شرکت نسبت به طراحی و اجرای تصفیه‌خانه فاضلاب بهداشتی با ظرفیت 16000مترمکعب در شبانه‌روز و شبکه جمع‌آوری فاضلاب به طول بیش از 22کیلومتر در سایت‌های شمالی، مرکزی و جنوبی شرکت اقدام کرده است که انتظار می‌رود با صرف هزینه‌ای معادل 63میلیارد ریال، این پروژه تا پایان سال 1387 به بهره‌برداری برسد. فرآیند تصفیه فاضلاب بهداشتی ایران‌خودرو، مبتنی بر روش تصفیه بیولوژیک با قابلیت حذف ازت و فسفر می‌باشد که از روش‌های نوین تصفیه فاضلاب بهداشتی در ایران محسوب می‌شود.
اقدامات ایران‌خودرو در کاهش و کنترل پیامدهای زیست‌محیطی ناشی از آلودگی آب به تصفیه فاضلاب محدود نمی‌گردد. به بیان دیگر، استفاده از فن‌آوری‌های و روش‌های نوین تولید، امکان کاهش تولید فاضلاب صنعتی را پدید آورده است، به گونه‌ای که به طور نمونه با استفاده از سیستم اتوماسیون کابین‌های آبکشی بدنه در اتاق رنگ، میزان ۲۰۰مترمکعب آب صنعتی در هر شیفت کاری صرفه‌جویی شده که این مقدار در سال به رقمی معادل ۵۵هزار مترمکعب بالغ می‌شود.
تصفیه‌خانه مرکزی آب خام
شرکت ایران‌خودرو با توجه به نقش مهم و حیاتی آب در صنعت خودروسازی و ممنوعیت برداشت از سفره‌های زیرزمینی، نسبت به ایجاد تصفیه‌خانه مرکزی آب برای تصفیه آب خام دریافتی از سد کرج به منظور کاهش مواد کلوئیدی، کدورت و تصفیه آب چاه‌ها برای کاهش سختی و درنتیجه تامین آب صنعتی شرکت با استفاده از روش‌های نوین تصفیه اقدام کرد. تاسیسات فاز یک تصفیه‌خانه مزبور در زمینی به مساحت ۱۹۸۷۶مترمربع و با سرمایه‌گذاری بالغ بر ۳۷میلیارد ریال احداث و به مدیریت منابع آبی شرکت کمک شایانی نموده است.
پ - خاک
در مسیر تحولات اقتصادی و صنعتی کشور و روند بازسازی و توسعه صنایع، باید تمامی ابعاد توسعه پایدار را مد نظر قرار داد. در این رهگذر نبایستی از آثار نامطلوبی که بر منابع خاک تاثیر چشمگیری دارند غافل گردید به منظور کاهش آثار نامطلوب پسماند و ضایعات صنعتی بر خاک، شرکت ایران‌خودرو مطالعه و اجرای پروژه‌های متعددی را در زمینه بازیافت در دستور کار قرار داده است. بخشی از فعالیت‌های انجام شده و پروژه های در دست اقدام ایران‌خودرو در بخش آلودگی خاک به شرح زیر است:
* اجرای پروژه شناسایی کمی و کیفی مواد زائد
*بازیافت تینرهای ضایعاتی
* مدیریت تفکیک ضایعات در سطح شرکت
* مدیریت ضایعات برای فروش بهینه
* اجرای پروژه بهینه‌سازی مصرف کاغذ
* اجرای پروژه ایجاد نظام جامع مدیریت پسماند (در دست اجرا)
افزون بر این، پروژه‌های دیگری در زمینه مدیریت ضایعات در واحدهای تولید خودرو سواری با استفاده از متدولوژی شش سیگما به قرار زیر انجام شده است:
- کاهش مصرف رنگ
- کاهش مصرف سیلر
- کاهش ضایعات قطعات
- حذف جوشکاری برنج در کانوایر پژو
- حذف قلع کاری داخل ستون بدنه وانت
بهبود عملکرد زیست‌محیطی در حوزه محصول
۱ - انجام اصلاحات در قوای محرکه خودروها
بنابر مطالعات وتحقیقات انجام شده در شرکت‌های خودروسازی جهان (به طور مثال مرسدس بنز)، بیش از 80درصد پیامدهای زیست‌محیطی ناشی از کارکرد چرخه حیات خودرو در بخش مصرف توسط مشتری و مابقی آن در مرحله تولید و انتهای حیات محصول، اتفاق می‌افتد. در همین راستا شرکت ایران‌خودرو نیز به موضوع ارتقای استانداردهای خروجی و بهبود عملکرد موتور خودروهای تولیدی، توجه جدی نموده است. بر این اساس از سال 1380 انژکتوری کردن خودروهای تولیدی، بدون دریافت هزینه اضافی از مشتریان در دستور کار این شرکت قرار گرفته و در گام بعدی، نسبت به بررسی راهکارهای عملی برای ارتقای فناوری قوای محرکه خودروهای تولیدی در جهت پاسخگویی به استانداردهای مصوب و کاهش مصرف سوخت با حفظ و ارتقای شاخص‌های توان، گشتاور، راندمان و ... پرداخته شد. محورهای اصلی فعالیت‌های انجام شده ظرف دو سال گذشته، به قرار زیر می‌باشد:
- تغییرات طراحی در تمامی محصولات شرکت
- گاز سوز کردن خودروها برای استفاده از گاز طبیعی فشرده (CNG)
طراحی و تولید موتور بر اساس سوخت گاز طبیعی (پایه گازسوز)
الف - تغییرات طراحی در تمامی محصولات شرکت
در راستای بهبود عملکرد موتور خودروهای تولیدی، شرکت ایران‌خودرو علاوه بر انژکتوری نمودن سیستم سوخت‌رسانی تمامی محصولات تولیدی از سال ۱۳۸۰، در گام‌های بعدی نسبت به اصلاح موتورهای موجود اقدام کرد که حاصل تلاش در این زمینه دستیابی مهندسان جوان ایرانی به فناوری اصلاح موتورهای موجود و ساخت موتورهای جدید به شرح زیر می‌باشد:
- موتور OHV که جایگزین موتور پیکان گردیده و استفاده از آن، ضمن افزایش کارایی موجب کاهش قابل ملاحظه مصرف سوخت می‌گردد.
- تغییر طراحی موتورهای XU۷JPL۳ و TU۳JP که موجب بهبود مصرف سوخت و ارتقای استاندارد آلایندگی خودروهای مربوطه گردید.
- طراحی موتور IP16 که با تغییرات عمده در طرح موتور XUVJPL3 صورت پذیرفت و سبد محصولات صادراتی که برای پوشش بازارهای هدف تکمیل کرد و انتظار می‌رود این گسترش در فازهای بعدی این پروژه بهبود قابل ملاحظه‌ای داشته باشد.
ب - گاز سوز کردن خودروها با استفاده از گاز طبیعی فشرده CNG
نگرانی‌های محیط زیست ناشی از افزایش روند آلودگی هوا در شهرهای بزرگ کشور از یک سو و دغدغه‌های اقتصادی حاصل از بالا بودن نرخ مصرف بنزین در کشور از سوی دیگر، سیاست‌های کلان توسعه حمل‌ونقل کشور را به سوی استفاده از سوخت‌های جایگزین سوق داده است. بررسی کارشناسان حاکی از آن است که با اجرای طرح دوگانه‌سوز کردن خودروها، ضمن کاهش حدود 80درصد در تولید آلاینده‌های زیست محیطی، ماهانه حدود یک‌میلیون دلار در مصرف سوخت کشور صرفه‌جویی خواهد شد. شرکت ایران‌خودرو نیز در همین رابطه پروژه تولید خودروهای گازسوز را از سال 1382 به اجرا گذاشته است.
به منظور پاسخگویی به نیاز جامعه و نیز مصوبات قانونی، این شرکت موفق گردید در سال گذشته بیش از ۸۵هزار خودرو دوگانه‌سوز تولید و به مشتریان عرضه کند. با تداوم این روند در سال ۱۳۸۶، ایران‌خودرو موفق شد با تولید ۹۶هزار دستگاه انواع خودروهای دوگانه‌سوز، رکورد خود را بهبود بخشد و با عزمی راسخ، تولید ۳۵۰هزار دستگاه خودرو دوگانه‌سوز را تا پایان سال ۸۶ در دستور کار خود قرار دهد. شرکت ایران‌خودرو در اقدامی کم نظیر و در تداوم مسوولیت اجتماعی خود، در مرحله نخست ۶۰۰۰دستگاه خودرو تاکسی دوگانه‌سوز را در دوم شهریور ۸۶ و در مرحله بعد، در مهر ماه ۱۱هزار تاکسی دوگانه‌سوز را به مشتریان تحویل داد. مشکلات موجود در تولید این محصول، به طور عمده به تهیه مخزن و کیت گاز سوز مربوط می‌شود که با تمهیدات پیش‌بینی شده و حمایت‌های دولت به زودی برطرف خواهد شد.
ج - طراحی و تولید موتور پایه گاز سوز
با توجه به مشکلات استفاده از گاز طبیعی به عنوان سوخت دوم، طراحی و تولید انبوه موتوری که بر مبنای سوخت گاز به عنوان سوخت اول ساخته شده باشد در دستور کار قرار گرفت. بهره‌گیری از این موتور در راستای تحقق اهداف دولت در زمینه مصرف گاز به عنوان سوختی ارزان قیمت و پاک و جایگزینی آن با بنزین، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این طرح بزرگ و مهم که با همت متخصصان و مهندسان جوان و پرتوان ایرانی به انجام رسیده است. برای نخستین بار منجر به کسب دانش فنی طراحی مستقل موتور در کشور شده و سازندگان داخلی را در جهت طراحی قطعات برای ورود به بازارهای جهانی یاری می‌نماید. ضمن آنکه با دستیابی به مالکیت قوای محرکه ملی، امکان حفظ حقوق مالکیت معنوی خودرو سمند در بازارهای داخل و خارج از کشور، فراهم می‌شود. اهم ویژگی‌های این موتور، به قرار زیر می‌باشد:
- استفاده از دانش و فناوری روز
- نخستین موتور طراحی شده بر اساس سوخت گاز طبیعی و بنزین به عنوان سوخت جایگزین
- دستیابی به سطح آلایندگی یورو
- دستیابی به سطح بسیار مطلوب از نظر صدا و ارتعاش
- به کارگیری سیستم زمان‌بندی متغیر سوپاپ به منظور دستیابی به عملکرد بهتر موتور
- دستیابی به بالاترین حد بازدهی اویل پمپ در موتورهای هم ردیف با استفاده از ایده جدید
- تعبیه اجرای خنک‌کننده (اویل پمپ و واترپمپ) در یک مجموعه واحد
- دستیابی به مالکیت قوای محرکه برای ورود به بازارهای جهانی
- کاهش مصرف سوخت در هر دو حالت گاز سوز و بنزین‌سوز
۲ - طراحی و ساخت مجموعه آزمایشگاه‌های تست خودرو
توسعه و ساخت خودرویی منحصر به فرد، با ویژگی‌های سازگار یافته با شرایط جغرافیایی کشور، ایران‌خودرو را ناگزیر از بهره‌مندی از یک مرکز پیشرفته تست خودرو کرد. در این رهگذر، مرکز آزمایشگاه‌های تست خودرو، به عنوان یکی از مدرن‌ترین واحدهای تست خودرو در خاورمیانه با هدف انجام آزمون‌های فنی و تخصصی مربوطه در شرکت ایران‌خودرو و طراحی و تجهیز گردیده است. فعالیت‌های این واحد را می‌ـوان به طور عمده به سه بخش زیر تقسیم کرد:
2/1 - آزمایشگاه‌های تست آلاینده‌ها
ضرورت‌های زیست‌محیطی دنیای امروز، صنایع پیشرو را به چالشی گریزناپذیر از مواجهه با استانداردهای سخت‌گیرانه در عرصه رقابت جهانی وادار نموده است. شرکت ایران‌خودرو نیز با شعار جهانی شدن و ورود به بازارهای رقابت جهانی، ضمن پیش‌بینی ابزارهای حضور در این عرصه، از سال ۱۳۷۶ اقدام به مطالعه تاسیس آزمایشگاه تست خودرو و خرید تجهیزات مورد نیاز نمود و این مرکز را در سال ۱۳۷۹ راه‌اندازی کرد. به دلیل نیاز صنعت خودرو کشور به آزمایش‌های پیشرفته آلایندگی خودرو، تجهیزات آزمون‌های نوع ۴ و ۵ استاندارد نیز خریداری و با حضور ریاست محترم مجمع تشخیص مصلحت نظام، در آذر ماه ۱۳۸۳ گشایش یافت و مطابق با آخرین استانداردهای روز دنیا مورد بهره‌برداری قرار گرفت.
2/2 - آزمایشگاه آلودگی صوتی
امروزه آلودگی صوتی از جمله آلاینده‌های مهم حاضر در زندگی شهرنشینان به شمار می‌رود. این نوع از آلودگی می‌تواند موجب تشدید عوارضی همچون کاهش قدرت شنوایی، ناراحتی‌های گوارشی، فشار خون، افسردگی، خستگی روحی، ناراحتی قلبی و مشکلاتی از این قبیل در ساکنان شهرهای بزرگ گردد. واحد تست NVH در مرکز توسعه محصولات جدید ایران‌خودرو در راستای بهبود کیفیت پارامترهای صدا و ارتعاشات خودرو در مراحل مختلف طراحی، ساخت نمونه، تست و تایید، فعالیت‌های گسترده‌ای را صورت می‌دهد.
2/3 - سایر آزمون‌های مرتبط با محیط‌زیست
الف) تست خنک‌کاری موتور و سیستم انتقال قدرت
با کمک این تست، امکان اصلاح آلایندگی موتور در شرایط مختلف آب و هوایی فراهم می‌گردد.
ب) تست Cold Start
این آزمون‌ها برای بررسی چگونگی روشن شدن خودرو در دمای پایین و میزان آلاینده‌ها در این شرایط انجام می‌گردد.
پ) تست اندازه‌گیری مصرف سوخت
آگاهی از میزان مصرف سوخت، یکی از اصلی‌ترین پارامترهای تولید یک خودرو سازگار با محیط‌زیست به شمار می‌رود.
با بررسی‌مصرف سوخت در حالات مختلف، می‌توان به مناسب‌ترین حالت مصرف سوخت در سرعت‌ها و دنده‌های مختلف رسید و کالیبراسیون بخش‌های مختلف خودرو را برای کاهش مصرف سوخت و در نتیجه کاهش میزان آلایندگی به انجام رسانید.
ت)تست عملکرد و بازدهی
این آزمون مربوط به شناخت عملکرد موتور در ارتباط با پارامترهایی نظیر سرعت، شتاب و انتظارات راننده در گذر از شرایط مختلف این پارامترها می‌باشد.
ث)اندازه‌گیری نیروهای مقاوم در برابر حرکت خودرو
بررسی این نیروها، امکان رسیدن به طراحی مناسب برای کاهش حتی‌الامکان آلایندگی خودرو را فراهم می‌آورد.
ارسال نظر