تاثیر بخش‌های عمومی و غیربیمه‌ای فضای کسب و کار بیمه را غیرقابل محاسبه کرده است

کسب و کار عبارت است از راه‌اندازی یک سیستم هدفمند اقتصادی که منجر به کسب درآمد شود و کسب و کار موفق در نهایت سودی متناسب با سرمایه‌گذاری نصیب کارآفرین خواهد کرد. این تعریف علی‌پور مدیرعامل بیمه آسیا از کسب و کار است. او صنعت بیمه را نیز عنصری از فضای کسب و کار و مهره‌ای از ساختار بازار می‌داند و می‌گوید: بیمه ضمن متعادل کردن اوضاع اقتصادی، نقش غیرقابل انکاری در توسعه فعالیت‌های کوچک و بزرگ سرمایه‌گذاری دارد. مشروح مصاحبه با سیدمحمد علیپور، مدیرعامل بیمه آسیا را در ادامه بخوانید.

آقای علیپور تعریف شما از فضای کسب و کار صنعت بیمه چیست؟

بیمه، هم از مهم‌ترین نهادهای کسب و کار است و هم عنصری از فضای کلی کسب و کار کشور. بیمه برای اینکه کارکرد صحیح داشته باشد، باید اصول کسب و کار برآن حاکم باشد. بیمه نهادی متفاوت از سایر صنایع و خدمات است، بیمه در تمامی عرصه‌های گوناگون جامعه حضور دارد. هر چند دنیای پرتحول امروزی با دارا بودن ریسک‌های پیچیده و گسترده‌اش، وظایف سنگینی را برای پوشش این خطرات و جبران خسارات ناشی از آن بر دوش بیمه‌گران قرار داده و این ظرفیت‌ها موجب رونق کسب و کار صنعت بیمه شده است، اما موفقیت بیمه در کسب و کار هیچ گاه براساس شانس نیست و همان طور که اشاره شد موفقیت، به سازمان‌دهی درست بستگی دارد.

فضای کسب و کار در صنعت بیمه کشور را چگونه تعریف می‌کنید؟

توجه داشته باشید در چند سال اخیر، شرایط بازار بیمه کشور تغییر کرد اما برنامه‌ریزی لازم متناسب با آن تحولات انجام نشد و هرچه گذشت، این خلا بیشتر احساس گردید. خصوصی‌سازی بدون تعیین وضعیت شرکت‌های دولتی در بازار آینده و یا نظام نظارت بر بازار در وضعیت جدید، تمهیدات مناسب خود را نیافت. از مهم‌ترین نقایص در اجرای خصوصی‌سازی، کمبود نیروهای لازم و متخصص برای بازار جدید و از آن مهم‌تر، نبود زمینه‌های لازم برای تربیت نیرو بود. تاسیس شرکت‌های جدید بیمه، به نحوی بود که غالبا به خود بیمه‌گری انجامید و در کل نیز توسعه‌ای در بازار بیمه کشور ایجاد نشد. جدای از خصوصی سازی، مهم‌ترین مشکل فعلی صنعت بیمه، شاید به دلیل سهم غالب بیمه خودرو، تلقی غیربازرگانی و خارج از قواعد کسب و کار از کل صنعت بیمه در تفکر تصمیم‌گیرندگان است. این موضوع به شدت در مقررات وضع شده، در آرای محاکم و اظهارنظرهای مسوولین مختلف مشاهده می‌شود. بیان این مطالب به این منظور است که بعد از اجرای هر طرح جدید و یا پشت سر گذاشتن هر مقطعی باید نقاط قوت و ضعف آن را مورد توجه و دقت قرار داد تا بتوان مسیر فراروی آن را بهتر ترسیم و طراحی کرد.

آیا بیمه‌گران سعی کردند همسو با تغییرات، طرح‌هایی نو ارائه دهند؟

بیمه‌گران در حد شرایط و بضاعتی که وجود داشت، اقداماتی را انجام دادند اما به دلایلی که عرض کردم و بعضی شرایط بیرونی که غیرمنتظره بود، آن اقدامات هرچند نتایجی داشت اما به اهدافی که مورد انتظار بود بعضاً نرسید. بیمه مرکزی بحث جایگزینی نظارت مالی به جای نظارت تعرفه‌ای را مطرح نمود ولی با آنچه که باید برسیم، فاصله داریم. برای افزایش سهم نگهداری ریسک در کشور، شرکت‌های بیمه اقداماتی انجام دادند که اقدام به تاسیس بیمه اتکایی امین از آن جمله است که هر چند نتایج بسیار خوبی داشته اما به آنچه در برنامه‌ریزی آن مورد نظر بود، به دلیل عدم توجه‌های لازم، نرسیده است. همین طور در زمینه طرح‌‌های جدید، آماده‌سازی شرکت‌های بیمه دولتی برای خصوصی شدن، ایجاد صندوق‌های نگهداری ریسک در داخل کشور و پوشش ریسک‌های بزرگ به صورت کنسرسیوم، از جمله اقدامات خوب این چند ساله بوده که در صورت رفع موانع و بازشناسی نقاط آسیب و ضعف، می‌تواند در پیشبرد صنعت بیمه بسیار راه‌گشا باشد.

ورود بخش خصوصی چه تاثیری در شرایط داشت؟

حضور بخش خصوصی در بازار بیمه قطعاً خوب و موثر است و البته شرط رسیدن به آثار خوب و مثبت آن، اجرای صحیح آن است. مهم‌ترین اثر حضور بخش خصوصی، ایجاد فضای رقابتی است که اگر این رقابت، سالم و با رعایت اصول حرفه‌ای و اخلاقی باشد، باعث ارتقای کیفیت خدمات، کاهش هزینه‌ها، کاهش حق بیمه، نوآوری در روش‌های کسب و کار و توسعه بازار خواهد بود. برنامه‌ریزان باید با طراحی صحیح و اعتقاد به آن، زمینه را برای تحقق این فرآیند آماده و پیگیرانه آن را به پیش ببرند. معنای خصوصی سازی این است که دولت عرصه کسب و کار را به سرمایه، نیروی انسانی و توانمندی‌های بخش خصوصی بسپارد و خود به نظارت و سیاست‌گذاری کلان اهتمام داشته باشد. به عنوان مثال اگر خصوصی شدن سه شرکت بیمه دولتی مطرح است به این معنی است که در این شرکت‌ها مدیریت و سرمایه دولت خارج و به جای آن مدیریت و سرمایه بخش خصوصی فعال شود و مسلما تزریق مجدد سرمایه از سوی دولت به بخش دولتی صنعت بیمه فضا را برای بخش خصوصی تنگ‌تر نموده و معارض با اهداف تعیین شده به نظر می‌رسد. پرهیز از این تعارضات و ناهماهنگی‌ها، می‌تواند شکوفایی لازم را در بازار صنعت بیمه به دنبال داشته باشد.

آیا شما حضور بیمه‌های خصوصی در فضای کسب و کار فعلی را موثر می‌دانید؟

همان طوری که عرض کردم بسیار موثر است به شرطی که اهداف طراحی شده برای آن فراموش نشود و موانع و آسیب‌های آن در فضای نوپای رقابتی با پشتیبانی لازم رفع گردد.

به نظر شما آزادسازی نرخ و برقراری شرایط جدید فضای کسب و کار، صنعت بیمه را به کدام سو می‌برد؟

این شرایط لازمه خصوصی سازی است لیکن موفقیت و یا خدای ناکرده آسیب رسیدن از ناحیه آن، به عملکرد راهبردی مجموعه بیمه مرکزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی و با همان اهمیت، عملکرد شرکت بیمه ایران نیز به دلیل سهم بیش از پنجاه‌درصدی آن و نقشی که در آینده برای آن در نظر گرفته شده، بستگی دارد. این دو شاخص، عمده‌ترین تاثیر را در شکل‌گیری فضای آینده کسب و کار صنعت بیمه دارند.

سندیکای بیمه‌گران ایران در ایجاد فضای کسب و کار حرفه‌ای چه نقشی می‌تواند ایفا کند؟

خلاء یک سندیکای فعال و استقرار یافته در سال‌های اخیر که تعرضات غیرکارشناسی و ناحق به صنعت بیمه زیاد بوده، به شدت احساس می‌شود. متاسفانه بعضی اقدامات نسنجیده باعث مداخلات صدمه زننده به صنعت بیمه شده است. منابع مالی حاصل از حق بیمه‌ها، متعلق به بیمه‌گذاران است و به جز هزینه‌های بیمه‌گری، صرف پرداخت خسارت به زیان‌دیدگان می‌شود. متاسفانه بخش‌های عمومی که خدماتشان عام است و هزینه‌های‌شان از درآمد دولت، حق بیمه بیمه‌گذاران را ، خزانه دولت تلقی نموده و به عنوان بخش بهداشت، درمان، بخش انتظامی، آتش نشانی، شهرداری و غیره مبالغ کلانی از شرکت‌های بیمه دریافت کرده‌اند. این امر فضای کسب و کار بیمه را غیرقابل محاسبه کرده است که در صورت عدم توجه جدی دولتمردان، آسیب‌های جبران‌ناپذیری به صنعت بیمه خواهد خورد.

جالب اینجا است که به‌رغم این پرداخت‌های سنگین، شرکت‌های بیمه نمی‌توانند برای خودرو‌های سرقتی، گواهی پلیس که امری جزئی است، دریافت کنند. ممانعت از تردد خودروهای بدون بیمه‌نامه، بعد از چهل سال در هاله‌ای از ابهام است. اخیرا هم اعلام شده است که برای تصادفات کروکی کشیده نمی‌شود. در حالی که بیمه اتومبیل پرآسیب‌ترین رشته فعالیت شرکت‌های بیمه است. بدون گزارش حادثه، بدون تعیین مقصر و یا شرایط طرفین تصادف، مشکلات شرکت‌های بیمه چندین برابر خواهد شد و ادامه این روند، صنعت بیمه را مضمحل خواهد نمود. و بیش از هر نهادی، سندیکا است که باید از کیان و بقای بیمه‌گران دفاع کند تا بتوانند به خدمت خود ادامه بدهند.

لازمه ادامه فعالیت در بازار کنونی چیست؟

مسلما در بخش کلان، باید مشکلات ذکر شده رفع گردد و در مجموعه صنعت بیمه هم هر اندازه منسجم‌تر تصمیم‌گیری و عمل گردد، بازار بهتری را در پیش خواهیم داشت. شرکت‌های بیمه نیز باید به چهار مقوله استفاده از اطلاعات و سیستم‌های آن، اصلاح ساختار مناسب با فعالیت در بازار رقابتی و متعاقبا مرتبط با بازار جهانی، ارتقای کیفیت خدمات و نهایتا آموزش بیش از سایر موارد توجه نموده تا بتوانند وضعیت مطمئن‌تری در آینده داشته باشند.

شبکه فروش در فضای کسب و کار صنعت بیمه چه نقشی می‌تواند ایفا کند؟

شبکه فروش به لحاظ حجم، گستردگی و سهم تولید، بخش اعظم فعالیت بیمه‌گری را تشکیل می‌دهد. اما همه در سرشاخه‌های عملیات بیمه‌ای هستند و تصمیمات و سیاست‌گذاری‌های شرکت‌های بیمه است که باید تمهیدات لازم را برای فعالیت بهتر آنها در فروش بیمه‌نامه‌، جلب رضایت بیمه‌گذار و توسعه فرهنگ و بازار بیمه فراهم کند. شرکت‌های نمایندگی که سهم بیشتری از بازار فروش بیمه دارند، می‌توانستند در ورود بخش خصوصی به بیمه، مبنای حرکت قرار گیرند و با تامین شرایطی، به تدریج در پذیرش ریسک سهیم شوند و شرکت‌های بیمه متولی آنها نیز با حمایت اتکایی از آنها به رشد آنها کمک کنند. و این می‌توانست ریشه‌ای‌ترین خصوصی سازی باشد. در وضعیت کنونی هم اگر بتوان شرایطی را فراهم کرد که در روند خصوصی شدن سه شرکت دولتی سهم مناسبی برای نمایندگان فروش در نظر گرفته شود، باعث انسجام بهتر شرکت‌ها و سهیم شدن این گروه متخصص، سابقه‌دار و ذیحق در صنعت بیمه خواهد شد.

صنعت بیمه این ظرفیت را دارد که در صورت کارشناسی خوب و تصمیم گیری و هدایت منسجم، هم خود دارای فضای فعال و با نشاطی باشد و هم با کارکردی صحیح در مجموعه اقتصادی و مالی کشور، زمینه خدمتگزاری هرچه بهتر را برای جامعه فراهم کند.