علی سنگینیان*

نوسان‌گیری، این روزها به یک فرهنگ در بازار تبدیل شده است. این موضوع اگرچه فی‌نفسه بد نیست، اما فراگیر شدن آن به ویژه در عرضه‌های اول، می‌تواند به بازار آسیب برساند. تجربه بین‌المللی نشان می‌دهد حضور گسترده نوسان‌گیران در عرضه‌های اولی که به صورت حراج انجام می‌شود‌، می‌تواند باعث

گران فروشی سهام و در نتیجه خطرات بعدی آن برای بازار باشد، چون این گروه از سرمایه‌گذاران بدون اطلاع از قیمت واقعی سهام و صرفا برای استفاده از بازده بالای عرضه‌های اول، ‌وارد بازار شده و برای اطمینان از دستیابی به سهام عرضه شده، قیمت‌های بالاتری را پیشنهاد خواهند کرد. طبیعی است اگر همه سرمایه‌گذاران از این راهبرد پیروی کنند، قیمت تعیین شده برای سهام، بسیار بیشتر از قیمت واقعی آن خواهد شد.

به همین دلیل در عرضه‌هایی که به صورت پذیره‌نویسی انجام می‌شود، متعهد پذیره‌نویسی یا شرکت تامین سرمایه تلاش زیادی به خرج می‌دهد تا از ورود نوسان‌گیران به جمع سرمایه‌گذاران جلوگیری کند، حتی اگر این امر قدرت نقدشوندگی سهم را تحت شعاع قرار دهد، چرا که تعیین قیمت منطقی، ایجاد اعتماد و در نتیجه امکان تداوم فعالیت از اولویت‌های شرکت‌های تامین سرمایه است. اما در روش حراج، متعهد پذیره‌نویسی، ابزاری برای کنترل ورود نوسان‌گیران در اختیار ندارد، از این‌رو احتمال ورود آنان به ترکیب خریداران و تاثیرگذاری بر قیمت بازار بیشتر خواهد شد که برای نمونه می‌توان به تجربه خصوصی‌سازی شرکت مخابرات آرژانتین در سال ۱۹۹۲ اشاره کرد.

گران فروشی سهام این شرکت به دلیل حضور گسترده نوسان‌گیران در بازار، باعث متضرر شدن بسیاری از سهامداران خرد و خروج آنان از بازار شد که در نهایت نوسان شدید و فروپاشی بازار و لغو خصوصی‌سازی بیست شرکت دیگر را در پی داشت.

بنابراین ضروری است فرآیند عرضه اول و همچنین درصد واگذاری سهام در بورس تهران، مورد بازنگری قرار گیرد تا از این طریق بتوان ضمن محدود کردن فعالیت نوسان‌گیرها، ‌امکان شکل‌گیری قیمت‌های واقعی‌تر را که تضمین کننده تداوم فعالیت رو به رشد بازار است، فراهم آورد.

* معاون مطالعات اقتصادی و توسعه بازار شرکت بورس