یک کارشناس ارشد مدیریت قراردادها: شفافیت اطلاعات، بالاترین درجه امنیت است گروه بورس- مجید اسکندری: در فرآیند برنامه‌ریزی و اجرای یک پروژه، هیچ چیز ترسناک‌تر از اطلاعات غیر موثق نیست.

سیامک قریشی، کارشناس ارشد مدیریت قراردادها، در سمینار «مدیریت ارزش واقعی» با بیان این مطلب گفت: روش مدیریت ارزش واقعی Earned Value Management» حدود ۱۰ سال است که در آمریکا و کانادا در بخش خصوصی استفاده می‌شود و قبل از آن به مدت ۳۰ سال در وزارت دفاع آمریکا استفاده ‌می‌شد و در اختیار بخش خصوصی نبود. وی افزود: سالانه با این روش بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیارد دلار پروژه، هدایت می‌شود و نقش اساسی در مدیریت پرتفولیو دارد. قریشی درباره این روش مدیریت گفت: مدیریت ارزش واقعی، مکانیزم‌های کنترل پیشرفته پروژه از نظر موضوع، زمان‌بندی، هزینه و تکنیک‌های اندازه‌گیری عملکرد در هر مقطع را در پروژه‌های مختلف، مورد ارزیابی و بررسی دقیق قرار می‌دهد. وی افزود: در این روش، هزینه واقعی تمام شده یک پروژه و زمان پایان کار، به صورت دقیق، پیش‌بینی می‌شود و اطلاعاتی که از این طریق به دست می‌آید، قابل اعتماد خواهد بود. همچنین این روش، عملکرد پروژه‌های فعال یک سازمان مادر را از دو بعد زمان و هزینه مورد بررسی، ارزیابی و مقایسه دقیق قرار می‌دهد و با ارائه ضریب کارآیی و مالی و هزینه، میزان برداشت را مشخص می‌سازد. عضو انجمن ملی مدیریت امور قراردادها در کانادا، توانمندی در مدیریت ریسک را از دیگر ویژگی‌های مهم، مدیریت ارزش واقعی خواند و گفت: با اعمال این روش ریسک به حداقل ممکن کاهش می‌یابد. زیرا دادن اطلاعات دقیق، همگون و به موقع به مدیریت و حاکم کردن نظم، موجب می‌شود همه افراد فعال در یک پروژه، مطابق برنامه کار کنند. از سوی دیگر این روش برای هر نوع پروژه از لحاظ اندازه و پیچیدگی، در همه صنایع، با هر نوع قرارداد و با هر روش قیمت‌گذاری قابل اعمال است. قریشی با اشاره به پروژه ۱۲۰میلیون دلاری سیمان فراز فیروز کوه که با استفاده از این روش مدیریت می‌شود، گفت: هنگامی که روش جدیدی می‌آید با خود تغییرات زیادی می‌آورد که مهم‌ترین و سخت‌ترین آن، تغییر فرهنگ است.

در شرکت یاد شده ابتدا با برنامه‌های آموزشی و برگزاری چند سمینار برای مهندسان مشاور، تامین‌کنندگان مالی و پیمانکارها آنها با این روش مدیریت آشنا شدند و سپس ابزارهای لازم در اختیارشان قرار گرفت.خوشبختانه در‌حال‌حاضر در این پروژه، همه موانع مرتفع و روند «فرآیند تایید تغییرات پروژه» نیز طی شده است. مهندس علی امینی، مدیرعامل شرکت سیمان فراز فیروزکوه (سهامی خاص) نیز در حاشیه برگزاری این سمینار درباره تاثیر روش مدیریت ارزش واقعی در پروژه تحت مدیریت خود به خبرنگار ما گفت: ما از نظر هزینه و زمان، کنترل خوبی روی پروژه داشته‌ایم و این پروژه، فارغ از کار اجرایی و حجم سرمایه‌گذاری آن می‌تواند به عنوان نمونه، مطرح باشد. وی افزود: با اجرای روش «مدیریت ارزش واقعی» می‌توان به بیمار بودن بسیاری از پروژه‌های اجرا شده پی برد و از این راه، از صرف هزینه و زمان در آنها جلوگیری و آنها را به سمت ابزارهای مدرن و استفاده بهینه از منابع مالی هدایت کرد. وی سپس به اشکال اصلی پروژه‌های داخلی اشاره کرد و گفت: در اجرای هر پروژه، مهم‌ترین قسمت، برنامه‌ریزی اولیه است که در کشور ما، زمان لازم برای آن صرف نمی‌شود و در نتیجه برنامه‌ریزی از نظر زمان، تامین منابع، چگونگی هزینه، گزارش‌دهی و کنترل در آن وجود ندارد که در نهایت موجب می‌شود، پروژه یاد شده، به صورت علمی، توجیه منطقی نداشته و زمان اجرای آن با تاخیر زیادی همراه شود.امینی افزود: اجرای هر پروژه با دو دشمن اصلی روبه‌رو است، یکی زمان و دیگری هزینه. برای جنگ با این دو، لازم نیست به هر دو حمله کنیم، بلکه اگر زمان را کنترل کنیم، هزینه کنترل خواهد شد ولی عکس آن، ممکن نیست.وی در ادامه با انتقاد از ناهماهنگی دستگاه‌های اجرایی گفت: وزارت صنایع، بانک‌ها و مجریان طرح‌ها هرکدام به گونه‌ای عمل می‌کنند، در صورتی که باید این سه ضلع هماهنگ باشند و از روش‌های پیشرفته استفاده کنند. احمد مهجوری، عضو هیات‌مدیره سیمان فراز فیروزکوه نیز در حاشیه این سمینار درباره ضعف سیستم‌های مدیریتی در ایران به خبرنگار ما گفت: در کشور ما چون سیستم‌های جامع و کامل کنترل پروژه وجود ندارد، همه نوع مشکل به وجود می‌آید و ما شاهدیم که مسائل مالی پروژه‌ها، هیچ‌وقت مطابق با طرح ابتدایی پیش نمی‌رود و برای اجرای پروژه به سهامداران متوسل می‌شوند. در صورتی که در روش جدید، آورده سهامداران حدود ۲۰درصد است و بقیه باید به شیوه فاینانس باشد. وی افزود: یک اقدام اساسی که برای پروژه‌های سیمانی انجام شد، اختصاص بخشی از تسهیلات صندوق ذخیره ارزی به این صنعت بود. در‌حال‌حاضر یک پروژه یک‌میلیون تنی، حدود ۳۰میلیون یورو، ارزبری دارد و بقیه نیاز آن باید به صورت ریالی تامین شود.

آورده سهامداران نیز ۲۵۰میلیارد ریال برآورد می‌شود و بقیه باید از طریق تسهیلات بانکی تامین شود، اما هنگامی که پروژه کلید می‌خورد، بانک عامل صندوق ذخیره ارزی عنوان می‌کند که تسهیلات را به صورت ریالی می‌دهد و این انقباض سیستم بانکی، موجب می‌شود که یک پروژه سه‌ساله، ده سال به طول انجامد.مهجوری ادامه داد: در این هنگام پروژه برای تامین مالی خود به سراغ بانک‌های خصوصی رفته و تسهیلات ۲۴درصدی گرفته و جایگزین ۱۴درصدی می‌کند، بنابراین عدم تزریق به موقع منابع مالی، تاخیر‌هایی را به وجود می‌آورد که جبران‌ناپذیر است.عضو هیات‌مدیره سیمان فراز فیروز‌کوه سپس گفت: الان، دو ماه از دستور رییس‌جمهور مبنی بر اختصاص ۲۰۰میلیارد تومان به پروژه‌های سیمانی می‌گذرد‌، اما هنوز تسهیلاتی از سوی بانک‌ها پرداخت نشده است.بانک‌ها تاکنون، مصوبات خود را نیز اجرا نکرده‌اند و بنابراین پیشرفته‌ترین پروژه‌های سیمان با ۹ماه تاخیر به بهره‌برداری می‌رسد که با محاسبه حاشیه سود این صنعت، می‌توان به زیان وارده پی برد.