بخش پایانی

بحث ضریب اهرم در فارکس جالب توجه است؟

یکی از امکانات بسیار خطرناک در این بازار leverage یا ضریب اهرم است، به طور مثال شما ۱۰۰۰ دلار از سرمایه خود را برای یک به اصطلاح معامله وارد بازار می‌کنید. بروکر به شما می‌گوید شما می‌توانید یک معامله ۱۰۰ هزار دلاری انجام دهید یعنی اهرم شما ۱:۱۰۰ است و این را از امکانات خود عنوان می‌کند، اما در عمل این تنها پورسانت دریافتی بروکر است که ۱۰۰ برابر شده است. یعنی در حالتی که همه چیز حتی اعتبار شما مجازی است. تنها یک امر واقعی است که سرمایه شما به طور واقعی و نه مجازی در اختیار بروکر است و از طریق این معامله صوری فقط یک اتفاق حقیقی افتاده و پورسانت پرداختی شما به بروکر ۱۰۰ برابر شده است.

نکته جالب توجه دیگر این است که بنابر ادعای خود فعالان این بازار بیش از ۹۰ درصد شرکت‌کنندگان در این بازار سرمایه خود را از دست می‌دهند. شاید این اغراق‌آمیز است، اما احتمالا معنای دیگر این سخن این است که همه کسانی که وارد این بازی می‌شوند ۹۰ درصد سرمایه خود را از دست می‌دهند. این امر مشابهت بسیاری به وضعیت اعضای شرکت‌های هرمی دارد که بیش از ۹۰ درصد اعضا سرمایه خود را از دست می‌دهند و تنها عده معدودی به سود می‌رسند.

حال در چنین حالتی ۱۰۰ برابر کردن معاملات تنها یک مفهوم دارد و آن سرعت بخشیدن به این روند سقوط است. برخی بروکرها این رقم را تا ۱۰۰۰ برابر نیز افزایش می‌دهند.

در صحبت‌هایتان به اصطلاح دمو(DEMO) اشاره کردید، منظور شما چه بود؟

در فارکس اصطلاحی داریم به نام حساب دمو، در واقع هر شخصی می‌تواند به طور رایگان یک حساب مجازی افتتاح کند و به طور مجازی سود یا زیان را تجربه کند. نکته جالب اینجاست که بیشتر شرکت‌کنندگان بازار در حساب دمو به راحتی سود می‌گیرند و در مدت کوتاهی سرمایه فرضی را چند برابر می‌کنند.

در واقع حساب دمو حکم طعمه‌ای را دارد که برای جلب سرمایه‌گذار عمل می‌کند، اما وقتی به طور حقیقی سرمایه‌گذاری می‌کند در عرض چند روز یا حد بیشتر چند هفته کل حسابش را از دست می‌دهد. حال سوال این است چه تفاوتی بین دمو و حساب واقعی وجود دارد که در اولی همه برنده و معاملات شیرین و در حساب واقعی همه بازنده می‌شوند؟ و سوال بعدی این است: در بازاری که ۹۵ درصد شرکت‌کنندگان بازنده هستند چه نیازی است به زحمت بروکر برای اتصال مشتری به بازار! و اصولا مشتری از کجا متوجه خواهد شد این حساب یک شبیه‌سازی است یا یک معامله واقعی در بازار جهانی؟

در حساب دمو به طور مجازی و بدون پرداخت وجه شما می‌توانید وارد بازار شوید و یک حساب فرضی باز کنید و از طریق نرم‌افزار شبیه ساز شروع کنید به معامله. عملی که دقیقا مشابه حساب‌های ظاهرا واقعی انجام می‌دهید. حال سوال این است که از کجا می‌توان تشخیص داد که حسابی که اکنون با آن کار می‌کنم واقعی است یا شبیه سازی شده؟ حسابی که بابت آن سرمایه‌ام را داده‌ام چطور؟ اصولا در بازاری که ۹۰ درصد بازنده هستند چه نیازی است که بروکر حساب واقعی باز کند و معاملات واقعی برای شما ترتیب دهد؟ در حالی که با یک شبیه‌سازی شما را سرگرم می‌کند و از ۱۰۰ درصد عایدی که به حسابش ریخته شده ۱۰ درصد سود را بدهد و با یک حساب سرانگشتی ۹۰ درصد سرمایه افراد به عنوان درآمد خالص نصیب بروکر می‌شود.

حال که بازار مجازی است اصولا چه دلیلی دارد که بروکر قیمت واقعی را در زمان و لحظه واقعی اعلام کند؟ چرا که سود او در گرو زیان شماست و سود شما یعنی زیان بروکر. پس قیمت‌ها را در برنامه شبیه ساز دستکاری و با مختصر دستکاری چون از امکاناتی مانند ضریب اهرم نیز استفاده می‌کند، سرعت سقوط شما را تسریع می‌کند. در واقع قیمتی که شما می‌بینید ممکن است اختلافات ناچیزی در قیمت و فاصله زمانی با قیمت واقعی داشته باشد که این فرصت را به بروکر می‌دهد. در واقع بروکر رقیب شما است و طرف مقابل معامله شما فقط یک نفر است: خود بروکر بازار خرد فارکس اصطلاحی است که اغلب اوقات مطرح است، موضوع چیست؟

فارکس بازار بین بانکی است که عملا برای ارتباطات ارزی فعالیت می‌کند. چیزی که امروز این شرکت‌ها با نام فارکس به مشتریان خرد عرضه می‌کنند به شرط صحت و درستی همه بخش‌ها OFF EXCHANGE RETAIL FOREX نام دارد. در واقع بخشی به نام بازار خرده فروشی خارج از بورس فارکس، جالب اینجاست که این عملیات خرده فروشی در برخی کشورها ممنوع است. حتی در کشوری مثل تایلند!

این بخش از بازار حجمی کمتر از ۵ درصد بازار را در اختیار دارد، در واقع ادعای حجم معاملات چند تریلیون دلاری در روز فریبی بیش نیست و در حقیقت حتی خود بانک‌های عامل مثل دوچ بانک سرمایه خود را در معاملات وارد نمی‌کنند و سود و درآمد خود را از کمیسیون معاملات به دست می‌آورند. در واقع بر خلاف ادعاهای زیاد، بانک‌های تجاری سرمایه‌های خود را وارد این بازی نمی‌کنند و اگر هم وارد بازی می‌شوند با هدف کسب کمیسیون است. بانک مرکزی خودمان نیز حضور بانک‌های داخلی را در این بازار ممنوع کرده است. روش معاملات در بازار بین بانکی از طریق ترمینال‌هایی مثل رویترز و بلومبرگ است، بانک‌های داخلی ما عموما از ترمینال رویترز استفاده می‌کنند.

در این بازار مراتب مختلفی وجود دارد که به ترتیب: سرمایه‌گذار و معامله گر خرده، نماینده بروکر، بروکر یا بازارساز واسطه، کانتر پارت و تامین‌کننده نقدینگی و بروکر اصلی یا بانک صاحب ترمینال یا خط اعتباری است، البته حضور نماینده بروکر اجباری نیست و تازه همه اینها به شرط صحت و عدم سوء نیت است.

در واقع در یک سیستم سلامت همه تلاش می‌کنند تا به ترمینال بانکی منتقل شوند اما همانطور که می‌بینید برای رسیدن به ترمینال بین بانکی باید از موانع زیادی گذشت که مهم‌ترین آن بروکر است. در واقع بروکر تلاش می‌کند همه سود را تا آنجا که می‌تواند خود دریافت کند.

در این بازار بیش از ۹۵ درصد شرکت‌کنندگان خرد بازنده هستند و چون بازار با بازی جمع منفی اداره می‌شود اگر خود بروکر طرف مقابل معامله قرار گیرد این سود به او تعلق می‌گیرد.

بنابراین به جای انتقال معامله به بازار، خود طرف معامله (کانترپارت) می‌شود و علاوه بر کمیسیون، سود حاصل از زیان طرف مقابل را نیز کسب می‌کند.

در این سیستم سود اصلی با بروکر است به همین دلیل بروکر تلاش می‌کند خود در مقابل معامله گر قرار گیرد و علاوه بر کمیسیون، سود حاصل از زیان طرف مقابل را نیز کسب کند، ابزار این عمل پلاتفورم نرم‌افزاری معاملات است.

رایج‌ترین پلاتفورم بازار متاتریدر است، اما روش‌های تقلب از طریق نرم‌افزار به شرح زیر است: تاخیر در نمایش قیمت، دستکاری قیمت، شکار نقاط زیان معامله‌گران به منظور خروج آنان از بازی برنده، نمایش دمو و عدم اتصال به بازار و... است.

یکی دیگر از مسائل دسترسی بروکر به اطلاعات جمعی معامله‌گران است. به همین جهت بروکر که خود طرف مقابل معامله است با داشتن این اطلاعات یک قدم از همه معامله‌گران جلو است.

فارکس چه میزان ضرر به کشور وارد کرده است؟

بر اساس اطلاعات ما و گزارش‌های نهادهای نظارتی خارجی و تطبیق با وضعیت داخلی، هر فرد به طور متوسط ۱۵ هزار دلار در فارکس از دست داده است. برخی این کلاهبرداری را بزرگ‌ترین کلاهبرداری سال‌های اخیر می‌دانند که در خیلی نقاط دنیا انجام شده اما با توجه به شرایط فعلی، ایران بهشت این کلاهبرداری است و در صورت عدم برخورد قاطع با این موضوع، هرمی‌ها را پشت سر می‌نهد. قبل از هر چیزی لازم است توضیح بیشتری بدهم، یکی از موارد مهم در پولشویی مبحث پول الکترونیک است.

پول الکترونیک از چندین سال پیش وارد ایران شد و در سال‌های اخیر در میان شرکت‌های فارکسی و به خصوص نمایندگان بروکرهای خارجی بسیار رواج پیدا کرده، شرکت‌های فعال فارکس به واسطه نوع فعالیت خود در خروج ارز از کشور و کشف روش‌های جدید همواره پیشگام بوده اند.

فارکس موجب خروج حداقل مبلغی بین ۵۰۰ میلیارد تا ۱۰۰۰ میلیارد تومان ارز از کشور طی ۳ سال گذشته شده است. هرچند این رقم را با احتیاط باید عنوان کرد. بیشتر مال‎باختگان فارکس شکایتی نمی‌کنند، اما مال‎باختگانی که ۴۰ میلیارد تومان سرمایه خود را در این راه از دست داده‌اند، وجود دارند.

گویا برای فعالیت در فارکس احکام شرعی نیز وجود دارد؟

همچون برخی شرکت‌های هرمی که برای توجیه عمل خود به استفتائات مراجع عظام استناد می‌کردند این سوءاستفاده در این مورد نیز وجود دارد. این عمل به چند شکل انجام می‌شود: جعل استفتاء مراجع و طرح سوال استفتاء به نحوی که با مخفی کردن برخی حقایق حکم عدم حرمت بگیرند.

اما در استفتائاتی که رسما‌ اخذ شده و قابل اطمینان است، بیشتر مراجع عظام حضور در این بازار را منع و حرام اعلام کرده‌اند. آیت‌الله مکارم شیرازی، آیت‌الله سیستانی و آیت‌الله بهجت فعالیت در فارکس را حرام اعلام کرده‌اند.

با این توضیحات آیا فارکس قانونی است؟

یکی از مشکلات اصلی، اعلام نشدن مواضع شفاف از سوی مسوولان ذیربط و عملکرد انفعالی آنان در قبال این موضوع است. در واقع تنها اعلام موضع رسمی، از سوی بانک مرکزی به عنوان متولی امور پولی و مالی در کشور آن هم مربوط به سال‌ها پیش است که اطلاعیه‌ای دو پهلو در صفحات داخلی یکی از روزنامه‌های صبح کشور چاپ شد.

در واقع یک اعلامیه بدون پشتوانه و غیر الزام آور که متاسفانه از پشتوانه فنی هم برخوردار نبود. این همه آگاه‌سازی و برخورد مرجع سیاست گذاری نهادهای پولی و سرمایه به منظور جلوگیری از متضرر شدن هموطنان و از دست رفتن سرمایه ملی بوده است. نهادهای مربوطه دیگر مثلا بورس حتی همین عمل را نیز انجام ندادند و این خود دستاویزی برای شرکت‌ها و اشخاص شد تا اعلام کنند فارکس غیر قانونی نیست و بلکه بانک مرکزی شرکت‌های غیرحرفه‌ای را مخاطب قرار داده است و ما صحیح عمل می‌کنیم.

عده‌ای هنوز سعی دارند با دامن زدن به شایعات و القای این موضوع که برخوردهای احتمالی ناشی از ضعف دانش و آگاهی مسوولان است در جهت مظلوم‌نمایی خود و سیاه نمایی اوضاع تلاش کنند. مانند سرشبکه‌های شرکت‌های هرمی که عنوان می‌کنند چون ما مستقیم بازاریابی می‌کنیم و مالیات نمی‌دهیم دولت با ما برخورد می‌کند، اینجا نیز نهادهای حکومتی متهم به سهم خواهی می‌شوند.

عده دیگری از موافقان فارکس معتقدند: فارکس بازاری است که افراد می‌توانند به صورت مستقیم یا از طریق کارگزار در آن خرید و فروش کنند اگر کسی به صورت اصولی وارد فارکس شود و در بازار فارکس معامله کند با داشتن حساب بانکی مشخص می‌تواند در سود و زیان شریک شود، اما بحث شرکت‌های هرمی ‌متفاوت است. شرکت‌هایی هستند که در فضای مجازی و با وعده‌های فریب‌دهنده کلاهبرداری می‌کنند و گاهی اسم خود را فارکس می‌گذارند که باید با شرکت‌‌های فریب دهنده برخورد شود.

در واقع همه تلاش بر این است که القا کنند این یک عملیات صحیح است و باید با شرکت‌های متخلف برخورد کرد و جالب اینجاست هیچ شخص یا شرکتی خود را متخلف نمی‌داند.

فارکس در خوشبینانه‌ترین حالت بازاری است که در آن نوسانات موهوم خرید و فروش می‌شود. نوساناتی که تنها بر اساس نرخ متغیر ارزهای رایج به وجود آمده‌اند و چرخه نقدینگی آن در نزد خریداران ایرانی جایگاهی نداشته و پشتوانه پول ملی ما نیست. به لحاظ عقود اسلامی این نوع معاملات چه از نظر قرری بودن، ربوی بودن، صفحی بودن دارای مشکل بوده و فارغ از قوانین موضوعی کشوری در عقود شرعی تنها به مانند یک قمار با ضریب باخت بسیار بالا عمل می‌کند.

فارکس در سلامت‌ترین حالت و به شرط صحت همه امور، یک بازار اهرمی بسیار پرریسک است که برندگان اصلی آن تنها بانک‌ها و بروکرهای خارجی بوده و هستند و با موازین شرعی اقتصاد نیز همخوانی نداشته و بنابر فتاوی ورود به این بازار حرام است.