دنیای‌اقتصاد- محمد نهاوندیان، رییس اتاق بازرگانی که عضو شورای بورس نیز هست نسبت به احتمال چرخش سفته‌بازانه پول در بازارهای کشور به ویژه در بازار سهام هشدار داد؛ رییس اتاق بازرگانی پاسخ به این سوال را که «آیا رشد شدید شاخص سهام حبابی است یا نه»، در گرو پاسخ به این پرسش دانست که افزایش شاخص بورس چه مقدار از بازده تولیدی بنگاه‌هایی تبعیت می‌کند که با افزایش چشمگیر قیمت سهام مواجه شده‌اند؟ به گفته نهاوندیان، باید مراقبت شود که سرمایه‌های جذب شده به بورس فورا به رشد تولید منتقل شود و در غیر این‌صورت، اگر این افزایش جذب فقط به افزایش دست‌به‌دست شدن سهام منجر شود و در واقعیت تولید اثر نکند، در آن‌صورت باید از پیامدهای چرخش سفته‌بازانه پول نگران شد. رییس اتاق ایران علت سوق یافتن نقدینگی به بازار سرمایه را ناشی از کاهش نرخ سود سپرده‌ها در بازار پول دانست که به گفته وی چنانچه تمهیدات لازم برای انتقال این پول به بخش واقعی اندیشیده شود روند مثبتی است وگرنه در آینده مواجه با نوسانات ملتهب ناشی از حباب خواهیم شد. همزمان با آخرین رکوردشکنی بورس رخ داد

هشدار عضو «شورا» درخصوص حباب قیمتی در بورس

بیم از چرخش سفته‌بازانه پول

گروه بورس - علیرضا باغانی: بورس اوراق بهادار تهران در نخستین روز آخرین هفته معاملاتی فروردین ۹۰ رکورد جدیدی را به ثبت رساند.

معامله‌گران بازار سرمایه روز شنبه در حالی با عرضه‌های گسترده نمادهای شاخص مواجه شدند که بلافاصله برای این عرضه‌ها خریداران متعددی به میدان آمد، اتفاقی که موجب شد بلافاصله ذائقه خرید بر ذائقه فروش در بازار غلبه کند و در نهایت دماسنج بازار باز هم با رشد مواجه شود.

شاخص بورس تهران در روز گذشته با ۱۳۵ واحد رشد نسبت به آخرین روز معاملاتی هفته گذشته به مقدار ۲۶ هزار و ۶۷۶ واحد رسید.

با این وصف، بازدهی بورس در نخستین ماه بهار نیز با خیز بلند دیگر به ۵/۱۴ درصد رسید تا رکورد جدیدی را در تاریخ ۱۲ سال گذشته به ثبت برساند.

آخرین رکورد بازدهی ماهانه بورس مربوط به سال ۸۹ بود که بورس طی نخستین ماه این سال ۲/۱۳ درصد بازدهی داده بود که البته این رکورد روز چهارشنبه گذشته با رسیدن بازدهی بورس به ۹/۱۳ درصد آن هم قبل از اتمام ماه، شکسته شده بود.

بورس تهران در شرایطی طی ۱۵ روز کاری فروردین ۹۰ و در حالی که ۴ روز به اتمام نخستین ماه سال باقی مانده است، میانگین بازدهی ۵/۱۴ درصدی را به سرمایه‌گذاران می‌دهد که نرخ سود سپرده بانکی در سال‌جاری به ۵/۱۲ درصد کاهش یافته است.

همین رخداد مالی در کنار رکورد بازارهای دیگر، رونق روزافزون بازار سرمایه ایران را رقم زده است، با این وصف، بورس پررونق بهاری در روز شنبه با رکورد عبور ارزش بازار از ۱۲۸ هزار میلیارد تومان نیز مواجه بود. در واقع بورس تهران برای نخستین بار در تاریخ عمر ۴۴ ساله خود ۱۲۳ میلیارد دلاری شد، اما نسبت P/E بازار همچنان بالای عدد ۹ مرتبه باقی مانده است که این شاخص به نوعی میزان ریسک حاکم بر بازار را نشان می‌دهد.

از این رو برخی کارشناسان و بازیگران اقتصاد کشور معتقدند که P/E بالای ۹ بازار از ریسک بالای بازار سرمایه در شرایط کنونی حکایت دارد.

سفته‌بازان در بورس می‌چرخند!

در همین حال، رییس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و عضو شورای عالی بورس با هشدار نسبت به تشکیل حباب در بورس گفت: در این میان، بیم از چرخش‌های سفته‌بازانه سرمایه وجود دارد. محمد نهاوندیان در پاسخ به سوال خبرنگار مهر مبنی بر حبابی بودن یا نبودن جهش‌ها در بورس گفت: در این مورد نظرات متفاوتی مطرح می‌شود. از طرفی باید این سئوال را مطرح کرد که این افزایش نرخ سهام در بازار بورس چه مقدار از بازده تولیدی بنگاه‌هایی تبعیت می‌کند که با افزایش چشمگیر شاخص سهام مواجه شده‌اند.رییس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران افزود: اگر بهره‌وری و در نتیجه سود این پروژه یا بنگاه تولیدی بالا رفته و به آن سبب، ارزش سهام آن در بورس بالا می‎‌رود، رشد سالمی اتفاق افتاده است و باید تشویق شود؛ اما اگر این ارتباط وجود ندارد، باید از آن نگران بود.

وی تصریح کرد: برخی از کارشناسان معتقدند به سبب اینکه نسبت P/E در بورس ایران پایین است و جا برای افزایش دارد، باید مراقبت کرد که این جذب سرمایه فورا به رشد تولید یا بهره‌وری منتقل شود. در غیر این صورت، اگر این افزایش جذب فقط به افزایش دست به دست شدن سهام منجر شود و در واقعیت تولید اثر نکند، در آن صورت است که در آینده مواجه با نوسانات ملتهب ناشی از حباب در بازار سرمایه خواهیم بود.

به گفته نهاوندیان، در مجموع اینکه مقداری از نقدینگی به سبب پیامی که ناشی از کاهش نرخ سود بانکی در بازار پولی دریافت کرده است به سمت بازار سرمایه گرایش یابد و در آنجا نیز به تامین مالی پروژه‌های تولیدی کمک شود، این روند مثبتی است به شرط مراقبت از اینکه سوق پیدا کردن نقدینگی بلافاصله از بازار سرمایه به بخش واقعی منتقل شود و بنگاه‌های تولیدی احساس تامین نقدینگی مورد نیاز برای افزایش سرمایه و تولید را داشته باشند. وی هشدار داد: اگر نقدینگی به بخش تولیدی منتقل نشود و تنها چرخش‌های سفته‌بازانه پیدا کند، آنگاه باید نسبت به آینده این بازار، برخی نگرانی‌ها را داشت.

بورس حبابی نیست

از سوی دیگر، حمید افتخاری کارشناس بازار سرمایه با رد حبابی بودن بورس در شرایط کنونی گفت: وقتی از حباب صحبت می‌کنیم باید به P/E بدون ریسک که P/E بانک محسوب می‌شود نیز توجه داشته باشیم؛ چراکه زمانی که نرخ سود سپرده ۱۰ درصد تعیین می‌شود، P/E بازار سرمایه در سطح ۷ تا ۸ مرتبه منطقی به نظر می‌رسد و با رسیدن P/E به عدد ۹ سخن گفتن از حباب درست نیست.

این کارشناس بازار سرمایه به خبرنگار دنیای اقتصاد گفت: در شرکت‌های معدنی و انفورماتیکی که طرح‌های توسعه جدیدی در پیش دارند، جا برای رشد بیشتر قیمت سهام وجود دارد و قیمت سهام این شرکت‌‌ها بالا نیست، ولی در برخی از شرکت‌های دیگر باید به ارزش ذاتی شرکت‌ها توجه داشت.

وی گفت: در بازار کنونی P/E سهام معدنی‌ها و برخی شرکت‌های دیگر تا عدد ۱۲ تا ۱۳ مرتبه نیز می‌تواند رشد کند.وی افزود: در شرایط کنونی ما با بازار حبابی مواجه نیستیم و همچنان بازار برای سرمایه‌گذاری‌های جدید آمادگی دارد.

خصوصی‌سازی از بورس عقب افتاد

یک کارگزار بورس نیز با اعلام دلایل رونق بازار سهام از رفتار منفعلانه سازمان خصوصی‌سازی انتقاد کرد و گفت: این سازمان از جریان غالب اقتصاد و رونق بازار سرمایه عقب افتاده و همزمان و همسو با شرایط بازار سرمایه حرکت نمی‌کند.

مازیار حقیقی نیز در گفت‌وگو با فارس، با اشاره به رونق کم‌سابقه سال گذشته بازار سهام و ادامه این روند در سال‌جاری اظهار داشت: مهم‌ترین دلایل این رونق را می‌توان در دو دسته کلی تقسیم‌بندی کرد. اول اینکه امسال هم به مانند سال گذشته مسائل اقتصادی در اولویت مسوولان کشور قرار گرفته و این مقوله از ارجحیت خاصی برخوردار شده است. همین رویکرد موجب شده تا عمده سرمایه‌گذاران و آحاد مردم به سمت کانون اقتصادی یعنی بورس که پذیرای صنایع و شرکت‌های مختلف است، حرکت کنند. وی با بیان اینکه این موضوع با افزایش جریان نقدینگی به بازار سهام همراه شده ادامه داد: نکته دوم به ابلاغ بسته سیاستی - نظارتی بانک مرکزی و کاهش نرخ سپرده کوتاه ‌مدت بانکی بر می‌گردد که موجب هدایت شدن نقدینگی قابل توجهی به سمت بورس و بازار سرمایه شده است. چون گزینه و بازار کارآمد دیگری بهتر از بازار سرمایه وجود ندارد. این کارگزار بورس با اشاره به دیدگاه و برنامه عملیاتی دولت در کنترل بازار مسکن و جلوگیری از دلال‌بازی و افزایش قیمت‌ مسکن خاطرنشان کرد: با این اوصاف نزدیکترین راه و آسان‌ترین مسیر برای ورود و خروج نقدینگی، بورس و بازار سهام است که در سال گذشته با بازدهی قابل توجه، ذهنیت مثبتی را برای همگان ایجاد کرد.

در این میان توسعه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و راه‌اندازی معاملات آنلاین موجب دسترسی بیشتر مردم به بازار سرمایه شده است.

حقیقی در برابر این سوال که آیا رشد قیمت‌های جهانی محصولات و تبعات آن بر شرکت‌های تولیدی داخلی در قبال سرمایه‌گذاران به بورس موثر بود؟ پاسخ داد: این مورد از جمله متغیرهای مهم قابل بررسی است که در روزهای گذشته با افزایش قیمت نفت همراه بود. بنابراین با افزایش قیمت این محصول استراتژیک، جریان ورود و نقدینگی به کشور بیشتر شده و در رشد بازار سرمایه هم موثر است.

وی با طرح این سوال که آیا رشد قیمت‌ها و شاخص بورس در روزهای اخیر سال جدید طبیعی است یا خیر و آیا می‌توان در این شرایط از وجود یا عدم وجود حباب در بازار سهام صحبت کرد؟ ادامه داد: فارغ از پاسخ به این گونه سوالات می‌توان گفت رشد روزهای گذشته شاخص بسیار سریع بود و باید با راهکارها و ابزارهایی این سرعت را کنترل کرد؛ چرا که در هر حالت باید منافع بلندمدت سهامداران در نظر گرفته شود.

حقیقی با بیان اینکه هم‌اکنون بهترین زمان برای اجرای طرح‌های سودآور شرکت‌ها با استفاده از ورود و نقدینگی به بازار سهام است و شرکت‌های بورسی می‌توانند با اعمال افزایش سرمایه اقدام به تامین منابع‌ مالی کنند، تصریح کرد: سازمان خصوصی‌سازی در حالی در این شرایط متاسفانه منفعلانه عمل می‌کند که این نهاد متولی واگذاری شرکت‌های دولتی می‌تواند به طور جدی وارد عمل شده و شرکت‌های بزرگ و هلدینگ و سودآور را برای عرضه عمومی واگذار کند. در این صورت می‌توان شاهد افزایش ارزش روز بازار سهام کشور تا ۲۰۰ هزار میلیارد تومان و تحقق اهداف مدنظر سازمانی بود.

مدیر کارگزاری آبان تصریح کرد: در سال جهاد اقتصادی، سازمان خصوصی‌سازی از جریان غالب اقتصاد و رونق بازار سرمایه عقب افتاده و همزمان و همسو حرکت نمی‌کند؛ چرا که با تکیه بر ورود و نقدینگی جدید و قابل توجه به بازار سرمایه و افزایش روز افزون طرف تقاضا، طرف عرضه به ورود سهام شرکت‌های جدید نیاز مبرم دارد.

حقیقی با اشاره به لزوم هماهنگی بین سازمان خصوصی‌سازی و سازمان و شرکت بورس برای پذیرش و عرضه سهام شرکت‌های جدید و استفاده از فرصت‌ها و مزیت‌های بازار سرمایه ادامه داد: متاسفانه سوابق سازمان خصوصی‌سازی هم نشان می‌دهد برخلاف عدم عرضه سهام در دوران رونق و رشد بازار سهام، عمده واگذاری‌ها در شرایط رکود بورس منجر به ضربه خوردن بازار می‌شود، اما با این همه امید است سازمان خصوصی‌سازی این بار از این فرصت طلایی استفاده کند.

وی افزود: در این صورت هم منافع سرمایه‌گذاری حفظ خواهد شد و به طرف تقاضا پاسخ در خور شایسته ای داده خواهد شد و هم اینکه روند بلندمدت بازار سرمایه آسیبی نخواهد دید.

در عین حال این امکان هم وجود خواهدداشت که با توجه به فرصت فروش حدود ۴۹۶ شرکت دولتی در سال‌جاری، یکی از بهترین و بزرگترین خصوصی‌سازی‌ها در چند سال اخیر به وقوع بپیوندد.

وی در ادامه با اشاره به برنامه مسوولان شرکت بورس برای پذیرش شرکت‌ها و لزوم ثبت همه شرکت‌های سهامی عام نزد سازمان بورس با تکیه بر ماده ۹۹ قانون برنامه پنجم توسعه پیشنهادی داد: به منظور جذب بیشتر شرکت‌های سهامی عام برای پذیرش و عرضه سهام در بورس، می‌توان بسته‌ای تشویقی مشتمل بر مواردی چون بخشودگی مالیاتی، تخصیص یارانه‌های بیشتر و دریافت آسان‌تر و زودتر تسهیلات بانکی را در نظر گرفت که کاملا عادلانه خواهد بود، چرا که با افزایش تعداد شرکت‌های بورسی، علاوه بر توزیع منصفانه ثروت در کشور، نرخ تورم هم به نحوه مطلوبی کنترل خواهد شد. به گفته حقیقی در صورت افزایش جریان نقدینگی به بورس و عدم عرضه سهام شرکت‌های جدید ممکن است بازار سهام با حباب و ترکیدن آن مواجه شود که در این حالت به مانند سال‌های بعد از ۸۲ و ۸۳، بورس برای چند سال به حالت اغما فرو خواهد رفت اما تنها نکته‌ای که این نگرانی را مقداری کم کرده، گردش قابل توجه سهام و معاملات روزانه و هفتگی بورس در چند وقت اخیر است. وی در خاتمه گفت:‌ با این همه انتظار می‌رود با همکاری و هماهنگی همه سازمان‌ها و مسوولان بتوان مدیریت منطقی و حساب شده‌ای را در این سال طلایی پیاده کرد تا بازار سرمایه کشور که حرف‌های زیادی برای گفتن دارد بتواند رتبه اول بورس‌های منطقه‌ای و محل جذب سرمایه‌گذاران باشد؛ بنابراین سال آینده یا می‌توان بابت جذب سرمایه‌گذاران بیشتر به بورس و توسعه بازار سرمایه و کنترل تورم خوشحال بود یا اینکه افسوس استفاده نکردن از این فرصت تاریخی را خورد.

عکس: حمید جانی‌پور