«بورس تهران» دومین بورس پربازده جهان شد

ورود شاخص بورس به هزاره پانزدهم

گروه بورس- معصومه طاهرخانی: تنها رشد ۲۴۶۹ واحدی شاخص از ابتدای امسال تاکنون کافی بود تا تغییرات «رشد شاخص» و «ارزش بازار» بورس تهران بتواند رتبه‌های نخست جداول فدراسیون جهانی بورس‌ها را از آن خود کند. به گزارش خبرنگار ما، آخرین آماری که فدراسیون جهانی بورس‌ها در ماه جولای ۲۰۱۰ میلادی (تیر ماه ۸۹) منتشر کرده، تحولات ۵۴ بورس عضو خود را طی ۶ ماهه اول ۲۰۱۰ مورد بررسی قرار داده است.

بر اساس این گزارش، بورس تهران توانسته در مقایسه عملکرد با دیگر بورس‌ها، رتبه دوم بیشترین رشد «شاخص» و رتبه سوم بیشترین رشد «ارزش بازار» را به دست آورد.

مطابق اطلاعات این گزارش، شاخص بورس تهران (TEDPIX) طی نیمسال اول سال ۲۰۱۰، رشد ۸/۲۹‌درصدی را تجربه کرده و بعد از شاخص بورس «کلمبو» (سریلانکا)، رتبه دوم جدول مقایسه‌ای تغییرات رشد شاخص را نصیب خود کرده است.

این رشد در شرایطی محقق شده که در میان ۵۷ شاخص مورد بررسی فدراسیون جهانی، تنها ۱۴ شاخص توانسته‌اند رشد مثبت را تجربه کنند و ۴۳ شاخص دیگر از منفی ۴/۰ تا منفی ۴۱درصد سقوط را در کارنامه نیمسال اول خود ثبت کرده‌اند.

رتبه‌های سوم تا پنجم جدول تغییرات رشد شاخص به ترتیب متعلق به بورس‌های «کپنهاک» با ۳/۱۴‌درصد، «سانتیاگو» با ۳/۱۳‌درصد و «ایسلند» با ۹/۱۲ است.

در سوی دیگر، آمار مقایسه‌ای تغییرات رشد ارزش بازار بورس‌های عضو بررسی شده که طی آن بورس تهران با رشد ۵/۲۰‌درصدی در جایگاه سوم این جدول قرار گرفته است.

بر این اساس، ارزش بورس تهران از ۵۹میلیارد دلار در پایان دسامبر ۲۰۰۹ به ۳/۷۱میلیارد دلار در پایان ماه ژوئن ۲۰۱۰ رسیده است.

رتبه‌های اول و دوم جدول تغییرات ارزش بازار نیز به ترتیب در اختیار بورس‌های «اوزاکا» با ۳/۸۰‌درصد و «کلمبو» با ۷/۳۸‌درصد است.

اما اتفاقی که در جدول تغییرات شاخص افتاده، در این جدول هم تکرار شده و تنها ۱۴ بورس توانسته‌اند رشد مثبت تجربه کنند و ۳۴ بورس دیگر تنها درصدهای منفی را در کارنامه خود ثبت کرده‌اند.

چرا این قدر رشد کردیم؟

قرار گرفتن بورس تهران در صدر جداول مقایسه‌ای فدراسیون جهانی، اتفاقی است که اصولا تکرارپذیری چندانی ندارد و نگاهی به تحولات داخلی بورس می‌تواند فتح قله‌های فدراسیون را شفاف‌تر کند.

جدای از اتفاقاتی که طی این مدت فضای سیاسی و اقتصادی کشور و بالطبع بورس را تحت تاثیر خود قرار داده‌اند، در وهله نخست باید به ساختار خاص بورس تهران اشاره کرد.

چرا که ساختار این بازار ۷۰میلیارد دلاری به شکلی طراحی شده که نمی‌تواند بسیاری از ابزارهای معاملاتی را در خود جای دهد. در کنار این مساله، اعمال محدودیت‌های معاملاتی از قبیل ابزارهایی چون «محدود درصد نوسان روزانه قیمت»، «حجم مبنا» و «گره معاملاتی» سبب شده تا نوسانات قریب ۳۳۷ شرکت فعال در این بازار، بر مدار طبیعی عرضه و تقاضا نباشد.

اما در کنار همه این محدودیت‌ها، تعریف تازه‌ای از «شاخص» ابهام نوسانات این بازار را دوچندان کرده است.

به طوری که تصمیم‌گیران این بازار چند سالی است که شاخص «قیمت و بازده نقدی» را جایگزین شاخص «قیمت» کرده‌اند. این تغییر در تعریف این نماگر سبب شده که شاخص بتواند مرزهای روانی ۱۳، ۱۴‌ و حتی در گامی فراتر ۱۵‌هزار واحد را هم پشت سر بگذارد.

به این ترتیب مبنای مسوولان فدراسیون جهانی بورس‌ها برای مقایسه عملکرد دوره‌ای بورس‌های عضو، اطلاعاتی است که اعضا برای این نهاد ارسال می‌کنند.

با این تفاسیر هر چند عبور روز گذشته عدد شاخص از مرز ۱۵هزار واحد رکود تازه‌ای در جریان معاملات بورس ۴۳‌ساله تهران محسوب می‌شود، ولی نمی‌توان به واقعی بودن این عدد چندان اکتفا کرد، چرا که اگر قرار باشد «بازده نقدی» را از شاخص حذف کنیم عدد شاخص از ۱۲هزار واحد فراتر نمی‌رود. به بیان دیگر شاخص قیمت ۱۲‌هزار واحدی سال ۸۹، هنوز نتوانسته رکود شاخص قیمت ۱۳‌هزار و ۹۰۰واحدی سال ۸۳ را پشت سر بگذارد.

اما با گذر از محدودیت‌های ساختاری خاص بورس تهران، می‌توان سه اتفاق مهم اقتصادی را در رشد بورس تهران اثر گذار دانست.

«رشد قیمت‌های جهانی»، «رکود بازارهای رقیب بازار سرمایه» و «سیاست‌های تقسیم سود بالای شرکت‌های بورسی» سه اتفاقی هستند که باعث شده‌اند، بورس تهران جهش‌های غیرمنتظره‌ای را از ابتدای امسال تاکنون به نمایش بگذارد.

اما فدراسیون جهانی بورس‌‌ها در سطحی دیگر عملکرد اعضای خود در ماه ژوئن را نیز مورد بررسی قرار داده است.

در این گزارش بورس تهران به دلیل محدودیت‌های ساختاری خود تنها می‌تواند از لحاظ متغیرهای ۵گانه‌ای چون «ارزش بازار»، «شاخص»، «ارزش معاملات»، «دفعات معامله» و در نهایت «درصد گردش سهام» مورد بررسی و تحلیل مقایسه‌ای قرار گیرد.

شاخص؛ همچنان در اوج

اولین متغیری که در جداول ماه ژوئن فدراسیون جهانی مورد بررسی قرار می‌گیرد، تغییرات عدد شاخص بورس تهران است.

بر این اساس، تغییرات شاخص بورس تهران در ماه ژوئن نسبت به ماه گذشته میلادی (ماه مه)، ۶/۴‌درصد رشد مثبت نشان می‌دهد.

نتیجه تغییرات مثبت شاخص طی این ماه سبب شده جایگاه هشتم جدول تغییرات شاخص ماه ژوئن در اختیار بورس تهران قرار گیرد.

همچنین بورس‌های «مالت»، «مصر» و «کلمبو» به ترتیب رتبه‌های اول تا سوم بیشترین تغییرات مثبت شاخص طی این ماه نسبت به ماه گذشته را به خود اختصاص داده‌اند.

ارزش بازار در انتها

دومین متغیری که در جداول فدراسیون جهانی مورد بررسی قرار گرفته، ارزش بازار (Market Capitalization) است. در میان ۵۳ بورس مورد مقایسه در جداول ماه ژوئن، بورس ۷۱‌میلیارد دلاری تهران از لحاظ ارزش بازار توانسته رتبه‌ ۳۷ را به خود اختصاص دهد.

رتبه‌های اول تا سوم این جدول نیز به ترتیب در اختیار بورس‌های «یورونکست»، «نزدک» و «لندن» قرار دارد.

ارزش معاملات؛ سقوط تا پله‌های آخر

ارزش معاملات یا (Total Value of Share Trading) سومین متغیری است که بورس تهران در آن مورد بررسی قرار گرفته است.

تغییرات بورس تهران طی ماه ژوئن نشان می‌دهد که جایگاهی بهتر از سی‌وهفتم نمی‌تواند در اختیار این بورس قرار گیرد.

همچنین با بررسی وضعیت ارزش معاملات از ابتدای سال میلادی تا پایان ماه ژوئن ۲۰۱۰ مشخص می‌شود که ارزش معاملات این بازار توانسته رقم ۷/۸هزارمیلیارد تومانی را ثبت کند. عددی که به نظر می‌رسد ارزش معاملات واگذاری سهام عدالت به سرمایه‌گذاری‌های استانی، رد دیون شرکت‌های دولتی و سایر معاملات غیرمتعارف بازار نیز در آن مورد محاسبه قرار گرفته است. ولی با این حال عدد ۷/۸میلیارد دلاری ارزش معاملات تنها رتبه ۴۰ را در میان ۵۳ بورس عضو، از آن بورس تهران کرده است.

از سوی دیگر بورس‌های «یورونکست»، «نزدک» و «شانگهای» توانسته‌اند جایگاه‌های اول تا سوم جدول بیشترین ارزش معاملات را از آن خود کند.

چرخ سهام در میانه‌ها می‌چرخد

چهارمین متغیری که در جداول فدراسیون جهانی مورد بررسی قرار گرفته، «درصد گردش سهام» یا (Share Turnover Velocity) است. مطابق اطلاعات منتشره بورس‌ها در ماه ژوئن، بورس تهران با گردشی معادل ۴/۳۹‌درصد جایگاه ۳۳ این جدول را از آن خود کرده است.

از طرف دیگر در میان ۵۴ بورس مورد تحلیل قرار گرفته در این جدول، بورس‌های «استانبول»، «نزدک» و «شنزن» رتبه‌های اول تا سوم را به خود اختصاص داده‌اند.

معاملاتی که تکرار نمی‌شوند

دفعات معامله یا (Number of Trades in Equity Shares) پنجمین متغیری است که عملکرد بورس تهران در آن مورد مقایسه و ارزیابی قرار گرفته است.

بر این اساس بورس تهران توانسته در ماه ژوئن نسبت به ماه میلادی گذشته، با ثبت ۵/۲۸درصد افت، رتبه ۵۰ را در میان ۵۱ بورس عضو به دست آورد. بورس «برمودا» با ثبت قریب ۷۰ درصد سقوط دفعات معامله، در رتبه انتهایی این جدول قرار گرفته است.

بورس‌های «تایلند»، «کلمبو» و «سانتیاگو» نیز جایگاه‌های اول تا سوم این جدول را به خود اختصاص داده‌اند.